Türkiye En Çok İhtiyaç Duyulduğu Yerde

Harabeye dönmüş bu bina, El Şebab terör örgütünün Cumhurbaşkanı Erdoğan Somali’ye ayak basmadan tam 1 gün önce saldırdığı, 15 kişinin hayatını kaybettiği o otel. Başkent Mogadişu’da havaalanından Türk Büyükelçiliğine zırhlı araçlarımızla giderken çekebildim bu kareyi.

Yaklaşık yarım saat süren yol boyunca –aralıksız- kaldırımları sağlı sollu Somaliler doldurmuştu. Ülkeyi 2011’den bu yana 3. kez ziyaret eden Erdoğan’ı selamlamak için. Somalilerin bu sevinç gösterisi ise boşuna değil.

TÜRKİYE’NİN YARDIMLARI

Herşeyden önce, Türkiye 1999’dan bu yana başbakan-cumhurbaşkanı düzeyinde şehre giren tek ülke. Diğer liderler görüşmelerini havaalanında yapıp hızla ülkeden ayrılıyorlar.

Dahası, şu anda Somali’de büyükelçiliği olan sadece 3 ülke var: Türkiye, Katar ve Kenya. Diğer birkaç ülke ise havaalanında faaliyet gösteriyor.

İşte bu yüzden Somaliler için Türkiye’nin anlamı çok başka. Buralara kadar gelmeye “cesaret eden”, yardım elini tüm risklere rağmen uzatan bir ülke konumunda. Dahası, Cuma günü Erdoğan’ın Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud’la birlikte açılışını yaptığı Somali Büyükelçiliğimiz, dünya üzerindeki en büyük elçilik binamız.

*

Yol boyunca karşınıza sık sık Kızılay ve TİKA’nın “Türk halkından Somali halkına” yazılı yardım paketleri ve araçları da çıkıyor. Zaten ülkenin tek havaalanını, Mogadişu’nun tek asfalt yolunu ve en güvenilir hastanesini Türkiye inşa etmiş. Sırada liman ve meclis binası var.

Somali ordusunun yeniden kurulmasına yönelik de Türk askeri eğitim tesisleri tamamlanmak üzere. Ülkede yürüyen barış görüşmelerine ve merkezi hükümetin güçlendirilmesine de katkıda bulunuyoruz.

BELİNİ DOĞRULTAMAYAN SOMALİ

Somali deyince aklımıza herşeyden önce savaş, şiddet geliyor. Oysaki ülke Antik Çağ ve Orta Çağ’da önemli bir ticaret merkeziymiş. 19. yüzyıl sonlarından itibaren de İngiltere ve İtalya’nin sömürgesi olmuş. Ta ki 1960’da bağımsızlığını kazanana kadar.

Somaliler için felaket yılları ise 1991’de başladı. 20 yıldan fazla süren, kabilelerin çarpıştığı iç savaş yüz binlerce Somalilinin canını aldı. Tam bitti bitecek derken, bu sefer de 2009’dan bu yana El Kaide bağlantılı El Şebab terörü baş gösteriyor.

*

Tüm bunların üstüne bir de muazzam bir yoksulluk ekleyin. Somali on yıllar boyunca Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre dünyanın en yoksul ülkesiydi. Hatta hatırlarsanız BM Somali’deki insani krizle mücadele etmek için 1992’de uluslararası bir barış gücü bile kurmuştu.

Somali’de ortalama insan ömrü 50. İşsizlik oranı yüzde 74. Nüfusun yüzde 82’si de yoksul. Ki zaten ülkedeki şiddet sarmalını ortaya çıkaran ana sebeplerden biri de bu yoksulluk.

Bir diğer sebep ise, ülkeyi iç savaşa sürükleyen kabileler. Ki bu da sömürgecilik yıllarından yadigar. Uzun yıllar ülkenin kuzeyinde İngiltere’nin, güneyinde de İtalya’nın kurduğu sömürgeci düzen, kabileler arasındaki rekabet üzerine kuruluydu.

Yoksa aslında ülkenin neredeyse tamamı Somali ırkından. Dahası, yüzde yüzü Müslüman. Ve hatta aynı mezhepten (Sünni). Ama işte bu kadar homojen bir halk bile kabileler yüzünden iç savaşa sürüklenmiş.

STRATEJİK KONUM

Sömürgecilerin Somali’ye rağbet etmesinin asıl sebebi ise, ülkenin stratejik konumu. Somali Afrika kıtasının en uzun sahil şeridine sahip. Aden Körfezi ve Hint Okyanusu boyunca uzanıyor. Ve Afrika’yı Asya’ya bağlıyor. Zira Aden Körfezi’nin hemen karşısı Yemen.

Bu bölge de hem deniz ticareti ve güvenliği açısından dünyanın ana damarı. Hem de zengin petrol ve gaz yataklarına sahip.

*

Bugün Somali’yi 2012’de kurulan ve uluslararası toplumun tanıdığı Federal Geçiş Hükümeti yönetmeye çalışıyor. Birkaç ay önce de yönetimin 4-5 kabile arasında paylaştırılması kararı aldılar. Bu sistem istikrar getirir mi, göreceğiz.

Ama istikrar getireceği kesin olan birşey varsa, o da Somali’nin kalkınması. İşte bu yüzden Türkiye’nin 5 yıldır Somali’deki varlığı çok önemli.

Bu sadece Somali değil, Türkiye için de stratejik, uzun vadeli bir yatırım. Aynı zamanda da Ortadoğu’da kaybedilen pazarları idame etmeye yönelik. İran’ın “Afrika Boynuzu” denilen bu bölgede yükselen nüfuzuna karşı da bir hamle.

Ancak tüm bunların ötesinde, dünya üzerinde yardıma en muhtaç olan halkın Somaliler olması Türkiye için en öncelikli sebep. Zaten bu yüzdendir ki buraya her gelişinde El Şebab’ın taarruzuna maruz kalıyor.

Yarın Afrika gezisinin diğer ayaklarıyla devam.