Birgi: Ege’nin dünyaya mirası

Kendisinin önemi sadece denize dik uzanması da değildir tabii ki. Üzüm, incir, zeytin, tütün, patates, pamuk, ipek ve kestane gibi en önemli tarım ürünleri için ova, iklim ve elbette su sağlar. Öyle önemlidir ki parayı da icat eden Lidyalılara ve onların başkenti Sart’a yaşam kaynağı olmuştur.

Ege’nin güzellikleri saymakla bitmez. Çoğunlukla deniz, kum ve biraz da arkeolojik, kültürel değerleri bilinir. Ortak özellikleri var mıdır diye baksak; kıyıya, denize yakınlık çarpar ilk gözümüze. Halbuki Ege Bölgesi’nin dağları ve o dağların etekleri de bir o kadar güzeldir ve sürprizlerle doludur. Birgi böyle bir sürpriz işte! Üstelik bu toprakların dışında da küresel bir cazibe değeri.

Ödemiş’teki Birgi’nin gezilesi, görülesi yerleri faslına geçmeden önce konunun özüne bakmalıyız. ‘Neden Birgi’ sorusuna yanıt verebildiğimiz takdirde, onun bize sunduğu güzelliklerin gerçek kıymetini anlar ve gereken değeri verebiliriz. Yazının girişinde şöyle ufaktan bir ipucu da verdim aslında. Size aynı ipucunu Sabahattin Ali de veriyor: ‘Kalbime benzer taşları, Heybetli öter kuşları, Göğe yakındır başları; Benim meskenim dağlardır.’ Ege Bölgesi’nin en yüksek ikinci dağı olan Bozdağ, her birimizin okul hayatında ‘Ege’de dağlar denize dik uzanır’ bilgisinin vücut bulmuş halidir.

Bozdağ’ın yamaçlarında kurulan Birgi; Frig, Lidya, Pers, Bergama, Roma ve Bizans dönemlerinden izler barındırıyor. Restore edilen konaklar fotoğrafçılar için de cazibe noktası.

Sürdürülebilir turizm

Bu nedenle Bozdağ’ın yamaçlarında kurulan Birgi; Frig, Lidya, Pers, Bergama, Roma ve Bizans dönemlerinden de izler barındırıyor. Bütün bu ihtişamı günümüze taşımaya başaran Birgi, ‘Nasıl oldu da kontrolsüz turizmin yıkıcı etkisinden kurtulabildi’ sorusunu “Olup biteni sessiz sedasız, Bozdağ eteklerinden, Hulusi Kentmen tevazusuyla izleyerek” şeklinde yanıtlayabiliriz. Ama kıymet taşıyan ne kadar tevazu gösterse de önünde sonunda değerini açık eder.

Birgi, daha ilk adımınızı attığınızda “Burada farklı bir şey var” dedirtiyor. Bu intibada Ödemiş Belediyesi’nin UNESCO sürecinde ısrarla takipçi olması büyük önem taşıyor.

Birgi’yle ilk kez dağcılık yaptığım yıllarda Bozdağ’a tırmanmak için gittiğim 2002’de tanışmıştım. O vakit şimdi göreceğiniz gibi çok sayıda restore edilmiş konak ve afili sokakları da yoktu. Ama vardı işte bir şeytan tüyü ve havası. Sonraki yıllarda kültürel kimliğine zarar vermeden, sürdürülebilir turizm altyapısına yönelik çok sayıda çalışma da yürütüldü.

Dünyanın en iyi 32 köyünden biri seçilmeden 1 ay kadar önce yine kendisiyle buluştuk. Bir sonbahar günüydü ve bence güzellik yarışmasında derece alacağını da biliyordu içten içe. İşte size Birgi’yi o güzellik yarışmasında dereceye sokan ve arzı endamını acilen görmenizi gerektiren nedenleri sıraladık... 

2022’nin en iyi turizm köyünü görmek için 5 neden

Kestanelerin gölgesinde...

Birgi, Bozdağ’ın yamaçlarından birinde, tam içinden geçen derenin iki yakasında kurulmuş. “Güzelliği Karadeniz’in derelerini aratmaz” desem yeri var. Dere boyunca uzanan küçük vadiden yürürken suyun ve topografyanın bir köye nasıl yaşam ve kimlik kattığını göreceksiniz. Daha iyi anlayabilmek için aynı zamanda ulusal ve uluslararası ölçekte önemli bir doğal alan statüsündeki Bozdağ’ı görün. Ege Bölgesi’ne kestane ağaçlarının gölgesinden bakmak iyi gelecek. Bozdağ gibi aynı doğal formasyonun bir diğer nazar boncuğu olan 15 kilometre mesafedeki Gölcük Gölü de Birgi’ye gidildiğinde görülmesi gereken güzellikler arasında. Gri balıkçıl ve kamış bülbülü gibi birçok sukuşunu da görme şansınız var.

Taş ustalığını görün

Ege’ye âşık olmamızın en önemli nedenlerinden biri olan eşsiz taş ustalığını, mimari örneklerini bir de Birgi’de görün! Köyün merkezi konumundaki Aydınoğlu Mehmet Bey Camisi (Ulu Cami) ve çok sayıda eşsiz kültürel ve ekolojik mimari örneğinden biri olan Çakırağa Konağı, listede ön sırada. Kadılar Paşazade Konağı, Saliha Hanım Taş Konak, Sandıkoğlu Konağı, Derviş Ağa Camisi, Derviş Ağa Medresesi ve Çukur Hamam, İmam-ı Birgivi Medresesi ve Demirli Mağaza da görülmesi gereken diğer önemli değerler. Kerimağa Konağı sosyal medya için cazibe noktası.

Dağcıların da gözdesi

Birgi doğa sporları açısından da konum itibariyle merkez niteliğinde. Zira Ege Bölgesi’nin en yüksek iki dağından biri olan Bozdağ’ın yamacında kurulu olması; Nif, Kaynaklar ve Aydın dağlarıyla ilişkisi hem dağcılık hem de trekking sevenler için bu özel köyü tercih edilebilir kılıyor. Birgi içinden gerek Bozdağ, gerek Gölcük gerekse diğer cazibe yerlerine trekking rotaları ve geçmişte kullanılan patikalarla ulaşılabiliyor. Günümüzde Ege Bölgesi başta olmak üzere ülkenin her yerinden birçok doğa sporu kulübü, hemen her hafta sonu bu rotalara geziler düzenliyor. Birgi içindeki kültürel ve çevresindeki doğal değerler fotoğrafseverler ve kulüpler için önemli bir çekim noktası.

Kültürel doku korunuyor

Adımınızı attığınız anda Birgi’de binlerce yıldır biriktirilen kültürel dokuyu fark edeceksiniz. Zira bu köy sadece yazın değil, dört mevsim yaşıyor ve turizm dışında da süregelen gündelik hayat var. Tarım ve hayvancılık yapılıyor. Çarşı-pazar hareketli yani! Hediyelikler için yerel dokuma ve elişi örneğini bulabileceğiniz Ödemiş Kadın Kooperatifi müze ve dükkânına da uğrayın.

Yemekleri özel

Kömür ateşinde toprak küplerde sadece soğan ve dana etiyle pişirdikleri tombaç kebabından yiyin. Ayrıca peksimet avukması da hem geleneksel hem de sağlıklı seçenekler arasında. Peksimet için de Birgi’deki ekmek fırınlarına mutlaka uğrayın. Mevsimine göre çok sayıda yöresel lezzeti bulabileceğiniz restoranlardan Baba Lokantası, ön plana çıkan adres. Köyde kurulan yerel pazarlardan mevsimine göre Ege otlarını alabileceğiniz gibi kestane, ceviz ve Sezar gibi çok çeşitli mantarları da bu pazarda bulabilme şansınız var.

Yazı ve fotoğraflar: Ferdi Akarsu