9 kilometrelik tarih ve kültür yolu

Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediyesi ile Fatih Belediyesi ortaklaÅŸa yapacakları bir çalışmayla Tarihi Yarımada’nın batısındaki gizli Ä°stanbul’u ortaya çıkaracak. Projenin ilk saha yürüyüşünü Fatih Belediye BaÅŸkanı Mustafa Demir ve Mimarlar Odası BaÅŸkanı Oktay Ekinci ile yaptık.Ä°stanbul Mimarlar Odası BaÅŸkanı Oktay Ekinci, ‘Yabancı devlet adamları Ä°stanbul’a geldiÄŸinde gazetelerde ‘Filanca devlet baÅŸkanı kentin tarihi ve turistik yerlerini gezdi’ baÅŸlıklı rutin haberler çıkar. Tarihi ve turistik yerler ise sadece Kapalıçarşı, Ayasofya, Topkapı Sarayı ve Sultanahmet Camii’nden ibarettir’ diyor. Üç kilometrelik bir hat üzerinde bulunan bu bölgenin Ä°stanbul’u, kentteki zenginliÄŸi, dolu dolu yaÅŸanan hayatı, kültürel katmanları ifade etmediÄŸini anlatıyor. Yarımadanın batı yakasında açılacak olan bu kültür yolunun Ä°stanbul’a bir Ä°stanbul daha katacağını iddia ediyor.YolculuÄŸu tamamladığımızda Ekinci’nin iddiasında haklı olduÄŸunu düşünüyorum. Bölgede çeÅŸitli dönemlere ait yüzlerce eser bulunuyor, kaderine terk edilmiÅŸ, çürümeye yüz tutmuÅŸ, unutulmuÅŸ ya da talan edilmiÅŸ... Onların yeniden hayat bulması az buz ÅŸey mi?Yol, bir Kadir TopbaÅŸ projesi. Ä°stanbul BüyükÅŸehir Belediye BaÅŸkanı eserlerin Edirnekapı’dan baÅŸlayarak sur dibini izleyip Tekfur Sarayı’nda zirve yaptığını, eski Müslüman mahallelerinin içinden geçerek, Balat ve Fener’e uzandığını görmüş. Ve ‘Bu güzergahı birbirine baÄŸlayan ve alternatif yollarla semtin içlerine doÄŸru açılan bir turizm yolu yapmak mümkün’ diye düşünmüş. Topbaş’ın projesine göre, 9 kilometrelik bu yol, farklı renkte bir granit taÅŸla döşenecek, güzergaha ilk kez gelen biri bile yönünü kaybetmeden Edirnekapı’dan girip Fener’e uzanabilecek. Yolun ikinci kademesi Cibali’yi geçerek Zeyrek’e ulaÅŸacak. Kültür ve tarih yolu faytonların rahatlıkla geçebileceÄŸi bir geniÅŸlikte olacak. Zorunlu haller dışında trafiÄŸe kapalı tutulacak. Yolun geçeceÄŸi güzergahtaki sur duvarları 50 metre geniÅŸliÄŸinde açılacak, bu alandaki tescilli yapılar dışındaki tüm binalar yıkılacak. Buradaki evler mal sahipleri maÄŸdur edilmeden kamulaÅŸtırılacak. Bu yıkım için Anıtlar Kurulu’ndan yıllar önce izin çıkmış. Tur yolu Edirnekapı giriÅŸinden baÅŸlayacak ve ilk durak Kariye Müzesi olacak. 11. yüzyılda yapılan Kariye, hareketli dış mimarisi, mozaik ve fresko dekorasyonlarıyla Bizans sanatının rönesansı sayılan bir ÅŸaheser. Çevresindeki eski Osmanlı mahallesi Kariye, 1984’te Çelik Gülersoy’un giriÅŸimleriyle restore edildi. BÄ°ZANS SARAYI TARÄ°KATA KÄ°RALANDIKariye’den sonra yol, sizi projenin en önemli ayaklarından biri olan Tekfur Sarayı’na ulaÅŸtıracak. Blakhernai saray kompleksinin günümüze gelen iki pavyonundan biri, surlara bitiÅŸik olarak 12 yüzyılda inÅŸa edilmiÅŸ Tekfur Sarayı’nın onarımını BüyükÅŸehir yapacak, yaz ortasında onarıma baÅŸlanacak.Blakhernai Sarayı’nın ikinci pavyonu hakkında henüz bir proje yok. Tepelerden aÅŸağılara doÄŸru altı katlı bir yapı olan bu pavyon yer yer iÅŸgal edilmiÅŸ 18 dönümlük bir arazide kurulu. BulunduÄŸu arazinin bir tarikat vakfına kiralandığı söyleniyor.Tekfur Sarayı’nın bulunduÄŸu sokakta Hatice Sultan Camii var. Yolun bundan sonrası gecekondularla kapanmış sur dibinden EÄŸrikapı’ya ulaşıyor, Kandilli Türbe Sokak’tan geçilerek Çukur Mahalle’ye uÄŸranıyor. Mahallenin bahçe içindeki ahÅŸap konakları son 5-6 yılda peÅŸpeÅŸe yandı. Fatih Belediye BaÅŸkanı Mustafa Demir, bu mahallenin de restore edilerek yeniden konut alanı ve turizm amaçlı kullanılacağını söyledi. SÄ°NAN’IN CAMÄ°SÄ°NÄ°N ALTINDA BÄ°R ZÄ°NDANÇukur Mahalle, DerviÅŸzade Ä°brahim Sokak’a baÄŸlanıyor. Sadettin Tantan’ın Fatih Belediye BaÅŸkanı olduÄŸu dönemde yeniden düzenlenen bu sokağın ortasında AltıçeÅŸme denilen ve 16. yüzyıl sonlarında inÅŸa edilen çok güzel bir çeÅŸme var. ÇeÅŸmenin sağında ise Mimar Sinan’ın elinden çıkan Ä°vaz Efendi Camii bulunuyor. Tarih ve kültür yolu, proje kapsamında restore edilecek Tokludede mahallesini aşıp Balat’ın içinden Fener’e uzanacak.BüyükÅŸehir, Balat’taki Yusuf Åžucaattin Camii’nin önünden Fener durağına kadar uzanan yolu yayalaÅŸtırıp trafiÄŸi deniz tarafına taşımayı planlıyor. Böylece, tarih ve kültür yolundan geçen faytonlar denizi de görerek Zeyrek’e ulaÅŸacak.BU TURDA GÖRECEĞİNÄ°Z ESERLERKariye Müzesi, Tekfur Sarayı, Kastorya Sinagogu, AltıçeÅŸme, Ä°vaz Efendi Camii, Anemas Zindanları, Emir Buhari Tekkesi, Ayia Maria Kilisesi, Fener Rum Patrikhanesi, Bulgar Kilisesi, Kadın Eserleri Kütüphanesi, Ahrida Sinagogu, Aya Yorgi Manastırı, Yanbol Sinagogu, Ferruh Kethüda Camii, Tahta Minare Camii ve Hamamı, Blacherna Saray kalıntıları ve Ayazması, Tokludede Hisarı ve Mahallesi, Balat Çarşısı, Fener Rum Erkek Lisesi, Dimitri Kantemir Evi, Surp HraÅŸtagabet Ermeni Kilisesi, Hızır ÇavuÅŸ Mescidi.Türk filmlerinin mekanı Anemas ZindanlarıAnemas Zindanları projenin ikinci büyük ayağı. Türk filmleri seyircisinin yakından tanıdığı bu mekan ‘Kara Murat’, ‘Senede Bir Gün’, ‘Şahmaran’ ve son olarak ‘Kahpe Bizans’ gibi filmlere plato oldu. Hani o meÅŸhur Kara Murat’ın zincire ve prangaya baÄŸlanarak hapsedildiÄŸi ünlü zindan burası. Anemas Zindanları, Haliç’e yakın eski sur duvarlarına bitiÅŸik olarak inÅŸa edilmiÅŸ, bir asır saray olarak kullanılmış, sonra cezaevine dönüştürülmüş. Yerin altında dört dönümlük bir araziye yayılmış olan eski saray dört katlı. Anemas Zindanı, adını Arap asıllı Bizans askeri olan Mihael Anemas’tan alıyor. Anemas’ın restorasyon ihalesi mayısın ikinci haftasında yapılacak. Kadir TopbaÅŸ, bu eserin boÅŸ bir kalıntı ÅŸeklinde müze olarak kullanılmasına karşı çıkıyor. Mustafa Demir ve Oktay Ekinci de aynı fikirde. TopbaÅŸ, ‘Burası yaÅŸayan bir yer de olmalı. Bu esere bir fonksiyon kazandırmak için de çalışmalar baÅŸlattık’ diyor. 500 yıllık Osmanlı mahallesi ayaÄŸa kalkıyorProjenin üçüncü ayağında ise 500 yıllık Toklu Dede Mahallesi’nin restore edilmesi düşünülüyor. Fatih Belediyesi, Tokludede Mahallesi Kentsel Rehabilitasyon Projesi Atölyesi adı altında bir ekip oluÅŸturdu. Atölyede, mimarlar, ÅŸehir plancıları ve üniversite öğrencileri çalışıyor. Demir, mahalle sakinleriyle tek tek görüşülüp, mülklerini projeye uygun olarak restore etmelerini ve belirlenen fonksiyonlara sadık kalmalarını isteyeceklerini söylüyor. Projenin gereklerini kabul eden ev sahipleri bir yıl içinde yapılarını onaracak. Kabul etmeyenlerin evleri kamulaÅŸtırılarak restore edilip, ihale yoluyla satışa çıkarılacak. Â