Dante, Shelley ve Byron ile aynı sularda

İtalya’nın Ligurya Rivierası’nda, La Spezia Körfezi’nin hemen 8 km. güneybatısında yer alan küçük ama cazibeli kasaba Lerici, 19. yüzyılın başlarında pek çok şair, yazar ve ressama verdiği harikulade ilhamla tanınıyor. Lerici, San Terenzo ve Tellaro’da yaşayan ve üreten sanatçılar dolayısıyla, İtalyan Rivierası’nın bu bölümü ‘Golfo dei Poeti’ (Şairler Körfezi) olarak anılıyor.

Şık ve kendine özgü mimarisiyle birbinden güzel villaların büyüleyici bahçeler ve safir rengi denizle buluştuğu bu özgün kasaba, Dante ve Petrarca gibi İtalyan entelektüellerinden sonra uzunca bir süre İngiliz Romantikleri’ne ev sahipliği yapmış. Lerici, körfezin hemen karşı kıyısında bulunan Cinque Terre kadar turistik; güneyinde yer alan Forte dei Marmi kadar popüler ve lüks bir destinasyon olmasa da, edebiyat ve sanat tarihindeki yeri dolayısıyla kültürel anlamda bir cazibe noktası. Denize açılan dar sokakları ve dik merdivenlerinde, bir şiirin dizelerinde gezermişçesine ilerlerken, buraya duydukları hayranlıkla körfezin ismine kaynaklık eden Percy Shelley, Mary Goldwin Shelley, D.H. Lawrence ve edebiyat dünyasının ilk süper starı Lord Byron’dan her an bir iz görmek mümkün.

İngilizler nasıl ‘Romantik’ oldu?
İtalyan Rivierası’nın ünü, 18. yüzyıl başlarında İngiliz aristokrasisi arasında moda olan Avrupa seyahatleri ile başlıyor. Gelişmiş bir sanat zevkine sahip olmanın öneminden olsa gerek, Kıta Avrupası’na ait tablolar, baskılar, çizimler, elyazmaları ve kitaplar dönemin aristokrat seyyahları tarafından ülke değiştirirken; İtalyan sahilleri kısa bir sürede düşsel bir destinasyon haline gelmiş. İtalyan manzara resmi, Napoli ve Vezüv manzaralarından başlayarak pitoreskin adeta tanımını oluştururken; Tiran Denizi kıyılarındaki bu pastoral cennetler, ‘Aydınlanma’ya bir tepki olarak doğan Romantizm akımına temel oluşturan hayal gücünü beslemiş. Lerici, romantik geçmişi öncesinde, stratejik öneme sahip olan bir yer.

Etrüsk yerleşimi olan kasaba, 12. yüzyılın ilk yarısında küçük bir balıkçı köyünden stratejik bir limana dönüşmüş. Ortaçağ boyunca Cenovalılar ve Pisalılar arasındaki çekişmenin öznesi olan Lerici’nin, o günlerinden günümüze taşıdığı kalesi bugün Giuseppe Garibaldi Meydanı’nı ve irili ufaklı yüzlerce tekneye ev sahipliği yapan marinayı selamlıyor. Meydanı süsleyen 18. yy Piasseo stili binaların ve San Rocco Kulesi’nin altında yer alan restoranlar, en taze deniz mahsullerini tadarken, zarif limanın keyfini sürmek için ideal bakış açısına sahip.

1152’de inşasına başlanan kale ise bugün Paleontoloji Müzesi olarak tarihe tanıklık etmekte. Bu küçük körfezin bitişinde yer alan San Terenzo Kalesi ile arasında yer alan kordon, yaz akşamlarda marina manzarasının keyfini çıkarmak için iki kilometrelik ideal bir yürüyüş rotası. Limanda yer alan küçük iskeleden kalkan tekneler ile denize bakan rengârenk evleriyle ünlü Cinque Terre’ye olduğu kadar La Spezia’nın batı sahilinde yer alan Levanto, Deiva Marina ve Portofino’ya kolayca ulaşılıyor. Bu rotada aynı zamanda Lido Plajı, Venerre Azzura Mağarası ve ünlü Lerici Villaları’nı görebilmek mümkün. Yolun sonuna doğru, bunlardan en ünlü olanı kemerli cephesiyle yükseliyor: San Terenzo kıyısında 19. yüzyıl edebiyatının hüzünlü satırlarına ev sahipliği yapan, şair Percy Bysshe Shelley ve Frankenstein öyküsünü henüz 18 yaşındayken kaleme alan eşi Mary Shelley’nin evi Villa Magni ve muhteşem bahçesi.

İngiltere’de fırtınalı bir yaşam süren P. B. Shelley, eşi ve bir grup entelektüel, 1822’de San Terenzo’da Magni Villası’na yerleşirler. Shelley, pek çok şiirini burada kaleme alır. ‘Ariel’ adlı teknesiyle sık sık denize çıkan şair, Livorno’ya doğru hareket ettiği bir temmuz günü fırtınaya yakalanır ve geri dönemez. On gün sonra, şairin bedeni Viareggio kıyısında bulunur. Ailesi ve yakın dostları Shelley’nin yaşamını yitirdiği sahilde yakılarak defnedilmesine karar verir. Bir ağustos günü, Gorgona, Capraia ve Elba adalarının ufuktaki manzarasının eşliğinde cesedi yakılır. Yakın dostu Lord Byron, töreni uzaktan izleyebilmiştir. Tören sonrasında, cesedi kül olsa da şairin kalbi yanmaz. Dostları, şairin yüreğini bir kutuya koyarak Mary Shelley’e teslim ederler. Villa Magni ve Shelley ailesinin dramatik hikâyesinin detaylarını öğrenmek için Guido Biagi’nin kaleme aldığı ‘Gli ultimi giorni di P.B Shelley/P.B. Shelley’in Son Günleri’ isimli kitabı okunabilir.

Byron Kupası düzenleniyor

Lord Byron’ın Portovenere–Lerici arasındaki 7.5 km’yi, yakın arkadaşı Shelley’i görmek için 1822’de yüzerek geçmesinin anısına her temmuz/ağustos ayında geleneksel olarak Lord Byron Kupası düzenleniyor. Bu yılın yarışı 7 Temmuz’daydı. Seneye siz de izleyebilir, hatta katılabilirsiniz. Sanatçılığıyla olduğu kadar, sıradışı yaşamı ve spor alanındaki başarılarıyla da bilinen Byron, 1810 yılında Çanakkale Boğazı’nı da yüzerek geçmişti. İnsani sınırları zorlamaya olan tutkusu hâlâ pek çok sporcuya ilham veriyor.
Her adımında bir öykü veya şiiri gizleyen romantik patikaları, kristal berraklığındaki deniziyle Lerici’den coşkulu bir romantik ya da tutkulu bir şair olarak ayrılmamak işten değil. Liguria’nın incisinin her köşesi, halihazırda bir şiirin dizelerinden alıntılanmış gibi. Kumlarda yürürken Byron’ın ayak izlerini takip ettiğinizi veya safir renkli suların Shelley’nin sonsuz aşkı simgeleyen yüreğini taze tuttuğunu düşününce, size yalnızca bu şiiri okumak düşüyor