Sosyal medya kullanıcıları ikiye ayrıldı: Mavi ışık korumalı gözlükler faydalı mı yoksa para tuzağı mı? 20 saniye kuralına ve cam renklerine dikkat!

Mavi ışık, günlük olarak maruz kaldığımız ışık spektrumundaki renklerden sadece bir tanesi. Bilgisayar, telefon, tablet ve televizyon gibi elektronik cihazlar başta olmak üzere güneş ışığında da bulunuyor.

Uzmanlara göre güneşten gelen mavi ışık, uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen melatonin hormonunu azaltarak daha uyanık kalmamızı sağlıyor.

Hatta yapılan çalışmalarda güneşten gelen mavi ışığın belirli bir süre alınmasının, çocuklarda miyopinin (yakındaki nesnelerin net, uzaktaki nesnelerin bulanık görülmesi) önlenmesinde etkili olduğunun altı çiziliyor.

Ancak teknolojik cihazlardaki mavi ışık, gözün arka kısmında bulunan retinaya doğrudan ulaşıyor ve gözdeki doğal filtrelerin yeterli koruma sağlayamaması nedeniyle retina hücrelerine zarar veriyor. Bunun için ekranlara çok fazla maruz kalan kişilerin mavi ışık filtreli gözlük kullanması öneriliyor.

Ne var ki gözlüğün hem fiziksel hem de psikolojik açıdan pek çok fayda sağladığını söyleyenler olduğu gibi para tuzağı olduğunu iddia edenler de var.

Biz de geçtiğimiz günlerde sosyal medyada yeniden tartışılan bu konuyu Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın ile mercek altına aldık.

‘20-25 DAKİKA SONRA OLUMSUZ ETKİLERİ BAŞLIYOR’

Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın, “Mavi ışık, diğer ışık türlerine göre göz sağlığını daha fazla etkileme potansiyeline sahip. Özellikle uzun süreli kullanımlarda sorun daha da büyüyor” dedi ve ekledi:

“Gözün ön kısmındaki dokular, göze ulaşan her ışığı emmez. Örneğin gözümüz ultraviyole ışığı emerek gözün iç ve arka tarafına tamamen ulaşmasını önler. Bunun aksine mavi ışık, gözün arka tarafına yani sinir tabakasına kolayca ulaşıp özellikle gözün ‘retina’ olarak bilinen tabakası için toksik olabilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonuna yani sarı nokta hastalığına yol açabilir.”

“Mavi ışığın olumsuz etkileri 20-25 dakikadan sonra başlayabilir” diyen Doç. Dr. Günaydın, “Bu nedenle ekran maruziyeti sırasında, 20 dakikadan sonra 20 saniye 6 metre uzağa bakmak ve gözü birkaç kez açıp kapatmak faydalı olacaktır. Bu döngü, üç defa tekrarlandıktan sonra bir saat ara verilmesi önerilir. Ayrıca gündüzden farklı olarak gece mavi ışık alınırsa, uyku ve uyanıklık döngüsünün de bozulacağı unutulmamalıdır” ifadelerini kullandı.

MAVİ IŞIK GÖZLÜĞÜ FAYDALI MI?

Doç. Dr. Günaydın, “Mavi ışık, kişinin uyanık kalma durumunda önemli olmakla birlikte, bu ışığa maruziyetin zamanlaması ve bu ışıktan korunma önlemi olarak, mavi ışık filtreli gözlük camlarının kullanılmasının faydaları var. Hem kişinin uyku düzeninin sağlıklı işlemesi hem göz sağlığı açısından örneğin sarı nokta hastalığı, göz yorgunluğu, göz kuruluğu gibi hastalıkların önüne geçilmesi yönüyle yarar sağlayabilir” dedi.

GÖZLÜĞÜN HANGİ TÜRÜNÜ TERCİH ETMEK GEREKİYOR?

Gözlükle ilgili sosyal medyada yapılan paylaşımlarda “Şeffaf olanları pek bir işe yaramaz. Camın rengi koyulaştıkça faydası artar” yorumları bulunuyor. Bu doğru mu?

Bu sorumuza, “Mavi ışık filtreleyen camların renkleri farklılık gösterebilir” cevabını veren Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın, şu önemli bilgilerin altını çizdi:

“En iyi derecede mavi ışık filtreleyen camlar, sarı veya turuncu tonlarda olanlardır. Mercek rengi kırmızıya yakınsa neredeyse tüm mavi ışık spektrumu engellenebilir ancak bu renkte camlar, görüşteki tonlamaları da değiştirir. Diğer taraftan şeffaf olan mavi ışık filtreli camlar da mavi ışığın etkilerini önlemek için yeterli olabilir. Ancak bu engellemenin oranı yaklaşık yüzde 20’dir.”

GÖZLÜĞÜN SAHTESİ NASIL ANLAŞILIR?

Doç. Dr. Günaydın, “Bunu kontrol etmek istiyorsanız, ambulans üzerindeki ışıklar gibi yanıp sönen mavi ışık kaynaklarına bakmak gerekir. Mavi ışığın yanıp söndüğünü göremiyorsanız, gözlükte mavi ışık merceği etkili demektir” dedi.

GÖZ HASTALIĞI OLANLAR GÖZLÜĞÜ KULLANABİLİR Mİ?

“Gözdeki kırma kusurları yani miyop, astigmat veya hipermetrop gibi durumlar mavi ışık filtreli gözlük camlarının kullanımıyla ilgili bir ayrım sağlamaz” diyen Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın, “Kişide kırma kusurunun varlığı ya da kırma kusurunun türü, bu gözlük kullanımını etkilemez. Bu filtreyi içeren gözlük camları hem numaralı hem de numarasız olabilir” dedi.

Doç. Dr. Günaydın, “Eğer herhangi bir gözlük numarası varsa bu camların doktor muayenesi sonucunda reçeteyle alınması daha doğru olur. Fakat bir görme problemi olmayan kişilerde reçete olmadan da bu özellikteki camlar temin edilebilir” ifadelerini kullandı.

MAVİ EKRAN GÖZLÜĞÜNÜ GÜNDELİK HAYATTA KULLANMANIN GÖZE FAYDALARI OLABİLİR Mİ?

Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın, "Mavi ışığı filtreleyen gözlüklerin gündelik hayatta kullanılmasının gözlere bazı faydaları olabilir, ancak bunun kişiden kişiye değişebileceğini unutmamak önemlidir" dedi. Doç. Dr. Günaydın, bu tür gözlüklerin potansiyel faydalarına dair şu bilgilerin altını çizdi:

-- Mavi ışığın özellikle gece alınması, melatonin üretimini azaltabilir ve uyku düzenini etkileyebilir. Mavi ışığı filtreleyen gözlükler, bu etkiyi azaltarak daha iyi bir uyku kalitesi sağlayabilir. Bilgisayarlar, telefonlar ve diğer dijital cihazlardan yayılan mavi ışığa maruz kalmak göz yorgunluğuna ve kuruluğuna neden olabilir. Bu gözlükler de göz yorgunluğunu ve göz kuruluğunu azaltabilir.

-- Ancak, bu gözlüklerin herkes için aynı derecede etkili olmadığını da belirtmek gerekir. Gözlüklerin kullanımının kişisel konfora ve ihtiyaca bağlı olarak değişebileceği unutulmamalıdır. Ayrıca, herhangi bir göz rahatsızlığı veya görme sorunu varsa, uzman bir göz doktoruna danışmak da önemlidir.

Bazı bilgisayarlar, ekran üzerine takılan koruyucular sayesinde mavi ışığı filtreleyerek göz yorgunluğunu ve rahatsızlığını azaltabilir. Ancak bu filtrelerin mavi ışığı ne kadar etkili bir şekilde engellediği öngörülemeyebilir ve engelleme oranı cihazdan cihaza değişebilir. 

Doç. Dr. Nesrin Tutaş Günaydın

 Fotoğraflar: iStock