Cinayet romanlarından Suriye’de kazıya

Polis kaçakçıları yakalıyor, çalınan antikalar Mardin Müzesi’nde koruma altına alıyor. Suriye’de rejim yerine oturduğunda geri vermek üzere.
Polisten kurtulan kaçakçılar çaldıkları antikaları Mardin, Urfa, Gaziantep pazarlarında satışa çıkarıyor (Der Spiegel, sayı 31, s. 98-100). Oradan Avrupa ve Amerika’ya. Tarihi mirasın kaçakçılar eliyle Batı’ya taşınması. Suriye’deki içsavaşın yeni yüzü. Pazarlarda neredeyse işportaya dökülen antikalar UNESCO’nun “Kırmızı Liste’sinde, korunması gereken miras” niteliğinde.

IŞİD’İN PAYI

On yıl önce Irak’taki gibi. Irak sokaklarında askerler savaşırken, müzelerde arkeologlar “antik eserleri tek tek ayıklama” peşinde. Tam kültür yağması. Ortadoğu’da her savaşta görülen “kültür kaçakçılığı” şimdi Suriye’de. Bu kez adi kaçakçılar eliyle.
Suriye’deki yağmadan IŞİD de yararlanıyor. Kaçakçıların bir bölümü IŞİD militanı, IŞİD silah ve cephanelerini bu antikaların satışından elde ediyor (Der Spiegel, aynı sayı, s. 99).
Sadece Türkiye’ye değil, Lübnan ve Ürdün’e de antika kaçakçılığı var. O iki ülke de, Türkiye gibi, ele geçirdiği kaçak antikayı kendi müzesinde saklıyor, zamanı gelince geri vermek üzere.
Kaçırılması mümkün olmayan kültür mirası Şam’da El-Hamidiye Çarşısı, Humus’ta Haçlı Seferleri’nde rol oynayan kale, Hama’da Apamea antik kenti ve Ortodoks kilisesi, Halep Kalesi, Tartus’ta Arwad Kalesi, milattan önce 8. yüzyıla kadar giden insanlığın en eski yerleşim yerleri, şimdi kan gölüne dönen bu topraklarda.

MALLOWAN

“Uygarlığın beşiği” olarak anılan Suriye ve çevresi, eski Mezopotamya, arkeologların en çok ilgilendikleri yerlerden biri. Arkeolog Max Mallowan gibi. Mallowan Suriye’nin Mardin’e yakın Hasiçi bölgesinde 1937’de ilk kazılara başlıyor. Beş bin yıllık mabet buluyor. Mabette bulduğu, dünyanın “Göz İdolü” adını koyduğu iki büst şimdi Halep Müzesi’nde.
Kazılarda antikaların temizliğini eşi yapıyor, fotoğraflarını yine eşi çekiyor. Eşi çok tanıdık, dehşetengiz cinayet romanlarının ünlü yazarı Agatha Christie (Der Spiegel, aynı sayı). Cinayet romanları için ilhamı belki bir de arkeolojik kazılardan alıyor.
Agatha Christie keşke şimdi Suriye’de olsa, eşinin bulduğu mirası sahibine teslim ederdi. Şu anda Suriye’ye gitmeye can atan çok sayıda arkeolog var ama savaş kimseye göz açtırmıyor.

Soma başka bahara

13 Mayıs Soma’da 301 maden işçisi hayatını kaybediyor, Türkiye günlerce yasta.
30 Mayıs, altmış maddelik Soma yasa tasarısı Meclis’te.
3 Haziran, Tayyip Erdoğan Somalı ailelere söz veriyor: “Yaralar sarılacak”.
4 Haziran, tasarı komisyona geliyor, bir buçuk ay bekliyor, sonra Torba Yasa’ya ekleniyor.
CHP’li Özgür Özel Soma ile ilgili maddelerin Torba’dan çıkarılıp ayrı görüşülmesini öneriyor. AKP öneriyi reddediyor.
Üç ay doluyor, AKP’nin Torba’ya eklediği doksan maddenin sadece ikisi Soma ile ilgili.
AKP madenciye verdiği on beş sözden beşini bütünüyle, ikisini kısmen tutuyor, sekizi buharlaşıyor.
Cumhurbaşkanlığı kampanyası boyunca, halka sık sık hatırlatılan, halkın çok beklediği “SSK’lıya, Bağ-Kur’luya af” ve Soma gibi maddeleri içeren Torba Yasa görüşmeleri bitmeden Meclis tatil ediliyor. Soma ekim ayına kalıyor.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Soma’da Tayyip Erdoğan yerel seçimlere göre oyunu yüzde dört arttırarak yüzde 47.3 alıyor.
Söz bitiyor.