Ayşe Mayda çok yaşasın

PRENSES gibi yaşadı 1916 doğumlu Ayşe Mayda.. Hoşgörülü Osmanlı’dan devrimci cumhuriyete dönüşen ve hızla batılılaşan ama otantik değerlerini de koruyan “İzmir’in kendine özgü seçkin ve soylu burjuvazisinin”, aristokrat havalı ama aynı zamanda halkla içiçe olabilen bir sevimli prensesiydi.. Ünlü nakliyeci, üzüm-incir işletmesi de olan Hamalbaşı Salih Ağa’nın kızıydı..
Türk Koleji’ne komşu 1903 yapımı, içi antikalarla ve sanat eserleriyle dopdolu Sadrazam Kıbrıslı Kamil Paşa Köşkü’nde halen yaşayıp giden bu alımlı ve çok akıllı prenses, gençliğinde şehrin tıp ve sanat-kültür yaşamında, olgun yaşlarında ise hayvan hakları ve hayır işlerinde öncü bir “sosyal-aktivist portresi” çizdi.. İzmir’in yakın tarihine damgasını bastı..
Hem İzmir’i doya doya yaşadı, hem de Antartika hariç tüm dünyayı dolaştı.. Varlığını hayır işlerine akıttı, kedi-köpek haklarının cesur savunucusu oldu, seçkin kültür olaylarında yer aldı, Halikarnas Balıkçısı, Safiye Ayla ve tüm kalburüstü sanatçı-yazarlarla yanyana yaşadı..
İzmir’in ilk kız özel okulu Ravzai İrfan’dan ve Amerikan Kız Koleji’nden mezunların gözdesi oldu, 1941’de İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği’nden mezun olup Ord. Prof. Alfred Kantorowichz’in asistanlığını yaptı, ülkemizin ilk ortodondist diş doktoru (diş, çene ve damak bozuklukları hekimi) olarak isim yaptı..
İnner Wheel Kulübü’nün Margerette Golding Ödülü’nü kazandı. PTT, adına posta pulu bastırdı.. Yaşadığı köşk 2003 yılında Tarihe Saygı Ödülü kazandı. Konak Belediyesi ismini yaşadığı sokağa verdi..
ÖRNEK HAYIRSEVER
Onun için en önemli hayır işi, okul yaptırmaktı.. Kardeşi Seniha Mayda adına Bozyaka’da 1000’nin üstünde talebeyi kapsayan ilköğretim okulu, spor-kültür salonu, bilgisayar ve fen laboratuvarı yaptırdı.
Mezun olduğu Amerikan Koleji’nde kütüphanenin üstündeki terası inşa ettirdi. Terasa “Ayşe Mayda Terası” ismi verildi. Sağlıkla ilgili de bir hatıra bırakmak istedi. Küçükyalı’da Ayşe Mayda isimlimini taşıyan bir sağlık ocağı, İstanbul Zeynep Kamil Hastanesi’nde bir oda yaptırdı.
Yaşadığı ve üzerine titrediği, evin içindeki salonlarından bahçesindeki çiçeklere kadar binbir hatırasını taşıyan Kamil Paşa Köşkü’nü de kültür amaçlı bir merkez, müze veya kütüphane olması için ulusumuza bağışlayacağını açıkladı..
HAYVAN SEVGİSİ
Hayvan haklarında öncülük yaptı, hiç usanmadan her eyleme koştu, bir aktivist olarak öne çıktı. Belediyelerin toplu kedi köpek imhasına en sert tepkileri daima o verdi. Gündüzleri güzelim bahçesinde, geceleri ise özel odalarında barındırdığı sürüyle kedi ve köpek besledi. Bir ara 16 köpeği, 20 kedisi vardı. Bahçesi hayvanat bahçesi gibiydi. Hayvanlarının bir insan gibi rahat etmesi ve keyif çatması için elinden geleni yapmıştır. Her gün 20 kilo et-ekmek karışımı yiyen kedi ve köpeklerin daima özel menüleri olmuştur. Mayda, boş zamanlarında hayvanları ile oynamaktan daima büyük zevk almıştır.
Hayvan hakları mücadelesinde daima yanında iki kızkardeş olan Suna Akatürk ile Senay Keller bulunmuştur. Bu iki bayan, İzmir’in ilk belediye başkanlarından meşhur Ragıp Paşa’nın torunlarıydı. Ağabeyleri ise, meşhurlar meşhuru Paşazade Ragıp Akatürk idi.. Merhum Ragıp abi, benim ölümüne can yoldaşımdı. Çok yaramazlık yaptık bu şehirde. Ayşe Mayda, ikimizi birlikte gördüğünde, “Sizi gidi yaramazlar” diye kulağımızı çoook çekmiştir.
İLK ORTODONTİST
Kıbrıslı Kamil Paşa, İzmir’de 1895-1907 yıllarında görevdeyken değişik semtlere et astırmış. Bakmış ki, etlerden biri en geç Köprü semtinde kokmaya başlıyor. Hemen 1903’te buraya kendi ismiyle anılan köşkü, oğlu Sait Paşa için yaptırmış. Defalarca konuk olduğum bu köşk, gerçekten bir müze gibidir. Mimarı, saat kulemizin mimarı olan Raymod Charles Pere’dir. Mayda Ailesi, 1923’te binayı Ticaret Lisesi iken satın alır ve 1950’de taşınır.
Adı sonsuza kadar kardeşi Semiha Mayda ile birlikte oturduğu Sadrazam Kamil Paşa Köşkü’nün önündeki sokakta yaşayacak olan Ayşe Mayda ile gurur duyuyoruz, topluma örnek olmasını diliyoruz.. Çok yaşasın Ayşe Mayda’mız.. İyi ki varsın İzmir’in prensesi.. Size yazdığım şiirimi tarihe emanet ediyorum..

Amerikan Kız Koleji’nin gözdesi
İzmir Amerikan Kız Koleji mezunları için Dr. Ayşe Mayda bir semboldür. Kolejin en eski mezunlarından olan Ayşe Mayda’nın ismi okulunda bir terasa verilmiştir. Kendisini o terasın üstünde fotoğrafladım. Muzip muzip gülümsüyordu. (Fotoğraf:Yaşar Aksoy)

Dört kafadar Balıkçı’nın mezarında

Halikarnas Balıkçısı’nın 100. doğum yıldönümünde İzmir’den kalkıp Bodrum’a giden dört kafadar, Halikarnas Balıkçısı’nın mezarı başında saygı görevini yapıyorlar. Yaşar Aksoy, Dr. Ayşe Mayda, merhum Dr. Orhan Alpyörük, merhum Paşazade Ragıp Akatürk.
(13 Ekim 1991).

AYŞE MAYDA
Aşkolsun Ayşe Mayda’ya
Yaşamak nedir gösterdi İzmir’e
Şenlendi onunla hayvan sevgisi
Elleri dert görmesin, hep yaşasın.
¡
Merhabalaştı koca Cevat Şakir’le
Akıttı varlığını hayır işlerine
Yoldaşı oldu caanım Safiye Ayla’ya
Diş doktorluğunda öncüsü şehrimizin
Adı yaşayacak ilelebet sokağında..

12 Kasım 2009, Saat: 02.20 – Çeşme
(Şiir, akrostiş yöntemi ile yazıldı. Mısraların ilk harfleri kişinin ismini oluşturmaktadır)

Büyük dostluk yaşadılar
İşte 28 Mayıs 1958 günü çekilmiş bu fotoğrafta büyük bir dostluk yaşamış olan Ayşe Mayda ile Safiye Ayla’yı görüyoruz. Ölümden sonra da aynı ateşle devam eden böyle dostluklar kimseye pek nasip olmaz.