Göreme... Saat sabahın 04.30’u. Kapadokya derin bir uykuda... Ne bir ses var, ne bir nefes. Yaprak bile kımıldamıyor.
Göreme Balon’un sahibi Halil Özarslan söz verdiği saatte balonu hazır hale getirmiş. Kapadokya’da, gelirinin tamamını turizmden kazanan 3 beldenin belediye başkanıyla beraberiz. Bekir Ödemiş (Ürgüp), Fevzi Günal (Göreme) ve Mustafa Zuhal (Uçhisar). Abdullah Çekiç (Kaymaklı) de olacaktı ama, bir hastasını Kayseri’ye götürdüğü için daha sonra aramıza katılacak. Gün ağarırken balonun bambu sepetinde gökyüzüne yükselmeye başladık. Güzelim Kapadokya; Zelve’siyle, Ihlara’sıyla, Uçhisar’ıyla ayaklarımızın altında. Sonra usul usul indik Göreme’ye. Sonra Elkep Evi’nde zengin bir kahvaltı. Ardından ver elini Ürgüp’teki dillere destan butik otel Temenni Evi. Sahipleri, Cevahir-Saadettin Eraslan çiftinin emsalsiz konukseverlikleriyle tanışma. İşte; doğanın yazıp çizip bize armağan ettiği büyülü masal... İşte; Dünya Miras Listesi’nde yer alan "Güzel Atlar Ülkesi" Kapadokya’ya hoş geldiniz.
BEKİR ÖDEMİŞ
(Ürgüp Belediye Başkanı-CHP)
Kapadokya Belediyeler Birliği siyasi tercih kurbanı
Bir dünya kenti olan Ürgüp, haritada Türkiye’nin tam ortası. Aynı zamanda batı-doğu ekseni üzerinde İpek Yolu olarak adlandırılan ticaret yolunun üzerinde. Ürgüp ortalama bin metre yüksekliğindeki Anadolu platosunda, 1200 metrede karşımıza çıkıyor.
- Kapadokya günübirlik yaşıyor, öncelikle bölgenin mastır planının yapılması şart. Ben göreve geldim geleli mastır plan çalışması yapıldığı söylenir, 8 yıl geçti, ortada bir şey yok. Hükümetler, henüz daha Kapadokya’nın çok önemli bir turizm merkezi olduğu gerçeğini tam kavrayabilmiş değiller. Eskiden, Kapadokya Belediyeler Birliği çatısı altında bölgedeki belediye başkanları bir araya gelirdi. Birliğin doğal başkanı vali olurdu, yardımcısı olarak da, partisine bakmaksızın Nevşehir il belediye başkanını seçerdik. Bu dönemki seçimlerinde de eskisi gibi olacağını zannettik. İçinde her partiden bir temsilci arkadaşın olduğu bir liste. İktidar olduğu için, AKP varsın 3 üyeyle temsil edilsin. Bir de baktık ki, il belediye başkanı Hasan Ünver listeyi silme AKPli arkadaşlardan oluşturmuş. Böyle olunca burada birlik kalmadı, bu çok yanlış bir anlayış. Aslında iyi bir mekanizmanın bizi yönlendirip, kullanacağımız bordürün, kent mobilyalarının tipinden dikeceğimiz ağacın cinsine, levhalara kadar her şeye standart getirmesi şart.
Kültür Bakanlığı’na yazı yazıp Ürgüp Müzesi’ni bize tahsisini istedim. Burada böyle bir değerli müzenin varlığından kimsenin haberi yok. Mülkiyeti bakanlıkta kalmak üzere, "Bakanlığın yapacağı restorasyon projesini aynen uygulayacağım, 1 trilyon harcamaya hazırım" dedim. Müzeyi yine de devretmediler. Kongre merkezimizin inşaatı yarım kaldı, harabeye dönmek üzere. Bitirelim dedim, onu da vermediler. Sözde bakan bey ödenek verip bitirecekmiş, ondan da hálá hiç ses yok. Tarihi Kentler Birliği’nin "Tarihi Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması"na Sarıca Kilise ile katılıp başarı ödülü aldık. Uluslararası Kapadokya Dağ Bisikleti Yarışması’nın 7’ncsini gerçekleştirdik. Geleneksel karikatür yarışmamız gelecek yıldan itibaren uluslararası olacak. İlçemizden geçen Damsa Çayı’nı ıslah ediyoruz, çevresinde gezinti alanları ve dinlenme mekanları yapılacak. Bütün bunları devletten yardım alarak değil, kendi olanaklarımız ve değerli yardımseverlerimizin yardımlarıyla yapıyoruz. Şu anda, Ürgüp Belediyesi olarak 50 trilyonu direkt ve dolaylı olarak yönetiyoruz. Devletten ise 3,5 senede 3 bin YTL destek alabildik. Ankara bize gölge etmesin, başka ihsan istemiyoruz.
FEVZİ GÜNAL (Göreme Belediye Başkanı-CHP)
Bunu duyurun, Göreme elden gidiyor
Peri bacaların arasına gizlenen Göreme, Kapadokya’nın kalbi. Volkanik tüften oluşmuş sihirli görüntüsü içinde Bizans kilise mimarisi ve Hıristiyanlık tarihinden önemli bir devri sergiliyor.
- Kapadokya olarak, hákim olan kültür turizmini çeşitlendirmediğimiz sürece işler böyle zayıf gidecek. Geçen yıl turist sayısı az diyorduk, bu yıl geçen seneyi aratmaya devam ediyor. İnsanların burada daha uzun süre kalmalarını sağlamamız şart. Halen bizdeki geceleme katsayısı ortalama 1.8. Bunu en azından 3 gün yapmalıyız, yoksa işimiz çok zor. Bizim beldenin yatak kapasitesi 2 binin üzerinde, kent nüfusu da 2600. Günde 20-30 turist otobüsü geliyor, bunların hangi birine yeter? 1970’li yılların yasal düzenlemelerinin gerisine gittik. Eskiden buralardaki eski evlerin mülkiyeti hazinenin, intifa hakkı ise vatandaşındı. 1985 sonrası bir hazine avukatı, "Mülkiyeti hazinenin olan bir yerin, intifa hakkı olmaz" diye dava açtı. Sonunda insanların elinden bu mekanları alıp tapudaki şerhleri kaldırdılar. Bu mekanlar bakım ister, aksi halde içine giren sular birikip tüfleri çatlatır, kırar. Onun için, tahrip olanların hidrolik alçıyla desteklenmeleri şart.
Aracılığınızla bütün ilgililere duyurmak istiyorum, bilsinler ki Göreme elden gidiyor. Göreme Açık Hava Müzesi trilyonlar kazanıyor, bari bunun belli miktarı peri bacalarının korunmasına harcansın. Hükümet geçen sene bize 15 milyar verecekti, çok bulup 5 milyar gönderdiler. Onu da bize vermeyip, vergiye mahsup ettiler. Göreme Belediyesi olarak devletten 1 kuruş yardım görmüyoruz. İller Bankası’ndan yasal hakkımız olarak 15 milyar geliyor. Ben işçilerime maaş olarak ayda 60 milyar veriyorum. İki dönemdir başkanlık yapıyorum, hiç vergi, şu bu borcumuz yok. Göreme’nin bütün yollarını, sokaklarını tertemiz yaptım. Bir kedi akşama kadar dolaşsa ayağı çamura değmez. Son 5 yıldır, "Unutulan Göreme Tatları" adlı bir yemek yarışması yapıyorum.
ABDULLAH ÇEKİÇ
(Kaymaklı Belediye Başkanı-MHP)
Yeraltı Şehri’nin bütün geliri Ankara’ya gidiyor
Kaymaklı’da 25 bin kilometrelik alan içerisinde 200’e yakın yeraltı kenti var. Bunların kimler tarafından, ne zaman, neden, nasıl bir teknikle yapıldığı bilinmiyor.
- Kapadokya’daki turizm hareketi kendiliğinden başladı, kimse eğitip yönlendirmedi. Birisi geldi, burada şu satılabiliyor deyip bir dükkan açtı. Sonra yanına kebapçı, halıcı açtı, derken bugüne kadar geldi. Ben iki dönemdir belediye başkanlığı yapıyorum; buralıyım, Kapadokya’da turizmi el yordamıyla yürüyoruz. Sadece fiziki yatırımlar yetmez, merkezi yönetimler yerel yönetimlerde ciddi bir zihniyet değişikliği çalışması hiç yapmadı. Kaymaklı Yeraltı Şehri’nin durumu çok kötü. Hálá doğru dürüst yolu, suyu, altyapısı yok. Kendi çabamızla debelenip bir proje yaptık. Bu projeyle Tarihi Kentler Birliği’nin ödülünü aldık. Ama, uygulama projelerini çizim bedelini karşılamak için bile paramız yok. Bakan bey geçen yıl projelendirme bedeli olarak bize yardımda bulunacağını söyledi, hálá bir lira yok. Kaymaklı Yeraltı Şehri’nin gişe gelirlerinin tamamı Ankara’ya gidiyor. Bizim insanınız eli ağzına erip de üç beş kuruş gördü mü, "Paris’e bir gitsem, Londra’da bir gezsem, Roma’yı bir görsem" der. Ürgüp’ü, Kaymaklı Yeraltı Şehri’ni görmemiştir. Ülkemizin değerlerini önce kendi insanımıza tanıtamamışız. 1983’deki verilen turizm teşvik kredilerinden sonra biraz oteller filan yapıldı. Kaymaklı daha feci durumdaydı, otel tamam, ya halkın eğitimi? İlk göreve geldiğimde fiziksel yapıdan evvel, kültür merkezi gibi çalışacak bir kapalı salon yaptırdım.
MUSTAFA ZUHAL (Uçhisar Belediye Başkanı-AKP)
Kapadokya kanunu bir an önce çıksın
Uçhisar Kalesi, Nevşehir-Göreme yolunun 7’nci kilometresinde muhteşem görüntüsüyle selamlıyor sizi. Burası, Kapadokya’nın emsalsiz panoramik seyir noktası. Kalenin içindeki odalar birbirine merdivenler, tüneller ve koridorlarla bağlanmış. Odaların girişlerinde, giriş-çıkışın denetlendiği sürgü taşları var.
- Kapadokya olarak en büyük sıkıntımız, özel kanunumuzun çıkmaması. Milli Parklar Kanunu genel hükümleriyle Kapadokya yönetilemez. Doğru dürüst koruma mastır koruma planımız da yok. Neyi, nasıl koruyacağımızı bilmiyoruz ki. Devlet pergelle çizmiş, "Burası yapılmaz" diyor. Ama yapılmazsa yıkılacağı da belli. Restorasyonu için bana müsaade etmiyorsun, kendin de yapmıyorsun. Yakında Uçhisar’da çok yerler bakımsızlıktan yıkılıp, yok olacak. Bunun yanı sıra, sahillerdeki "her şey dahil" sistemi, bizim buralardaki konaklamaları bitirdi. Turist sabah geliyor, vırt diye yarım yamalak gezip gidiyor. Gruplar sabah geliyor; bir manzara, bir alışveriş, bir müze şeklinde gezdiriliyor. Çünkü, öğle yemeğinde Konya’da, akşama da Pamukkale’de olacaklar. Onun için ben "Göreme’ye geldiler, göremeden gittiler" diyorum. Bunun için, Kapadokya olarak, tur operatörlüğü kurup kendi turistimizi kendimizin getirmemiz şart. Beldemiz gelirinin tamamına yakını turizmden, yüzde 10 kadar bağcılık var. Toplam yatak sayımız 1400, kayadan oyma butik otellerimiz dünyaca ünlü. Uçhisar’da gecesi 100 dolardan 800 dolara kadar oda var. Sezon öncesinde dedim ki "100 dolardan aşağı oda satanın kapısının önünü eşerim. Fiyatta değil, hizmette rekabet edeceksiniz..." Normalde 3850 olan nüfusumuz, yaz boyunca 10 binden aşağı düşmüyor. İktidar partisinden olmanın, bürokratik işlerimizin biraz daha hızlı yürüttüğü gerçek. Millet vekillerimiz yanımıza düşüp bakanlıklardaki işlerimizi sıkı takip ediyor. Turizm Bakanlığının gönderdiği 20 milyar bir para da var.