‘Sayısız hançer yedim, vazgeçmedim’

Düğünden iki hafta sonra çocuğumuz olacağını öğrendik, mutluyduk.
Paramız yoktu, kuruş hesaplıyorduk, mutluyduk.
Birlikte ders çalışıyorduk, mutluyduk.
Politika yavaş yavaş benliğimizi sarıyordu, mutluyduk.
O ilk rujunu ancak otuz yaşında dudaklarına sürebilmişti, mutluyduk.
Biz el ele tutuşup, gözlerimiz dolu dolu, geçmişi birbirimize anlatırken, hasta yatağında “Beni hayatta çok mutlu ettin” dediğinde, onun hastalığına rağmen, mutluyduk.
“Kendimle Baş Başa” diye Türkçeye çevrilebilir Sovyetler’i yıkan adamın, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Devlet Başkanı Gorbaçov’un son kitabı. 82 yaşına bastığı bu yıla kadar hayatını anlattığı kitabında, eşi Raisa çok önemli yer tutuyor.

RAİSA: BÜYÜK TALİH

Siyasal anıları dahil, Gorbaçov’un bu beşinci kitabı. Eşini 1999 yılında kaybediyor. Almanya’da bir klinikte, Raisa son günlerini yaşarken, onlar son ana kadar birlikteliğin tadını çıkarıyor.
Raisa’yı yitirdikten sonra Gorbaçov ciddi sağlık sorunları yaşıyor. Son beş yılda dört ameliyat, ağır şeker hastalığı, yüksek kilo.
Raisa ile geçen 46 yılı “büyük talih” olarak niteliyor. Siyasi olarak eşine yöneltilen eleştirileri, “büyük haksızlık” olarak değerlendiriyor. “Dışarıda bin türlü söylentiye rağmen, Raisa Politbüro’da olup bitenleri bile bilmezdi.”
Dünyanın her tarafında “başkanlar ve eşlerine” dönük bitmek bilmeyen şehir efsanelerinden, Moskova da nasibini alıyor.

‘CÖMERT KADER’

Gorbaçov bir yandan özel yaşamındaki mutluluğu sürekli vurguluyor, öte yandan “Siyasette kader bana cömert davrandı” diyor.
Hukuku bitirdikten sonra savcı olarak Sibirya ya da Tacikistan’a gönderilmesi söz konusuyken, o Kafkaslar’da memleketine dönüyor. Komünist Partisi’ne yazılarak, parti basamaklarını bin türlü güçlükle çıkmaya çabalıyor.
Daha sonra SBKP Genel Sekteri ve Devlet Başkanı olacak olan Andropow onu keşfediyor. Aynı zamanda dönemin KGB başkanına yakınlığı onun yükselmesinde ikinci anahtar.
Bu iki büyük destek sayesinde Moskova’ya alınıyor, dünyadan bihaber SBKP’deki dinozorlara karşı taze kan olarak.
O da bunun hakkını vermekte gecikmiyor.

İNANMAK DİRENMEK

Aktardığı siyasal anekdotlar arasında Ruslar açısından ilginç olan, Yeltsin’in ekmek bıçağıyla intihara kalkışması. Yeltsin hastaneye kaldırılıyor, “kalp krizi” denilerek halktan gizleniyor. Pek çok ülkede liderlerin hastalıklarının gizlendiği gibi.
Gorbaçov’un anılarında çok çarpıcı bir yer var:
“Kollarımı partide ve ülkede reform yapmak için sıvamaya karar verdiğimde, bir de baktım ki, böyle bir değişim en az 25-30 yılda gerçekleşebilir. Yine de adım attım, işe girişince, zamanın hızla kısaldığını gördüm. Demek, yenilenmeyi daha az zamanda başarabilecektim.
Yenilenme, değişim sırasında sırtımdan sayısız hançer yedim. İnancımı yitirmedim, yoluma devam ettim”.
Partisini ve ülkesini kim yenilemeyi amaçlıyorsa, başına her yerde aynı şeyler geliyor. Yılmayanlar tarihe geçiyor.