Ukrayna'da savaşın sonucunda ne olacak? İşte yanıtı belirleyecek 5 faktör ve bundan sonrasına dair senaryolar...
Güncelleme Tarihi:
Dünya kamuoyu Ukrayna'daki savaşa kilitlenmiş durumda. İkinci tur barış görüşmelerinden çıkan "sivillerin tahliyesi için insani koridor" kararı memnuniyet yaratsa da tünelin sonunda henüz ışık görünmüyor. Analistler ve askeri strateji uzmanları ise savaşın neticesine dair senaryolar ve bu senaryoları belirleyecek faktörler üzerine kafa yoruyor. İşte bu bağlamda son günlerde gündeme gelen çeşitli senaryolar...
Rusya'nın Ukrayna işgali bugün 9'uncu gününde. Rus güçleri ülkenin dört bir yanındaki birçok şehri kuşatmış durumda. Ancak Batılı analistler, işgalin en azından şimdilik Vladimir Putin'in planladığı şekilde ilerlemediği görüşünde. Rus askerlerinin beklemediği kadar yoğun bir silahlı direnişle karşılaştığı, Batı'nın yaptırımlarının da Moskova'nın öngördüğünden daha ağır olduğu yorumları öne çıkıyor.
Hal böyle olunca "Bundan sonra ne olacak?" sorusu da daha fazla önem kazanıyor. Elbette kesin bir şey söylemek pek mümkün değil ancak strateji uzmanları orduların performansı ve yaptırımların etkisi gibi çeşitli faktörlere odaklanarak bazı ipuçları bulmaya çalışıyor.
Uzmanların üzerinde uzlaştığı noktalardan biri, Rusya ordusunun şu ana kadar sergilediği performansın, Putin'in kendini sorgulamasına ve zafer dışındaki sonuçları da değerlendirmesine yol açtığı yönünde.
Örneğin Londra merkezli bir düşünce kuruluşu olan Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nün eski direktörü Michael Clarke, Wall Street Journal'a yaptığı açıklamada, "Ukraynalılar kaybetmedikleri her gün siyasi olarak kazanıyorlar. Savaşın Putin için siyasi maliyeti de her geçen gün biraz daha artıyor" dedi.
King's College savaş çalışmaları onursal profesörü Lawrence Freedman ise Rusya'nın Ukrayna'da Zelenski hükümetini devirip yerine kendi güdümünde bir devlet başkanı getirmeyi başaramayacağını düşündüğünü belirtti. Freedman, "Bütün ülkeyi işgal edemezler" dedi ve ekledi:
"Kiev'de kurulacak Rus silahlarıyla desteklenmeyen bir kukla hükümet, herhangi bir meşruiyet sahibi olamaz ve hayatta kalamaz."
Bu durumun Putin'in mutlak bir zafer ilan etmesini zorlaştıracağı da düşünülüyor. Estonya Dış Politika Enstitüsü'nün kıdemli araştırmacılarından James Sherr, bu durumda Putin'in rasyonel davranıp bir çıkış yolu aramak yerine işi inada bindireceğini öne sürdü.
İşte askeri analistlere göre savaşın gidişatını belirleyebilecek beş değişken:
1) İŞGAL GÜÇLERİ
Birçok Batılı analist, Rusya güçlerinin işgalin ilk haftasındaki performansını şaşkınlıkla izlediğini belirtiyor.
Moskova'nın son 10 yılda orduyu modernleştirmek adına attığı büyük adımlar nedeniyle, Rus askerlerinin Ukraynalıların direnişini kolayca kırabilecek durumda olduğu düşünülüyordu. Ancak Rusya, Sovyetler'in 1979'daki Afganistan işgalinden bu yana ordunun farkı kollarını bir araya getiren bu kadar karmaşık bir operasyon hayata geçirmiş değil.
Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nün eski direktörü Clarke bu durumu şu sözlerle değerlendirdi:
"Hepimiz bu yeni Rus ordusunun eski Kızıl Ordu'ya bu kadar benzemesinden ötürü afallamış durumdayız. Çok iyi eğitimli değiller, çok iyi komuta edilmiyorlar, lojistik anlamında gerçekten zayıflar. Bütün bunlar iki şeye işaret ediyor: Ya planlamada büyük hatalar yapıldı ya da düşman çok küçümsendi."
Hurdası çıkmış Rus tankları
Clarke, Rusya'nın hava kuvvetlerinin, donanmasının ve nükleer güçlerinin kısmen veya tamamen modernize olduğuna ancak kara kuvvetlerinin geçmişteki zayıflıklarını üzerinden atamadığına dikkat çekti.
Geçmişte NATO'nun komuta kademesinde de yer almış olan İngiliz subay General Richard Shirreff ise, Rusya'nın farklı kuvvetleri operasyonda bir araya getirmekte şu ana kadar fazla başarılı olamadığını belirterek, "Ruslar buradan ders alacak" dedi ve ekledi:
"Topyekûn saldırılarını şu ana kadar yaptıklarından daha profesyonel bir biçimde koordine etmek zorunda kalacaklarını öğrenecekler. Ama bu dersi zor yoldan, can kayıpları vererek alacaklar."
Rusya'nın çok daha zayıf bir direniş beklentisi içinde olduğu, bu nedenle savaşın ilk günlerinde var gücüyle saldırmadığı yönünde yorumlar da var. Moskova'nın bu taktiği sürdürerek, Ukrayna'nın gücünü tüketebileceği ve bir noktada direnişi kırabileceği de öngörülüyor.
Bazı analistlere göre, en olası senaryo Rusların daha fazla askeri güç kullanarak Ukrayna'nın daha da içine girmesi, şehirleri kuşatması ya da ağır silah ateşi altına alması.
General Shirreff, "Bu durum Putin'in çileden çıkmasına, iyice acımasızlaşmasına, hedef gözetmeksizin ateş açmasına, ağır silahlarla vurduğu şehirleri dümdüz etmesine neden olacak. Çok ağır can kayıpları yaşanacak" diye konuştu.
Ukrayna sokakları Rus ateşiyle harabeye dönüştü
2) SAVUNMA KUVVETLERİ
Ukrayna ordu ile Rus ordusu kağıt üzerinde karşılaştırıldığında, Rusya'nın gücünün çok daha büyük ve baskın olduğu görülebiliyor. Ancak Ukrayna sınırlı gücünü şu ana kadar en verimli şekilde kullanmayı başardı.
General Shirreff, Wall Street Journal'a, "Rusya'nın ağır ilerleyişi her şeyden önce etkileyici bir biçimde savaşmakta olan Ukrayna ordusunun ve gönüllülerin cesaretinin ve azminin bir göstergesi" diye konuştu. Moralin savaşta çok önemli bir faktör olduğunu ifade eden Shirreff, Ukraynalıların ahlaki üstünlüğün de kendilerinde olduğuna inandığını söyledi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin koltuğunu bırakmamaktaki kararlılığı da Ukrayna'nın savunmasını güçlendiren bir diğer faktör. Ukrayna vatandaşlarının direniş görüntüleri kadar, Zelenski'nin sosyal medyada paylaştığı videolar da hem ülke içinde hem de Batı'da Kiev'e duyulan sempatiyi artırdı. Nitekim Rusya baz istasyonları ve televizyon kulelerini hedef alarak bu bilgi akışını önleme adımları atmaya başladı.
Askeri analistler, Ukrayna'nın resmî ordusunun direnişi uzadıkça, Putin'in sıkıntılarının da artacağını belirtiyor.
Birçok analist Ukrayna ordusunun er ya da geç çatırdamaya başlayacağını düşünüyor. Zira Ukrayna askerleri hiç ara vermeden sürekli savaşıyor. Rusya'nın ise cephedeki güçlerini sık sık tazelemesine yetecek kadar çok takviye gücü bulunuyor.
Rus tankları
Bu noktada sorulması gereken soru şu: Ukrayna çatırdamaya başladığında ne olacak? Ortak varsayım Moskova'nın Kiev'de kendi güdümünde bir hükümet kurmak istediği, ülkenin batısını bu hükümete bırakıp Dinyeper Irmağı'nın doğusunda kalan toprakları da ilhak etmek istediği yönünde.
Ukrayna'nın resmi ordusunun dağıldığı noktada bir isyancı hareketinin ortaya çıkması da söz konusu. Analistler tıpkı ABD'nin 1980'lerde Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgali sırasında mücahitleri desteklediği gibi bugün de Batı'nın Ukraynalı isyancılara destek verebileceğini düşünüyor. (Bu noktada Afganistan'daki mücahitlerin bugünkü Taliban'ın temellerini oluşturduğunu hatırlatmakta da fayda var.)
Eğer Ukrayna'da güçlü bir isyancı hareketi ortaya çıkarsa, Rusya sahaya daha fazla asker sürmek zorunda kalabilir. Uzmanlar, ayaklanmış bir Ukrayna'yı kontrol ve işgal etmek için gerekli asker sayısının 500 bini bulabileceğini öngörüyor. General Shirreff, "Putin'in böyle bir gücü yok, zamanla askersiz kalacak ve Sovyetler-Afganistan senaryosu yeniden yaşanacak" diye konuştu.
New York Times'ın dünyaca ünlü köşe yazarı Thomas L. Friedman, geçtiğimiz günlerde "Bu Savaşın Nasıl Biteceğine Dair Üç Senaryo Görüyorum" başlıklı yazısında önümüzdeki günlerde dünyayı bekleyen ihtimallere dikkat çekti. Ukrayna'daki savaşı "Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan beri gördüğü en dönüştürücü olay ve Küba Füze Krizi'nden bu yana dünyadaki en tehlikeli çatışma" olarak nitelendiren Friedman, "Bu hikâyenin sonu için üç olası senaryo görüyorum: 'Tam bir felaket', 'kirli uzlaşma' ve 'kurtuluş'" ifadelerini kullandı. Friedman'ın yazısında şu satır başları dikkat çekti: "Felaket senaryosu şu an yaşanıyor. Vladimir Putin, niyeti değişmedikçe ya da gözü Batı tarafından korkutulmadıkça, Ukrayna'nın bağımsız bir devlet olarak konumunu, kültürünü ve liderlerini silmek için gerektiği kadar insan öldürmeye ve altyapıyı tahrip etmeye devam edecek. Bu senaryo Avrupa'nın Nazilerden beri görmediği savaş suçlarına neden olabilir; Putin, yandaşları ve Rusya bu suçlar nedeniyle birer küresel paryaya dönüşebilir. Putin'in Ukrayna'nın başına bir kukla lider yerleştirip onu orada bırakma becerisi yok. Bir kukla kalıcı bir isyancı hareketiyle karşı karşıya kalacaktır. Bu nedenle Rusya Ukrayna'da on binlerce asker bırakmak zorunda, bu askerler her gün Ukrayna ateşi altında olacak. Keşke Putin sadece Ukrayna'yı NATO dışında tutma arzusuyla hareket ediyor olsaydı, iştahı bunun çok ötesine geçti."
3) BATI'NIN TEPKİSİ
ABD ve Avrupa ülkeleri, Ukrayna'ya asker gönderme ihtimalinin olmadığını net bir biçimde ortaya koydu. Batılıları Rusya Hava Kuvvetleri ile doğrudan karşı karşıya getirecek bir uçuşa kapalı bölge ilanı da çok olası görünmüyor. Onun yerine Batı, Ukraynalıların kendilerini savunabilmelerine destek için Kiev'e silah yardımı yapıyor. Buna ek olarak NATO'nun doğu sınırındaki ülkelerde bulunan asker sayıları artırıldı.
Analistler, Batı'nın silahlarının ülkeye girmesini önlemek isteyen Rusya'nın Ukrayna'nın Polonya'yla olan sınırını kapatmayı deneyebileceğini belirtiyor. Polonya bir NATO ülkesi ve bu adım çatışmanın daha da büyümesi NATO'yu da içine çekmesi anlamını taşıyor.
Batılıların Rusya'ya karşı uyguladıkları en büyük silah ise Rusya ekonomisini ve lider kadrolarını hedef alan ekonomik yaptırımlar oldu. Yaptırımlar Rusya Merkez Bankası'nı, çeşitli ticari bankaları, siyaset ve iş dünyasının önde gelen isimlerini vurdu. Ruslar şimdiden para çekebilmek için banka ve ATM önlerinde kuyruklarda bekliyor. Enflasyonun hızla yükselmesi, Rus halkının yaptırımların etkisini hissetmesi bekleniyor.
Ukrayna sokaklarının havadan görüntüsü
Rusya'nın bundan sonraki adımlarına bağlı olarak yaptırımların dozu artırılabilir ya da azaltılabilir. Ancak yaptırımların Batı için de bir maliyeti var. Batılı ekonomilerin bir süredir içinde bulunduğu enflasyon problemini derinleştirebilecek bu durum, Rusya'nın enerji akışını keserek misilleme yapması durumunda Avrupa'da elektriğin idareli kullanımını zorunlu kılabilir.
Estonya Dış Politika Enstitüsü'nden Sherr, ekonomik yaptırımların Putin'in fikrini değiştirmesini beklemediğini söyledi ve ekledi: "Putin ve çevresindekiler, en azından siyaset ve güvenlik kadroları, hiçbir zaman yaptırım mantığına boyun eğmedi."
An itibarıyla Batı'da Ukrayna'ya çok geniş bir destek var gibi görünüyor. Ukrayna halkı haksız ve tek taraflı bir savaşın kurbanları olarak kabul ediliyor. Bu durum yaptırımların sürdürülmesi konusunda hükümetlerin ellerini kuvvetlendirebilir. Ancak zaman içinde yaşanacak ekonomik zorluklar bu birlik duygusunu aşındırmaya başlayabilir.
Flaş iddia: Zelenski bir haftada üç kez suikasttan kurtuldu!Barış sürecinde Moskova'nın kendi şartlarını Ukrayna'ya dayatması da Batı'da yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağı noktasında tartışmalara yol açabilir. Bazı yaptırımlar kısa süre içinde kaldırılsa da Rusya'nın liderlerine yönelik yaptırımlar için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Özellikle de Lahey'in "Savaş suçu işlenip işlenmediğiyle ilgili bir soruşturma başlattık" açıklamasının başlattığı süreç, yaptırımların uzun ömürlü olacağının işareti olarak değerlendirilebilir. Analistler bu dönemde Rusya üzerinde Çin'in etkisinin daha fazla olabileceğini belirtiyor. Pekin yönetiminin de çatışmaların büyümesinden endişe ettiği tahmin ediliyor.
4) RUSLARIN TEPKİSİ
Analistlere göre bu çok büyük bir bilinmez. Batılıların Rus halkının aklından geçeni okumasının zorluğu bir yana, bunun Moskova'nın karar alma süreçleri üzerinde ne kadar etkili olduğu da bilinmiyor. Son dönemde artan Putin'in gittikçe yalnızlaşmakta olduğu ve iletişimi kopardığı yorumları da bunu etkiliyor.
Rusların önemli bir kısmı savaşla ilgili haberleri devlet kanallarından alıyor. Bu nedenle kamuoyunda yaşanan ekonomik sorunların sorumlusunun Batı olduğu görüşü hâkim.
Rusya'da düzenlenen savaş karşıtı gösterilere hükümetin verdiği tepki de sert oldu. Diğer yandan Batı'da lüks içinde yaşamaya alışmış bazı Rus elitler de hayat tarzlarına yönelik tehditler nedeniyle rahatsızlıklarını dile getiren açıklamalar yapmaya başladı. Ancak bunların Putin üzerinde ne kadar etkisi olduğu şüpheli.
Sherr, Wall Street Journal'a, "Bu durumun Rusya içinde bazı önemli kişilerin huzurunu kaçırdığına hatta korkuya yol açtığına hiç şüphem yok" dedi.
"Gerçek güç, bizim yanımızda olan adalette ve doğruluktadır. Ben vatan sevgimizin bize verdiği desteğe ve yenilmez güce inanıyorum." (V.V. Putin)
Putin'in iktidarının en önemli ayaklarından birini, 1990'larda Boris Yeltsin döneminin çalkantılı yıllarının ardından Rusya'ya getirdiği istikrar oluşturuyor. Ancak şimdiden ortaya çıkmaya başlamış olan ekonomik sorunlar bu istikrarı riske atıyor.
Buna ek olarak, Ukrayna'daki savaş uzadıkça Rus ordunun vereceği can kayıpları da artacak. Normalde Putin'i destekleyen bazı muhafazakâr unsurların, geçmişte bu konuda dile getirdikleri rahatsızlıklar da halen hafızalarda.
King's College'dan Freedman, "Putin'in bunu çözmek için zamanı sınırlı. Ekonomik sorunlar şu an yeni yeni hissedilmeye başladı. Kuşatmalar ve isyancı hareketler haftalarca hatta aylarca sürebilir ama Putin bunu bu kadar uzatamaz. Dolayısıyla zaman onun için önemli bir sorun" ifadelerini kullandı.
Friedman'ın yazısı şu satırlarla devam etti: "İkinci senaryo bir şekilde Ukrayna ordusunun ve halkının Rus ateşi karşısında yeterince dayanabilmesi ve ekonomik yaptırımların Putin'in ekonomisini derinden yaralaması. Bunun sonucunda da iki tarafın da kirli bir uzlaşmayı kabul etmesi. Kabaca tarif etmek gerekirse, ateşkesin ve Rus askerlerinin çekilmesi karşılığında, Ukrayna'nın şu an fiiliyatta Rusya kontrolünde olan doğu toprakları resmen Rusya kontrolüne geçecek. Ukrayna da NATO'ya katılmayacağını açıkça taahhüt edecek. Aynı zamanda ABD ve müttefikleri de rusya'ya yakın zamanda uygulanan tüm ekonomik yaptırımları kaldırmayı kabul edecek. Bu senaryo çok olası görünmüyor çünkü Putin'in, can kayıpları ve ekonomiye verdiği zararlara karşın, Ukrayna'yı Rusya anavatanına yeniden katma vizyonunu hayata geçiremediğini kabul etmesi gerekiyor. Dahası Ukrayna'nın da topraklarından kısmen çekilip Rusya'yla Avrupa'nın geri kalanı arasındaki 'tarafsız bölge' olarak kalmayı kabul etmesi gerekiyor. Nihayetinde en az olası ama en iyi sonuçları barındıran senaryo, Rus halkının Putin'i koltuğundan etmesi. "
İkinci tur görüşmelerden "insani koridor" kararı çıktı.
5) BARIŞ GÖRÜŞMELERİ
Rusya ve Ukrayna barış görüşmelerinin ikinci turunu geride bıraktı. Ancak birçok strateji uzmanı, bu görüşmelerden hızlı bir sonuç çıkacağından şüpheli.
Putin için, içinde Zelenski'nin de olduğu bir barışa imza atmak önemli bir kayıp anlamına geliyor. Çünkü Rusya lideri, Ukrayna yönetimini "bir grup neo-Nazi" olarak yaftalamıştı. Diğer yandan Rusya'nın desteğiyle iktidara gelecek bir Kiev hükümetiyle yapılacak bir anlaşmanın da ne ülke içinde ne de ülke dışında meşru görülmesi söz konusu değil.
Görüşmelerde, Rusya'nın savaşı başlatırkenki iki amacı önemli rol oynuyor. Bu amaçlardan biri Ukrayna'nın tarafsızlığı, diğeri de Ukrayna toprakları.
Rusya, 2014 yılında Kırım'ı ilhak etti ve muhtemelen Ukrayna'nın bunu tanımasını isteyecek. Dahası Moskova'nın Dinyeper Irmağı'nın doğusundaki bölgelerden toprak almak istemesi de mümkün.
Zelenski ilk basın toplantısında "Hava sahasını kapatma gücünüz yoksa o zaman bana uçak verin. Yoksa sırada Letonya, Litvanya, Estonya olacak" dedi.
Georgetown Üniversitesi'nde Rusya uzmanı olarak görev yapan Angela Stent, Wall Street Journal'a, "Rusya'nın Ukrayna'yı parçalayıp Batı Ukrayna'yı kendi haline bırakması mümkün" dedi. Ancak bu durumda Putin'in daha önce "gayrimeşru" olarak nitelendirdiği Kiev'deki Batı yanlısı hükümeti olduğu yerde bırakması gerekecek. Stent, "Bu bence çok hayal edilebilir bir senaryo değil" diye konuştu.
Analistlere göre, Rusya en azından Ukrayna anayasasında ülkenin doğusundaki bölgelere büyük özerklik tanıyan değişikliklerle Ukrayna hükümetinin faaliyetleri üzerinde etkili bir veto yetkisi isteyecek.
Ukraynalılar sandığa gitmeyi de kabul edebilir. Ancak burada Rusya için risk şu: Ülkenin doğusundan bile Putin'in istediği adayın kazanmasına yetecek kadar oy çıkmayabilir.
Clarke, Rusya'nın Ukrayna için 1955 yılında Avusturya'ya verilen tarafsızlık statüsü gibi bir yapıyı kabul edebileceğini belirtti. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Sovyetler Avusturya'dan çekilirken, ülke anayasasına uluslararası çatışmalarda tarafsız olunacağına dair bir kısım eklenmişti. Bu tarafsızlık bugün hâlâ geçerliliğini koruyor.
Ukraynalıları tarafsız kalmaya ikna etmek yerine ülkeyi işgal etmek ise bu politikaya karşı görüşleri daha da sağlamlaştırıyor.
Freedman, "Bunca olaydan sonra Ukrayna'nın kendisini çaresiz bırakmayı kabul edeceğini düşünmüyorum" dedi ve ekledi: "Yabancı ülkelerin güçleri ve füzeler konusunda bazı teminatlar verebilirler ama ben Ukraynalı olsaydım, bu nedenle NATO'ya katılmaktan vazgeçeceğimi sanmıyorum."
Düşürülmüş bir Rus uçağının fotoğrafları Ukrayna Genelkurmay'ı tarafından medyayla paylaşıldı
BBC diplomasi muhabiri James Landale da "Ukrayna'da Savaş Nasıl Sonlanabilir? Beş Farklı Senaryo" başlıklı analizinde benzer ihtimallere vurgu yaptı. Landale, "kısa savaş", "uzun savaş", "Avrupa'ya yayılan savaş", "diplomatik çözüm" ve "Putin'in iktidarı kaybetmesi" olarak ayırdığı senaryoların "çoğunun karanlık" olduğunu vurguladı. "Bunlar birbirini dışlayan senaryolar değil. Bunların çeşitli öğeleri bir araya gelerek farklı sonuçlara da yol açabilir" diyen Landale çatışma nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın dünyanın artık farklı bir yer olduğunu belirtti. Landale'ın öngörüleri şöyle: "Kısa savaş halinde Rusya'nın sivil kayıpları önemsemeksizin güç kullanımını artırır ve yıkıcı hava saldırıları düzenlemeye başlar. Binlerce sivil ölür, Kiev birkaç gün içinde düşer. Moskova güdümlü bir hükümet başa gelir, Zelenski öldürülür veya kaçar. Fakat Rus yanlısı bir hükümet gayrimeşru olarak görülür ve isyanlarla karşılaşır. Uzun savaş halinde, Rus kuvvetleri ilerlemekte zorlanabilir. Rusya'nın Kiev gibi kentleri savaşarak alması daha uzun sürebilir. Ukrayna'nın silahlı birlikleri, yerel halk tarafından da desteklenen bir isyan gücüne dönüşebilir. Avrupa'ya yayılmış bir savaş senaryosunda Putin, Moldova ve Gürcistan gibi NATO üyesi olmayan eski Sovyet ülkelerine asker gönderebilir. Ya da Batı'nın Ukrayna'ya silah yardımını saldırganlık olarak yorumlayıp NATO üyesi Baltık ülkelerine asker gönderme tehdidinde bulunabilir. Bu durum NATO ile büyük bir savaş riskine yol açar. Diplomatik çözüm senaryosunda, Putin savaşa devam etmenin, iktidarda kalma hedefine savaşı sonlandırmaktan daha fazla zarar vereceğini fark eder. Çin devreye girer ve Moskova'ya uzlaşı için baskı yapar. Ukraynalı yetkililer de yıkım ve can kaybı nedeniyle savaşa devam etmektense siyasi uzlaşıyı tercih eder. Örneğin Donbas'ın bir kısmı ve Kırım'daki Rus egemenliğini tanır. Putin de buna karşılık Ukrayna'nın Batı ile entegre olmasına itiraz etmeyi bırakır. Putin'in iktidarı kaybetmesi senaryosunda ise savaş Rusya'da bir felakete yol açar. Binlerce Rus askeri ölür. Ekonomik yaptırımlar büyük etki gösterir. Putin halk desteğini kaybeder. Rus ordusu ile ekonomik ve siyasal elitinin önemli bir kısmı ona karşı çıkmaya başlar. Batı Putin'in yerine daha ılımlı bir liderin gelmesi durumunda bazı yaptırımların kaldırılabileceği ve diplomatik ilişkilerin normale dönebileceğini açıklar."
Wall Street Journal'ın "How Might the War in Ukraine End? Five Factors Will Shape the Outcome", New York Times'ın "I See Three Scenarios for How This War Ends" ve BBC'nin "Ukraine: How might the war end? Five scenarios" başlıklı haberlerinden derlenmiştir.