Ünlü tıp adamı Prof. Dr. Ziya Mocan, arkadaşımız Yener Süsoy'a yüksek tansiyonun belirtilerini anlattı. Sigara içenlerde ve diyabetlilerde daha sık görülen yüksek tansiyon, çok yükselince cinsel güçte de azalma görülüyor.
Yüksek tansiyon hastası kimdir?
- Tansiyon, her bir kalp atımında damar duvarında oluşan gerilim basıncı olarak ölçülen değerdir. Normal ve yüksek kan basıncı arasında kesin sınır yok, sadece alt sınırın (diyastolik) yüksekliği, üst sınırın (sistolik) yüksekliği yaş, seks ve ırk faktörleri de göz önüne alınıyor. Hipertansiyonun tanısını koymak için hastada en az 3 kez kan basıncı yüksekliğini görmek gerekir. Doktor korkusundan olanlara ‘‘Beyaz Önlük Hipertansiyonu’’ diyoruz. Eskiden bunu önemli bulmazdık, bugün ise doktor karşısında tansiyonu yükselenleri geleceğin hipertansif hastaları olarak görüyoruz.
Normalde bir erişkinde sistolik kan basıncı 140 mmHg'nın altında olmalıdır. 140-159 mmHg arası sınır, 160 ve üstü ise kesin hipertansiyon olarak kabul edilir. Halk arasında küçük tansiyon diye bilinen diyastonik kan basıncı ise 85 mmHg ve altında olmalıdır. 85-89 mmHg normalin üstü, 90-104 mmHg hafif, 05-114 orta, 115 mmHg üzeri ise ağır hipertansiyondur. Yani 140/85 mmHg altı genç erişkinlerde normal kabul edilir.
Yüksek tansiyonu olan bazı kişilerde ‘‘Buna vücudum alıştı’’ diye çok yanlış bir kanı var, böyle şey olmaz. Kan basıncı günün değişik saatlerinde hafif inip çıkmalar yapabilir. Bu değişimler bazılarında çok fazla olur, bunları hafif hipertansif olarak kabul ederiz. Hipertansiyonlu uzun süre tedavi edilmezse Malign Hipertansiyon denilen 22-14 ölçüsünü aşıp kalp, beyin, göz, böbrek organlarını tahrip edebilirler.
İmkanı olan hastalara tansiyon holteri koydurup 24 saat boyunca an be an tansiyonunun ne olduğunu makineye kaydettiriyorum. Böylece hekim-hasta ilişkisi çok doğru bir raya oturmuş oluyor. Bu hastaları hemen tuzsuz rejime alıp zayıflamalarını sağlıyoruz, varsa yüksek kolesterollerini düşürüyoruz ve sakinleştirici ilaçlar veriyoruz.
VÜCUTTAKİ Belirtileri neler
Erişkin her 4 kişiden birinde görülen yüksek tansiyon pek belirti vermez ama, teşhisi ve tedavisi kolaydır. Yüksek tansiyon tedavisi kalp-damar hastalıklarında da belirgin bir azalma sağlar. Ailesinde hipertansifler olan, arada bir hafif tansiyon oynamaları yaşayan kişinin mutlaka takip edilmesi gerekir. Çoğu insan, hipertansif olduğunu tesadüfen bir doktor muayenesinde öğrenir ama, yine de bazı işaretlere dikkat edilmeli.
Tansiyon çok yükseldiğinde genellikle ensede başlayan bir ağrı oluşur. Ağrı sabahları daha fazladır, günün ilerleyen saatlerinde ise azalır. Ayrıca sersemlik hali, çarpıntı, halsizlik, çabuk yorulma, cinsel güçte azalma gibi belirtiler de gösterir.
Damarsal sorunlara bağlı olarak burun kanaması, kırmızı idrar, görme bozukluğu, geçici kuvvet kayıpları, sol göğüste ağrılar, nefes darlığı olur.
Başka hastalıklara bağlı olarak çok su içme, çok idrara çıkma, kas zafiyeti, kan potasyumunda azalma, kilo alma, ciltte çizgiler oluşması, ani baş ağrıları, çarpıntı, yüzde kızarma ve ayakta baş dönmesi atakları görülür.
Esansiyel hipertansiyonun en önemli ipuçlarından biri, diyastolik kan basıncının ayağa kalkıldığında artmasıdır. Ayakta ölçülen rakamlar yatış pozisyonunda alınanlar mutlaka karşılaştırılmalı.
Doğum kontrol hapları da hipertansiyonu ortaya çıkaran faktörlerdendir.
Sık sık yaşanan idrar yolları enfeksiyonu, gece birden fazla idrara gitme böbrek kökenli bir hipertansiyonun varlığını belirtebilir.
Aşırı kilo alma da hormonal kökenli bir hipertansiyona bağlı olabilir.
Hipertansiyonun en önemli komplikasyonları kalp krizi, beyin kanlanmasında azalma, göz dibi kanamaları, görme bozukluğu, kalp yetmezliği, bacak damarlarında daralma, gözde kanamalar, inme denilen felçlerdir.
Hipertansiyon; sigara içenlerde, diyabetlilerde, kandaki kolesterol ve lipitleri yüksek olanlarda, anne ve babasında kalp-damar hastalığı olanlarda daha sık görülür.
Tansiyon mutlaka 12’ye inmeli
- Tansiyonun küçüğü de büyüğü de önemlidir. Yener bey, üst ve alt tansiyonlar arasındaki denge de günümüzde artık çok önemli. Son araştırmalar gösterdi ki, küçük tansiyonu 6'nın altına düşürülen yaşlı hastalarda enfarktüs riski çok artıyor. Hipertansiyon hastalarının mutlak ve mutlak tuzsuz yemeleri şart. Aslında vücudumuzun ihtiyacı olduğu tuzu günlük gıdalardan yeterince alıyoruz, ekstradan serpilen tuz sadece damak zevki için. Hipertansiyon tedavisinde bir diğer yeni anlayış ise 30-60 yaşları arasındaki tüm erişkinlerin tansiyonlarını 12'ye kadar yavaş yavaş düşürmek. Eskiden 18'lerdeki tansiyon 12'lere düşürülmezdi, bugün 11'e kadar iniliyor. Hastada tansiyon düşüklüğünden baş dönmesi olduğunda o seviyenin bir üstü ideal rakam oluyor. Bunun için hastaların tansiyonlarını artık semptomatik olmayan seviyeye düşürüyoruz, son ideal rakam 12.