Ağız bantları ile uyumak riskli mi? Gerçekten uykuya geçişi kolaylaştırıyor mu?
Sosyal medyada oldukça popüler bir trend olan ağız bantları, Amerikalı oyuncu ve talk show sunucusu Jimmy Fallon'un da bu bantları kullanmayı düşündüğünü açıklaması ile yeniden gündem oldu. Peki bu bantlar gerçekten uyukuya dalmayı ve derin uykuda kalmayı kolaylaştırıyor mu? Riskleri var mı?
Amerikalı oyuncu ve talk show sunucusu Jimmy Fallon, bir dergi ile yaptığı bir röportajda gece yatarken burundan nefes almak için ağzını bantlamayı deneyeceğini, ağzını bantlayıp burnundan nefes almayı zorlamak hakkında bir kitap okuduğunu, bu yüzden gözetim altında bunu deneyeceğini ifade etti.
Jimmy Fallon 50. yaş gününe yaklaşırken büyük bir parti vermek yerine sağlığına odaklanmayı ve iyi bir gece uykusu çekmeyi tercih ediyor.
10 yıldır The Tonight Show"a ev sahipliği yapan Fallon, "Sanırım çok konuşan insanlar ağızlarından nefes alıyorlar," dedi ve ağzını bantlayıp burnundan nefes almaya zorlamak hakkında bir kitap okuduğunu, bu yöntemle daha iyi bir gece uykusu çekmeyi umduğunu söyledi ve sözlerine şöyle devam etti:
"Bunu gözetim altında yapmam gerekiyor. Yatağımın yanına güvenlik görevlileri koyacağım ve bunu deneyeceğim. Şaka yapmıyorum!"
Fallon, Haziran ayında Stanford Üniversitesi'nde nörobilimci Andrew Huberman ile uyku ve nefes alma hakkında konuştu. Fallon, show programında ağırladığı Huberman'a "Para yatırabilseydim, nefes almaya yatırım yapardım" dedi.
Çalışmalar burundan nefes almanın sağlığa gerçekten fayda sağlayabileceğini söylüyor. American Journal of Physiology'de yayınlanan 2023 tarihli bir araştırma, burundan nefes almanın kan basıncını düşürebileceğini ve kalp hastalığı risk faktörlerini azaltabileceğini ortaya koydu. Ayrıca, Goteborg Üniversitesi'nden bir çalışma, burundan nefes almanın horlamayı azaltabileceğini ve uyku apnesini hafifletebileceğini buldu.
TikTok'ta da pek çok kullanıcı burundan nefes almayı desteklemek için ağız bantları ile ilgili video yayınlıyor. #mouthtape etiketi altında 11.200'den fazla gönderi var ve her geçen gün sayısı artıyor. Ağız bantlamayı deneyen kullanıcılar bunun daha derin uykuya, daha iyi ağız hijyenine ve daha az horlamaya yol açtığını iddia ediyor.
Ağız banlama (mouth taping), uyku kalitesinin artması ve akciğerlere temiz hava iletilmesi gibi çeşitli nedenlerle öne sürülen mouth taping için uykuya dalmadan önce ağzın özel bir yapışkan ya da bant ile kapatılmasıdır.
Peki bu uygulama gerçekten işe yarıyor mu?
Ağız bantlamanın bu iddia edilen faydalarını kanıtlayan kesin bir araştırma yok ve uzmanlar bu trende karşı uyarıyor. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Eren Yılmaz, bu konu ile ile ilgili net cevap verebilmek için yeterli sayıda klinik çalışmanın bulunmadığını ancak 2022 yılında yayınlanan Taiwan merkezli bir çalışma ile uyurken ağız bantlamanın horlama ve uyku apnesinin şiddetini azalttığının doğrulandığını belirtti. Yılmaz, yine de bu çalışmada çok az sayıda katılımcı incelendiği için sonuçların genel bir kanı oluşturmak için yetersiz olduğu görüşünde.
İyi bir gece uykusu çekmenin başka yolları var mı?
İyi bir gece uykusunun sağlık üzerinde etkisi tartışılmaz. Kaliteli bir uykunun uzun ömür, kalp hastalığı riskinin azalması ve daha iyi zihinsel sağlık ile bağlantılı olduğu araştırmalarla kanıtlandı.
Pennsylvania Üniversitesi'nde uyku araştırmacısı olan Dr. Mathias Basner, daha önce Business Insider'a, sıradan gece rutini sürdürmenin kişinin yatağa girmesine yardımcı olabileceğini söylemişti. Basner, bu rutinin, diş fırçalamak veya bulaşıkları kaldırmak olabileceğini, ayrıca çok fazla uyarıcı olmaması gerektiğini söyledi.
Güney Kaliforniya Üniversitesi Keck Tıp Fakültesi'nden Dr. Raj Dasgupta, “Obstrüktif uyku apneniz varsa bu çok tehlikeli olabilir" diyor. Zaten bu uyku bozukluğu en sık görülen uyku bozukluklarından biri.
2019 tarihli bir araştırmaya göre 30 ila 69 yaş arasındaki 1 milyardan fazla insanın bu duruma sahip. Hatta uzmanlar sayının çok daha fazla olabileceği görüşünde çünkü aslında milyonlarca kişi daha teşhis konulmamış durumda.
Aynı konuyu Cleveland Clinic de bir makalesine taşımış ve "Ağız bantlama, uyku apnesi veya horlama için önerilen bir tedavi değildir" diyor. Uyku uzmanı Cinthya Pena Orbea da ağız bantlama konusunda neden şüpheci olunması gerektiğini anlatıyor.
Uyurken ağızdan nefes almak yerine burundan nefes almak neden önemli?
Dr. Eren Yılmaz, burundan nefes almanın önemini şu sözlerle anlattı:
“Nefes almanın birincil fizyolojik yolu burundur. Burundan geçen hava belli bir düzende ısıtılarak ve nemlendirilerek akciğerlerimize ulaşır. Ayrıca burunda yer alan mukus ve tüysü hücre aktivitesiyle havada bulunan partiküller yakalanır ve akciğere ulaşması önlenir. Bu nedenle burun solunumu yaşam kalitesi için ileri derecede önemlidir. Kronik burun tıkanıklığına bağlı ağız solunumu yapıldığında başta ağız kuruluğu, ağız kokusu, diş problemleri görülür.”
Gerçekten uyku kalitesi üzerinde etkili mi?
“Bunu aslında kendi hayat deneyimimizde bile gözlemlemek mümkün.” diyen Yılmaz, hastalık, alerji ya da sadece fizyolojik olarak burnumuz tıkandığında bile uyku sorunları yaşadığımızı, burundan nefes alamadığımızda uykuya dalmada güçlük, sık uyanma ve horlama gibi etkilerin ortaya çıktığını söyledi.
Ağızdan nefes alınıp verilmesinin zararları nelerdir?
En büyük sorunun özellikle ağız hijyeninin bozulması ile ilgili olduğunu ifade eden Yılmaz, ağız hijyeninin olmazsa olmazının tükürük sıvısı olduğunu, ağızdan solunuma bağlı olarak tükürüğün hızla buharlaşıp ağız kuruluğu veya diş çürümesi gibi sorunlara neden olduğunu ifade etti.
Ağız açık uyumamak için ağzı bantlamak ne kadar doğru?
Dr. Eren Yılmaz, ağız solunumu aslında alternatif bir solunum şekli. Burun tıkanıklığı olmayan kişiler zaten ağız solunumu tercih etmezler, bu nedenle ağız solunumunu, ağız bantlayarak engellemek yerine burun tıkanıklığına sebep olan etkenleri tedavi etmek daha doğru bir yaklaşım olur.
Trend olan ağız bantlama gece boğulmaya yol açabilir mi?
Ağız bantlamanın boğulmaya sebep olmasının oldukça güç bir senaryo olduğunu dile getiren Yılmaz, ağız kapalı olsa bile uykuda solunumun burundan devam edeceğini, burundan alınan havanın yine burundan çıkacağını ancak bazı durumlarda bir miktar havanın ağız boşluğuna ilerlemesine bağlı olarak yanaklarda periyodik şişme ve inmeler olacağını ifade etti ve devam etti:
“Burun tıkanıklığına bağlı burun solunumunun sürdürülemediği durumda da hasta uyanacak ve bandı çıkarmak zorunda kalır. Bu nedenle ağzın kapalı olmasına bağlı olarak boğulma ihtimali yoktur. Ancak uygulanan bandın uyku esnasında fark edilmeksizin aspire edilmesi (nefes alırken hava yoluna kaçması) boğulmaya sebebiyet verebilir. Yağlı cilt yapısı, kısa ve iyi yapışmayan bantlar bu duruma sebep olabilir.”
Yılmaz, uyurken ağız bantlamanın, kronik burun tıkanıklığı, burunda kıkırdak eğriliği, burun eti büyümesi, alerjik rinit, kronik sinüzit, geniz eti gibi sorunu olan hastalar için uygun olmadığının altını çizdi.
BİR SORUDAN FAZLASI | ‘Dün gece horladım mı?’Burundan nefes alma problemi yaşayanların öncelikle buna sebep olan etkenlerin tedavisini olmaları gerektiğini, burun tıkanıklığının sebebine göre medikal (ilaç) ve cerrahi tedavilerin öne çıktığını ifade eden Yılmaz, bu tedavilerin uygulanamadığı hasta gruplarında burun deliklerini genişleten aparatlar kullanılabileceğini, ayrıca uyku pozisyonun bazı hastalarda etkili olabileceğini ancak tüm uyku süresince aynı pozisyonu korumak mümkün olamayacağı için uygulanmasının kolay olmadığını belirtti.
Burun bandı kullanımın zararları var mı?
Dr. Eren Yılmaz, burun bantlarının tarif edilmiş önemli bir zararı olmadığını, sadece cilt yapısına bağlı alerjik reaksiyonlar görülebileceğini belirtti.
