Cumhuriyet edebiyatını belirleyen dergi: Varlık

Bir edebiyat, düşünce dergisinin 75 yıldır yayınını sürdürmesi, Türkiye gibi bir ülkede övülmesi, üzerinde durulması gereken bir olgu.

İlk sayısı 15 Temmuz 1933’te yayımlandı.

Varlık’ın kurucusu Yaşar Nabi Nayır’ın da 100’üncü yaşı.

Bu ay derginin yanı sıra bir de 75. yıla özel bir ek verildi.

Varlık Dergisi yalnız bir edebiyat dergisi değildi, cumhuriyet aydınının edebi zevkini, dünya görüşünü, cumhuriyet anlayışını da belirleyen, yönlendiren bir yayın organıydı.

Köy Enstitülü de onu okurdu, bir öğretmen de, bir aydın da.

Türk edebiyatının bağımsız bir okuluydu adeta.

Çünkü bizim kuşak, Türk edebiyatının ustalarının ilk kitaplarını da, olgunluk dönemi yapıtlarını da Varlık Dergisi’nden ve Varlık Yayınları’ndan okudu. Yabancı yazarların en önemli eserlerinin çevirisi de gene o yayınevinden kitaplığımıza ulaştı. Bugün Türk edebiyatındaki önemli imzaların eserleri ilk olarak Varlık Dergisi’nden bize ulaşmıştır.

* * *

VARLIK’ın kurucusu Yaşar Nabi Nayır, Yedi Meşale akımının bir şairiydi.

Ben onunla "vakit öldürmek" kavramını hiçbir zaman bir araya getiremedim. Bugün hálá birer başvuru kaynağı niteliği taşıyan Varlık Yıllığı’na, deneme-inceleme-eleştiri bölümünü yazardım. Yazımı bitirip gittiğimde, yazıyı alır, daktiloda telif makbuzunu yazar, yukarıdaki kattan parayı getirtip öderdi. İnsan bu işlemden sonra orada oturmanın anlamsızlığını hissederdi.

Daha sonraki yıllarda, PEN’de birlikte çalıştığımızda, onun konuşan, dost kişiliğini keşfettim.

Filiz Nayır Deniztekin dergiyle beraber yayınlanan özel ekte; "Varlık 75, Yaşar Nabi Nayır 100 Yaşında" yazısında, babasını anlatıyor. Derginin genel yönetmenliğini yapan Kemal Özer’e, Enver Ercan’a, Osman Deniztekin’e teşekkür ediyor.

Şiirin büyük ustası Fazıl Hüsnü Dağlarca, Varlık ve Yaşar Nabi yazısında, onun hakkında en doğru tanıyı koyuyor: "Sanımca yeni Türk edebiyatının bilinçaltı odur.

Birçok şairin, yazarın yetişmesine, ilerlemesine aracı olmuştur.

Ondaki ölçüde iyimserliği, yaptığı işe güveni gördüğüm, takdir ettiğim başka biri yoktur."

Özel ekteki yazılar, Varlık’ı ve Yaşar Nabi Nayır’ı, tanıyanların kaleminden tanıtıyor.

Varlık’ın bu ayki dosya konusu ise: Uygarlıklar Üzerine Diyalog.

Jürgen Habermas, Şeyla Benhabib, Benjamin R. Barbar’ın yazıları bu konuyu işliyor.

* * *

VARLIK Dergisi’ne uzun, başarılı bir ömür diliyorum.