Rusya’dan ilk açıklama

Bir diğer deyişle: Rusya, Güney Akım Boru Hattı Projesi’ni aralık ayında iptal ettiğini açıkladı. Ve onun yerine Türkiye’den geçecek yeni bir boru hattı inşa edeceğini. “Türk Akımı” denilen bu hat da, Rus gazını Ukrayna yerine Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak.
Peki bu hat Türkiye’yi Rusya’ya daha mı fazla bağımlı yapacak? Türkiye’nin Rusya ve ABD ile ilişkilerini nasıl etkileyecek?

*

ABD tarafının bu sorulara verdiği cevapları geçtiğimiz hafta aktarmıştım. Başkan Clinton ve Obama’nın enerji konusunda danışmanlıklarını yapmış emekli büyükelçi Richard Morningstar’la görüşerek.
Şimdi ise sıra Rusya’da. Moskova’nın cevaplarını öğrenmek için, soluğu Rusya’nın İstanbul Başkonsolosluğu’nda alıyorum.

*

BAŞKONSOLOS Alexey Erkhov’a ilk sorum: Rusya Güney Akım’ı neden iptal etti? “Biz bu projeyi hayata geçirmek istiyorduk. Ama Avrupa Komisyonu öyle şartlar koydu ki, uygulamak imkânsızdı” diyor.
Yani Ukrayna krizi ve Batı’nın uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Avrupa’ya siyasi bir mesaj vermek istemediler mi? “Bu tamamen ticari bir karar. Mesaj açık: Gazımızı istiyorsanız, alırsınız. İstemiyor musunuz? O zaman başka fikirler buluruz. Türkiye’yle işbirliği yaparız.”

*

“BAZI insanların” gaz ticaretine çok fazla politik anlam atfettiğini söyledikten sonra, Morningstar’ın sohbetimizde sarfettiği şu sözünü hatırlatıyor: “Türkiye’nin Rusya’ya daha fazla bağımlı olmasının anlamlı olmadığını söyleyebilirim.”
Erkhov, “Bu cümle bir nevi öğüt niteliğinde” diyor. Ve devam ediyor: “Türkiye, Rus gazı almak istiyor. Ve Rusya Türkiye’ye gaz satmak istiyor. Bu kadar basit ve ticari.”
Ve ekliyor: “Rus gazı almakla, Rusya’ya bağımlı olmayı eş gören genel bir trend var. Ama bu bir bağımlılık meselesi değil, karşılıklı bağımlılık meselesi. Ben sana gaz satıyorsam, tabii ki bu bu gaza bağımlı oluyorsun. Ama ben de senin bu gazı tüketme ve satın alma kapasitene bağımlı oluyorum.”
Türk Akımı’nın Türkiye için her açıdan kârlı olduğunu da vurguluyor. Türkiye’nin enerji merkezi olma şansının yükseldiğini ve ek miktarda gaz alacağını söyleyerek.

*

RUS Konsolos, Morningstar’ın bir sözünü daha hatırlatıyor: “Rusya Türkiye’ye piyasa kurallarına uyarak adil, şeffaf ve rekabetçi bir şekilde gaz satarsa, o zaman diğer herkes kadar gaz satmaya hakkı olur.”
Erkhov, Rusya’nın Tükiye’ye 80’lerden beri gaz sattığını ve güvenilir ve dürüst bir ortak olduğunu kanıtladığını söylüyor. “Bugüne kadar hiçbir sorun çıkmadı. Şeffaf ve adil olmayan bir şekilde davranmamızı beklemek için hiçbir sebep yok” diyor.

*

PEKi Güney Akım’ı iptal etmeleri, Avrupa ile ilişkilerini olumsuz etkiledi mi? “Biz kapılarımızı kapatmıyoruz. Bütün opsiyonları düşünmeye açığız, çok esneğiz. Bütün ortaklarımızla birlikte çalışmaktan çok mutlu oluruz” diye yanıtlıyor.
Peki Avrupa’dan bir tepki aldılar mı? “Şu anda bunu detaylı olarak inceliyorlar. Brüksel düşünme sürecinde. Henüz tepkilerini belirlediklerini sanmıyorum.”
Türk Akımı ile ilgili henüz hiç birşeyin kesinleşmediğini de özellikle vurguluyor. “Şeytan detaylarda gizlidir. Türkiye ve Rusya şu anda her detayı görüşüyor” diyor. Gazın Türkiye-Yunanistan sınırına sevkedileceği de henüz netleşmemiş.

*

ERKHOV, yaptırımların Rusya ekonomisini çok etkilediğini söylüyor. “Ruble’nin değeri Aralık’ta ciddi oranda düştü. Düşen gaz fiyatlarının da bunda etkisi var. 2014’ün makro ekonomik sonucu beklediğimizden düşük” diyor.
Ve ilginç bir ekleme yapıyor: “Avrupa’dan bazı ülkeler bizimle temasa geçtiler. Yaptırımların dışına çıkabilmek için gereken şartları inceliyorlar. Biz ise bunun için kimseye yalvarmayız. Kaldı ki bize yardım etmeye hazır çok sayıda ortağımız ve dostumuz var.”

*

AVRUPA’nın yaptırımlarının arkasında ise ABD’nin olduğunu düşünüyor: “Ama çelişki şu ki, bu dönemde ABD ile ticaretimiz arttı. Yani Amerikalılar Avrupa’yı yaptırımlar için ikna ederken, kendileri rahat.”
O zaman ABD ile ilişkileri ne durumda? “Her zamanki gibi diyemem. Birçok proje iptal edildi, onlar tarafından, bizim kararımız değildi. Ama diyaloğumuz devam ediyor. Suriye, Libya gibi konularda birlikte yapacağımız çok şey var. Biz hazırız. Ama top onların sahasında.”