Efeliğin şanlı şehri ’Aydın’

KUVAYI MİLLİYE’nin 90. yılını yaşamaya başladık. Değerli tarihçi dostum, Yrd. Doç. Dr. Ahmet Mehmetefendioğlu, Aydın’dan getirdiği kucak dolusu kitapları bana iletince çocuk gibi sevindim. Hepsi de Aydın’ın milli mücadele direnişi üzerineydi. Kitapları gönderen Aydın’ın yetiştirdiği büyük bir kıymet olan tarihçi Yrd. Doç. Dr. Günver Güneş’e büyük şükran duydum.

Armağan kitapların isimlerine bir bakar mısınız?.. Milli Mücadele Tarihi İçinde Nazilli Kongreleri.. Milli Mücadelede Germencik Cephesi.. Milli Mücadelede Söke Cephesi.. Milli Mücadelede Nazilli Cephesi.. Milli Mücadelede Kuşadası Cephesi.. Milli Mücadelede Koçarlı Cephesi.. Milli Mücadelede Çine Heyet-i Milliyesi (Adnan Menderes Üniversitesi Tarih öğretim Üyesi Mehmet Başaran), Atatürk ve Aydın (Yrd. Doç. Dr. Günver Güneş).. Ve, Aydın Aydın-Tarih ve Kültür Dergisi..

KUTLAMAK GEREK

Milli mücadelemizin çeşitli cephelerini anlatan yapıtlar, yörelerindeki bilimsel tarih panelleri sonucunda şekillenmiş. İçlerinde nefis bildiriler var. Aydın Valisi Mustafa Malay, Belediye Başkanı İlhami Ortekin, Adnan Menderes Üniversitesi, Ege Üniversitesi tarih öğretim üyeleri, "Aydın İli ve İlçeleri Kültür ve Eğitim Derneği" Başkanı Ünsal Uyguç ve arkadaşları, Nazilli, Söke, Germencik, Kuşadası, Çine, Koçarlı kaymakam ve belediye başkanları, bu kitapların yayınlanmasında büyük hizmet gerçekleştirmiş. Tarihimizi unutulmaktan kurtarıp geleceğe emanet etmişlerdir. Önder bilimsel çalışmaları ve emekleriyle tarihçi Günver Güneş, bir "Aydın evladı" olarak takdire şayan hizmet üretmektedir. Ege’nin duyarlı vatandaşları kendisine şükran duymalıdır. (İletişim: Günver Güneş: 0542.4578293)

GÜNVER GÜNEŞ

Günver Güneş, 1965’te Aydın-Bozdoğan’ın Yazıkent kasabasında doğdu. Ege Üniversitesi Tarih Bölümü’nde lisans, D.E.Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü’nde yüksek lisans ve doktora yaptı. Sosyal Bilgiler ve Tarih öğretmeni olarak çalıştı. Adnan Menderes Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü olan Güneş, Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde görev yapmaktadır. Ulusal dergilerde önemli cumhuriyet tarihi, milli mücadele tarihi, spor tarihi araştırmaları yayınlanan Güneş’in, Aydın Ticaret Odası’nca basılmış, "Atatürk ve Aydın" isimli bir kitabı vardır.

Kuvayı Milliye’nin 90. yılında Aydın yöresinde basılan bu bilimsel milli mücadele kitaplarının, Yörük Ali Efe’nin ve bölge kahramanlarının ruhlarını mutlu ettiğine inanıyorum..

Efelerin efesi Aydın şehrimiz, 90. yılımızı, şan ve şerefle kutlamalıdır.. Ünal Uyguç gibi dernek başkanlarımız, Günver Güneş ve Mehmet Başaran gibi hocalarımız ve bölgenin vatansever idarecileri hizmete devam ettikçe, "Aydın Cephesi"nden bir endişemiz olamaz!..

Yörük Ali Türküsü

Şu Dalmadan geçtin mi

Soğuk sular içtin mi

Efelerin içinde

Yörük Ali’yi seçtin mi



Şu Dalmanın çeşmesi

Ne hoş olur içmesi

Yörük Ali’yi sorarsan

Efelerin seçmesi



Cepkenimin kolları

Parıldıyor pulları

Yörük Ali geliyor

Açıl Aydın yolları



Aydın dağını oydular

Ardında yar koydular

Yörük Ali’nin ismini

Hazreti Ali koydular



Malkoç çayında durdun

Binlerce Yunanlıyı vurdun

Yüz tane efe ile

Aydın’ı, Yunan’dan aldın



Çam dalına yaslandım

Yağmur yağdı ıslandım

Yörük Ali’nin yanında

Altı ay on gün eylendim



Hey gemici gemici

Nerden aldın pirinci

Efelerin içinde

Yörük Ali birinci



Deve damı han oldu

Yörük Ali memlekete şan oldu

Yörük Ali’yi sorarsan

Bu dünyaya nam oldu



Dağlar aman hey tane

Yörük Ali şu cihanda bir tane

Bıçağımın masadı

Yörük Ali düşman kasabı



Aydın dağları dumanlı dumanlı

Bak kaçıyor Yunanlı

Yörük Ali geliyor

Bak kaçıyor Yunanlı

Hey gidinin efesi, efesi
Efelerin efesi.

Not: Yörük Ali Efe türküsünün tam metnini yayınlıyoruz. Bu türkü, onun kahramanlıklarının dillerde destan olduğu sıralarda, sıcağı sıcağına yazılıp söyleniyordu. Kaynak: Ali İhsan Usta, Efelerin Efesi Yörük Ali Efe, S: 224)

Batı Anadolu direnişinin simgesi

Aydın dağlarının kahramanı Yörük Ali Efe, milli mücadele tarihinde Ege bölgemizde düşmana karşı büyük yararlılıklar göstermiş bir gerilla kumandanıdır. Allah, onun ismini torunlarına unutturmasın!

Aydın’a büyük hizmet

"Aydın İli ve İlçeleri Kültür ve Eğitim Derneği" Başkanı Ünal Uyguç, bölgenin milli mücadele birikimini aydınlatmada önderlik yapmakta.

Hocamızın emekleri unutulmaz

Atatürkçü bir eğitimci olan Hüseyin Kuruüzüm, tarihi etkinliklerin hem bilimsel bildiri, hem de mutfak kısmında büyük emek verdi.

Yörük Ali unutulmaz

Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa, milli mücadelenin en ümitsiz döneminde Yörük Ali Efe’ye şu telgrafı çekmişti:

"- Aydın’ın bu doğru özlü ve fedakar evlatları, Bolu ve Düzce havalisinde memleketimizi gavurların esaretine düşürmeye çalışan hainleri pek kahramanca ve fedakarca bastırdılar. Vatanımıza büyük hizmetler ifa ettiler. Allah, iki cihanda aziz etsin. Kendilerine Büyük Millet Meclisi’nin kalbi ve samimi teşekküratını takdim eder, gözlerinizden öperim."

Yunan işgalinde inleyen Ege bölgemizde, düşmana kahramanca direnen Aydın evladı "Yörük Ali Efe", civanmert çetesi ile tarihin en şanlı sayfalarına yerleşmiş büyük bir gerilla kumandanıdır.

*

Orta Asyalı "Sarıtekeli" aşiretinden olan Yörük Ali, 1896’da Aydın Nazilli’nin Kavaklı yöresinde doğdu. 1916’da Kafkas Cephesi’nde bir haksızlık üzerine askerden kaçtı ve dağa çıktı. Kısa zamanda adil bir eşkıya olarak büyük ün kazandı. Yunan’ın İzmir’e çıkıp Anadolu içlerinde ilerlemesi üzerine milli mücadeleye katıldı. Nazilli cephesinde kahramanca direndi. Gittikçe büyüyen kuvvetleriyle, Milli Aydın Alayı’nda milis albayı olarak komutayı eline aldı, 1920 sonunda düzenli ordu birliklerine katıldı.

*

Yunan birliklerine ünlü Malgaç Baskını’nı gerçekleştirdi. Nazilli, Yenipazar, Sultanhisar ve Aydın cephelerinde düşmana kök söktürdü, Aydın’ı geri aldı. Bölge halkının gönlünde taht kurdu, ismi üzerine kahramanlık türküleri söylendi. Savaş sona erdiğinde bir "Halk Kahramanı" idi. İstiklal madalyası ile ödüllendirildi. Yenipazar’ın Kavaklı köyüne çekildi, "Yörük soyadını aldı. İzmir’de geçirdiği bir tramvay kazasında bacakları kesildi. 1953’te vefat etti. Aydın’ın Yenipazar ilçesinde "Yörük Ali Efe Müzesi" bulunmaktadır. Çine’deki "Kuvayı Milliye Müzesi"nde de hatıraları yaşatılmaktadır.

*

Sabahattin Burhan, 3 ciltlik "Yörük Ali Efe (Ege’nin Kurtuluş Destanı" isimli dev bir eser yazmıştır (Yeni Asya Yayınları, Tel:0212.5513225). Bu eser dizi-film olarak hazırlanmaktadır. Bedirhan Çınar’ın roman tarzındaki "Yörük Ali Efe" kitabı ise, Sağlam Kitabevi’nden yayınlandı. Bu konudaki en önemli eserlerden biri günümüzün ünlü efelerinden Ali İhsan Usta’nın, "Efelerin Efesi Yörük Ali Efe" kitabıdır ve Kemeraltı’nda Hürefe Matbaası’ndan bulunabilir.

Günver Güneş’i tüm kalbimizle kutluyoruz

Aydın ve civarının milli mücadele tarihinin aydınlatılmasında, Yrd. Doç. Dr.Günver Güneş önder bir bilim adamıdır. Onu, "Çine Kuvayı Milliye Müzesi"nde, Albay Şefik Aker ile Yörük Ali Efe’nin balmumu heykelleri arasında görüyoruz.

Aydın direniş tarihi aydınlandı

Aydın, Koçarlı, Kuşadası, Germencik, Nazilli, Söke, Nazilli cephelerinin tüm ayrıntılarını gözler önüne seren kitaplar genç kuşaklara emanet edildi.