Afganistan'da yeni hayat! Taliban kararttı... İşte Kabil'in ertesi günü

KAFELER KAPANDI, MÜZİK SUSTU, TEK EĞLENCE KRİKET

Kabil’de sosyal hayat ve yaşama, Taliban’ın gölgesi düştü. Gençlerin giyimleri değişirken, artık herkes yerel kıyafetlerle dolaşıyor. Kabil sokaklarında, çarşı-pazarlarda kalabalık günün her saatinde devam ediyor. Ancak akşam karanlığıyla birlikte cadde ve sokaklara sessizlik hâkim oluyor. Yollarda trafik çok az... Lokantalar ve sokakta yöresel yemek satan yerler ise 23.00 olan kapanma saatlerini 21.00’e kadar çekmiş durumda.

KEPENK KAPADILAR

Kabil sokaklarında, çarşı-pazar yerlerinde çok sayıda olmasa da kadınları görmek mümkün. Taliban’ın gelmesiyle çoğu kadın sokağa çıkarken burka giyiyor. Az sayıda kadın da saçını eşarpla örterek dolaşıyor. Taliban şehre ayak bastığı anda Kabil’de az sayıda bulunan gençlerin kızlı-erkekli takıldığı kafeler, canlı müzik yapan mekanlar kapandı. Başta İtalyan restoranlar olmak üzere yabancıların ağırlıklı olarak gittiği çok sayıda mekan kepenk indirdi, çalışanları da ülkeyi terk etti. Kabil’in en gözde işletmeleri arasında gösterilen Türk ve İstanbul restoranları ise hizmet vermeye devam ediyor. Bu restoranlarda çalışan Türk vatandaşları, Taliban’ın gelmesiyle Türkiye’ye tahliye edilmiş. Ancak, açık kalan yerlerin bile müşteri oranı daha öncesine göre yüzde 80 düşmüş durumda.

GENÇLER SAHADA...

Afgan gençlerinin tek eğlence ve sosyal faaliyeti ise ülkelerinde adeta milli bir spor olan İngiliz oyunu kriket. Yüzlerce Afgan genci, Kabil’deki sahada toplanarak kriket oynuyor. Nadir Peştun bölgesindeki sahada kriket oynarken yanına gittiğimiz 21 yaşındaki Atol Alim, “Buradaki tek eğlencemiz kriket. Her gün arkadaşlarla toplanıyor, buraya gelip oynuyoruz. Başka bir sosyal etkinliğimiz yok. Eskiden takıldığımız bazı kafeler vardı. Onlar da kapandı, şu an kriket oynamamıza kimse bir şey demiyor, sonra ne olur bilmiyorum” diyor. 22 yaşındaki Nabi Zainullah’ın sözlerinde de endişe hâkim: “Gençlerin burada yapacağı çok şey yok, herkes ülkeden gitmek istiyor. Ben de istiyorum, ama nasıl gideceğimi bilmiyorum. Önce biraz daha rahattık, şimdi ne olacak bilmiyoruz.”

TV’LERDE YENİ YAYIN DÖNEMİ

Ulusal ve yerel yayın yapan 25’e yakın televizyon, yayın politikalarını değiştirdi. Aşk, entrika dizilerinin yerini tarih ve savaşları konu alan diziler aldı. Türk dizilerinin popüler olduğu Afganistan’da artık Diriliş Ertuğrul, Kuruluş Osman gibi diziler yayınlanırken, diğer diziler ve Yeşilçam filmleri rafa kalktı. Bazı kanallar yayın politikalarını değiştirmesine rağmen Hint dizi ve filmlerini yayınlamaya devam ediyor. Günlük yayımlanan 6 Afgan gazetesinde de aynı şekilde politika değişikliğine gidilmiş. Taliban’ın çizgisine yakın haberler daha ağırlıklı olarak kullanılıyor.

29 SAATLİK ZORUNLU MİSAFİRLİK

PAKİSTAN-Afganistan sınır kapısı Torkham’dan geçip, başkent Kabil’e gitmek için 29 Ağustos Pazar günü çıktığımız yolculukta 150 kilometre sonra Celalabad kentinde mola vermek zorunda kaldık. Aracımız Türkiye saatiyle 15.00 sıralarında durduruldu. Ağır silahlı Taliban güçlerince beklemeye alındık. Kendimizi tanıtıp gazeteci olduğumuzu, Türkiye’den geldiğimizi anlatarak Kabil’e gitmek için izin istedik. Taliban güçleri etrafımıza toplanıp, bizimle fotoğraf çektirdi.

Bu yaklaşımları sonrası bırakılacağımızı beklerken, telefonla ulaştıkları komutanlarının talimatıyla karargâha götürüldük. Telefon ve iletişim araçlarımıza el konuldu. Karanlık çöktükten sonra odalarımızdan tuvalet gibi zorunlu ihtiyaçlar dışında çıkışımıza izin verilmedi. Ertesi sabah tercüman eşliğinde farklı odalarda sorguya alındık. Sorgunun ardından Taliban komutanı bizi kendi kahvaltı sofrasında ağırlarken, “Bir sorun yok, sizi misafir ediyoruz” diyerek, bırakılacağımızı söyledi. Taliban karargâhında bize göre gözaltında, onlara göre ise “misafir” olarak tutulduktan 29 saat sonra, 30 Ağustos Pazartesi akşamı bırakıldık. Gözaltına alınmamız talimatını veren ve aynı zamanda sorgumuza bizzat giren Taliban komutanı, ayrıldığımızda yanımıza gelerek sarıldı, telefon numaramızı alarak bizi yolcu etti.

BANKALARDA KAOS

Taliban’ın henüz yönetimi belirlememesi ve eski yönetici pozisyondaki görevlilerin de ülkeyi terk etmesiyle resmi kurumlarda adeta kaos yaşanıyor. Resmi işlemler yapılamıyor. Bankaların önünde, para çekmek isteyenlerin oluşturduğu uzun kuyruklar var. Taliban güçlerinin kontrolündeki bankaların önünde bekleyenler, 5 ila 10 kişilik gruplar halinde içeri alınıyor. Afganlar, “4 gündür kuyrukta bekliyoruz, ne olacak bilmiyoruz” diyor...

Bankaların önünde uzun kuyruklar var.

HIRSIZLIK VE SUÇ ORANLARI DÜŞTÜ

TALİBAN’dan önce Kabil’deki en büyük sorunların başında hırsızlık ve yankesicilik geliyordu. Taliban’ın katı kuralları ve ceza yöntemi korkusuyla hırsızlık olayları sıfıra düştü. Şeri kurallarla ceza alma korkusuyla suç oranları yok denecek kadar azaldı.

DOKTORLAR ÜLKEYİ TERK ETTİ

Taliban’ın gelmesiyle birçok doktor ve sağlık çalışanının da ülkeyi terk ettiği belirtiliyor. Hastaneler hizmet vermeye devam ederken, başta doktor olmak üzere sağlık çalışanı sayısı yetersiz durumda. Tüm hastanelerin giriş çıkışlarında Taliban güçleri nöbet tutuyor. Taliban’ın hastane sorumlusu olarak atadığı kişiler de ellerinde silahlarla hastane içinde dolaşıyor. Ülkede ilaç sıkıntısı ileri düzeyde, sağlık çalışanları bu duruma çözüm bulunmasını bekliyor.

ABD ELÇİLİK DUVARINDAKİ MESAJ...

ABD’nin terk ettiği elçilik binasının duvarındaki ‘Ben Afganistan’ın geleceğiyim’ yazısıyla modern Afganistan’ı temsil eden bir Afgan genç kızın fotoğrafı görülüyor.

ESNAF DERTLİ...

Kabil merkezde esnaf işlerinin düşmesinden yakınıyor. Çoğu gün siftah yapmadan işyerlerini kapattıklarını söylüyorlar.

Kabil’de ara verilen eğitim, geçtiğimiz günlerde yeniden başladı.