Epilasyona ne zaman başlanmalı? Erken yaşta yapılan epilasyon zararlı mı? Üreme sağlığını olumsuz etkiler mi? | 15 SORUDA EPİLASYON DOSYASI

Lazer epilasyon, 1997 yılında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmış bir uygulama. Ancak özellikle son 20 yılda çok popüler olduğu için uzun dönemli etkileri üzerine tartışmalar hâlâ devam ediyor.

Tabii işin bir de psikolojik boyutu var. Bu konuda baskılar her yaşta yaşansa da özellikle ergenlik çağındaki çocuklar istenmeyen tüyler konusunda kendilerini rahatsız hissedebiliyor; kolları bacakları tüylü diye akran zorbalığına uğrayabiliyor ya da sosyal medyada linçlenebiliyor. Bu yüzden çocuklar bir an önce epilasyon yaptırmak isterken ebeveynler tedirginlik ve kararsızlık yaşıyor.

Peki epilasyon güvenli bir uygulama mı?
Üreme sağlığını etkiler mi?
Ergenlik döneminde uygulanabilir mi?
Toplum baskısına maruz kalan ergenler ne yapmalı?
Epilasyona başlamak için en uygun yaş ne?
Kullanılan aletlerden hastalık bulaşma riski var mı?

Aklımıza takılanları Dermatoloji Uzmanı Dr. Armağan Kutlay ve Klinik Psikolog Selin Erekli ile enine boyuna tartıştık. İşte 15 SORUDA EPİLASYON DOSYASI 

Epilasyonun insan sağlığına olumsuz etkisine dair bilimsel bir veri var mı?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyon, istenmeyen tüylerden kurtulmak için 20 yıldan uzun süredir yaygın olarak kullanılan, güvenli ve etkili bir yöntem. Her tıbbî ve kozmetik uygulama gibi bu işlemin de riskleri ve olası yan etkileri vardır. Uygulama yapılan deri bölgesinde tahriş, yanık, lekelenme gibi komplikasyonlar görülebilir. Lazer uygulamasının eğitimli profesoneller tarafından yapılması bu riskleri minimuma indirir. Bunun dışında lazer epilasyonun iç organları, üreme fonksiyonlarını etkilediğine, kanser riski taşıdığına ya da sağlığa başka bir olumsuz bir etkisi olduğuna dair bilimsel bir veri yoktur.

Yanlış uygulanan lazer epilasyonun zararları nelerdir?

Dr. Armağan Kutlay: Uygulama sonrası deride hafif kızarıklık, ödem, hassasiyet gibi değişiklikler sıklıkla görülür ve kısa sürede geriler. Deride kabuklanma, su toplama, lekelenme gibi istenmeyen yan etkiler çoğunlukla geçici olmakla beraber nadiren kalıcı iz ve leke oluşumuna neden olabilir. Bu risklerden kaçınmak için lazer epilasyon deneyimli kişilerce, doktor kontrolünde yapılmalıdır. İşlem öncesi deri yapısının değerlendirilmesi; ten rengi, kıl rengi ve kalınlığı, işlem bölgesi gibi parametreler göz önünde bulundurularak doğru cihazla doğru dozda uygulama yapılması önemlidir.

Kıl yoğunluğu nedeniyle çok sık epilasyon seansı yapılması sakıncalı mı?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyon yapılan bölgedeki kılların yoğunluğuna ve kalınlığına bağlı olarak genellikle 4-6 hafta aralıkla 6-8 uygulama yapılması gerekir. Bazı kişilerde 12 seans veya daha fazla uygulama yapılması gerekebilir. Seanslar arasında yeterince zaman bırakıldığı sürece daha fazla uygulama yapılmasının sakıncası yoktur.

Kılları yok ettiğimizde sağlık açısından bir fonksiyon kaybı olur mu? Enfeksiyonlara yatkınlık oluşur mu?

Dr. Armağan Kutlay: Kılların vücutta ısı koruma, sürtünmeyi azaltma gibi fonksiyonları vardır, fakat özellikle koltukaltı ve genital bölge gibi alanlarda yoğun kıllanma bakterilerin çoğalmasına ve koku oluşumuna zemin hazırlar. Bu açıdan bakıldığında kılların kesilerek veya lazer epilasyonla azaltılması enfeksiyonlara yatkınlık oluşturmaz, aksine vücut hijyenine katkıda bulunur.

Epilasyona başlama yaşı ne olmalı? Ergenlik döneminde yapılması sakıncalı mı?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyona başlamada herkes için geçerli standart bir yaş yoktur, kişisel faktörler göz önünde bulundurularak karar verilmelidir. Genel olarak kabul gören yaklaşım, kız çocuklarında adet görmeye başladıktan 1-2 yıl sonra, kılların gelişimi tamamlanmışsa lazer epilasyona başlanabileceği şeklindedir. Ergenlik döneminde yapılan lazer epilasyonun büyümeye ya da hormonal gelişime herhangi bir etkisi yoktur.

Ergenlik döneminde yapılan lazer epilasyonun kılların dökülmesinde çok etkili olmayabileceği doğru mu?

Dr. Armağan Kutlay: Ergenliğin başında henüz kıl foliküllerinin olgunlaşmadığı sırada yapılan lazer epilasyonun kalıcılığı düşük olacaktır. Bu dönemde lazerle dökülen kılların hormonal dalgalanmaların etkisiyle tekrar çıkma ihtimali yüksektir. Uygulamanın başarısızlığı, ergenlik gibi hassas bir dönemde duygusal açıdan olumsuz etkilenmeye yok açabileceğinden kıl gelişimi tamamlandıktan sonra epilasyona başlamak daha doğrudur.

Bu dönemdeki çocukların üzerinde psikolojik bir baskı olabiliyor. Kolları ve bacaklarınde belirgin kılları olanlar akran zorbalığına uğrayabiliyor, sosyal medyada linçlenebiliyor. Çocukların bu zorbalıktan etkilenmemesi için ne yapılmalı? Ailelere tavsiyeleriniz nelerdir?

Selin Erekli: Ergenlik dönemi, vücutta bir dizi fizyolojik değişiklikle karakterizedir ve bu süreç, kız çocuklarında kollarında ve bacaklarında kıl büyümesini de içerir. Ancak, toplumda yaygın olarak benimsenen güzellik standartları ve normları, bu dönemdeki kız çocuklarını bazen akran zorbalığına maruz bırakabilir. Kılların varlığına yönelik negatif algılar, bu zorbalığın temelini oluşturur.

Akran zorbalığına maruz kalan kız çocukları, kendi vücutlarından utanma, düşük öz güven ve kendine güvensizlik gibi duygusal sorunlar yaşarlar. Bu durum, genel yaşam kalitelerini etkiler; toplumun belirli güzellik standartlarına uymaya çalışabilirler. Bu da çocukları çeşitli güzellik uygulamalarını denemeye, epilasyon yapmaya veya kılları gizlemeye yönlendirebilir.

Bu tür zorbalıkların etkileri bireyden bireye değişebilir ve bu konuda destek almak önemlidir. Aileler, öğretmenler ve diğer yetişkin figürler, genç bireylerin duygusal ihtiyaçlarını anlamalarına yardımcı olmalı ve olumlu bir benlik algısı geliştirmelerine destek olmalıdır.

Ergenlik dönemindeki akran zorbalığına karşı dirençli olmak için bu stratejilere odaklanabilirsiniz:

-- Kız çocuğunuza, ergenlik döneminin vücutta oluşan doğal değişikliklerle birlikte geldiğini ve bu değişikliklerin normal olduğunu anlatın. Farklılıkların bir güzellik olduğunu vurgulayarak, kendilerine güvenmelerini destekleyin.

-- Çocuğunuza, vücudunu olduğu gibi kabul etmesi gerektiğini öğretin. Fiziksel özelliklerin değeri üzerinde durun ve güzellik standartlarının kişiselleştirilebileceğini anlatın. Kız çocuğunu öz güven geliştirme aktivitelerine yönlendirin. Kendi becerilerini keşfetmesini sağlayacak etkinliklere katılmasını teşvik edin.

-- Sağlıklı beden görüntüsüne sahip ve kendi vücutlarına saygı gösteren rol modeller sunun. Bu, kız çocuğunun, çeşitliliği ve kendi benzersizliğini takdir etmesine yardımcı olur.

--Çocuğunuzla açık bir iletişim kurun. Duygularını ifade etmesine ve zorbalıkla karşılaştığında size başvurmasına fırsat tanıyın. Toplumsal normların ve güzellik standartlarının sürekli değiştiğini ve manipüle edilebileceğini anlatın. Medyanın ve toplumsal beklentilerin gerçek hayatta gerçekçi olmadığını vurgulayın.

-- Bu stratejiler, çocuğunuzun kendine güvenini artırmasına ve dış etkilere karşı daha dirençli olmasına yardımcı olabilir. Ancak, eğer zorbalık devam ederse veya çocuğunuz bu konuda ciddi bir sıkıntı yaşarsa, profesyonel yardım almak önemlidir.

Ergenlerde uygulama sonrası sivilce artışı yaşanır mı?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyon sonrası geçici sivilcelenme görülebilir. Lazer enerjisiyle kıl kökünün yanması, bu bölgede iltihabi bir reaksiyona neden olarak sivilcelenmeye yol açabilir. Epilasyon sonrası gözenekleri tıkayıp tahriş edecek terleme, sürtünme gibi faktörler de sivilcelenme riskini arttırır. Bu riski minimuma indirmek için işlem sonrası bakım önerilerine uyulmalı, hassas cilt temizleyiciler kullanılmalı, hijyene dikkat edilmelidir. Gerek halinde sivilce tedavisi için ilaçlara başvurulabilir.

Lazer epilasyon kansere neden olur mu?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyonun deri kanseri riskini artırdığına dair bir veri yoktur. Benlerin üstüne gelen lazer ışınları buradaki pigment partiküllerini parçalayıp benlerde renk açılması ya da silinme gibi değişimlere neden olabilir. Bu değişimin kanserojen potansiyel taşıdığına dair bir veri yoktur fakat halihazırda deride bulunan tanı almamış bir melanomun rengini açarak tanısının gecikmesine neden olabilir, ya da atipik yapıdaki benlerin melanom riski açısından takibini zorlaştırabilir. Bu nedenle epilasyon öncesi doktor tarafından derinin değerlendirilmesi önemlidir. Mümkün olduğunca benlerin üstüne lazer atışı yapmaktan kaçınılması önerilir. Lazer epilasyonda deriye gönderilen enerji derinin sadece birkaç milimetre altına etki eder, dolayısıyla iç organlarda da herhangi bir kanserojen etki oluşturması söz konusu değildir.

Lazer epilasyon üreme sağlığına zarar verir mi? Doğurganlığı etkiler mi?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyon kadın ya da erkeklerde hormon seviyesini, cinsel istek ya da fonksiyonu etkilemez. Derinin sadece birkaç milimetre altına etki ettiğinden yumurtalık ya da testislere etki etmez, infertilite (kısırlık) riski taşımaz.

Erkeklerde lazer epilasyon riskli mi?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyon erkeklerde de güvenle uygulanabilir. Hormon seviyesi ya da üreme fonksiyonuna herhangi bir etkisi yoktur. Genital bölge uygulaması da güvenlidir, skrotum bölgesine yapılan lazer uygulamasının testislere bilinen olumsuz etkisi yoktur.

Meme bölgesine lazer epilasyon uygulanması sakıncalı mı?

Dr. Armağan Kutlay: Kadın ve erkeklerde meme derisi ve meme ucuna (areola) lazer epilasyon güvenle uygulanabilir.

Hamilelikte lazer epilasyon yapılabilir mi?

Dr. Armağan Kutlay: Hamilelikte lazer epilasyon uygulamasıyla ilgili yeterli bilimsel veri olmamakla beraber genellikle önerilmez. Hamilelikte değişen hormonlar deride yanık ve lekelenme riskini artırabilir, ayrıca epilasyonun başarısını azaltabilir. Doğumdan 3-6 ay sonra, hormonların normal seviyeye dönmesiyle lazer epilasyona başlanması daha güvenli olacaktır. İlk 3-6 aydan sonraki emzirme döneminde lazer epilasyonun güvenli olduğu kabul edilir.

Kimlere lazer epilasyon uygulanması sakıncalı olabilir?

Dr. Armağan Kutlay: Sedef, egzema, vitiligo gibi deri hastalıklarının aktif olduğu bölgelere lazer epilasyon uygulanmamalı fakat kontrol altındaki hastalıkta sağlam deriye uygulama yapılması güvenli kabul edilir. Aktif enfeksiyon ve uçuk olan alanlara da uygulama yapılmamalı. Bazı ilaçlar ve kozmetik ürünler lazer ışınlarına duyarlılığı artırarak leke ve yanık riski oluşturur, kullanılan ilaçlar mutlaka uygulama öncesi görüşmede belirtilmelidir. Bronz deride lazerle yanık oluşma ihtimali yüksek olduğundan deri normal rengine döndükten sonra uygulama yapılmalıdır.

Lazer epilasyon aletlerinden hastalık bulaşma riski var mıdır?

Dr. Armağan Kutlay: Lazer epilasyonda kullanılan cihazların başlıkları kısmen ya da tamamen deriye temas eder, bu bölgelerin her uygulama sonrası dezenfektan maddelerle temizlenmesi gereklidir. Hijyen kurallarına dikkat edilmezse HPV, molluscum gibi enfeksiyonların bulaşma ihtimali vardır. Hepatit, HIV gibi kan yoluyla bulaşan virüsler sağlam deriden giremediği için lazer epilasyonla bulaşması söz konusu değildir. Bu noktada bir parantez açarsak, iğneli epilasyon uygulamasında ince bir iğne ile deri altına girip elektrik akımı verilerek kıl kökü tahrip edilir. Bu uygulamada kullanılan başlığın her uygulama sonrası özel cihazlarla sterilize edilmesi gerekir. Sterilize edilmemiş başlık kullanımında çok düşük olmakla beraber Hepatit ve HIV bulaşma riski olabilir. Hijyen kurallarına dikkat ederek yapılan uygulamalar tamamen güvenlidir.