İsrail’den çarpıcı açıklamalar

*

GEÇTİĞİMİZ hafta Türk basınında şaşırtıcı bir haber çıktı. İsrail’in bir aracı ile Mavi Marmara mağdurlarına 1 milyar dolar tazminat ödemeyi teklif ettiği yazıyordu. Dahası, Gazze ablukasını gevşetmeyi önerdiği.

İsrail sonunda tazminatı ödüyor mu? İlişkiler normalleşiyor mu? Bu soruyu sorabileceğim en doğru ve en üst düzey yetkili, İsrail Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü: Emmanuel Nahşon.

Nahşon’a telefonla ulaşıyorum. Ve hemen soruyorum: İddialar doğru mu?

İki ülke arasında yürüyen müzakerelerin detayları hakkında yorum yapmaktan kaçınıyor. Ancak ağzından yukarıda alıntıladığım sözler ardı ardına dökülüyor.

*

İSRAİL’de 3 gün sonra, 17 Mart’ta genel seçimler var. Nahşon, seçim kampanyasında Türkiye isminin bile geçmediğini söylüyor. “Çünkü”, diyor, “İsrail için Türkiye ile ilişkiler siyaset-üstü, bir devlet meselesi. Dahası, zaten tüm partiler Türkiye ile iyi ilişkiler istiyor.”

Türkiye’de ise İsrail’le ilişkilerin siyasete alet edildiğinden yakınıyor.

Ve kritik bir ekleme yapıyor: “Tazminat artık bir mesele değil. Tek mesele, Türkiye ilişkileri düzeltmek istiyor mu? Bu, Türkiye hükümetinin vermesi gereken stratejik bir karar.”

*

İSRAİL’de “Türkiye” denilince ilk akla gelen, en önde gelen gazetecilerinden Arad Nir de Nahşon’la aynı fikirde.

İsrail diplomatlarının ve Mossad dâhil güvenlik ve ordu teşkilâtının, ilişkilerin normalleşmesi için herşeyin yapılmasından yana olduklarını vurguluyor. “Hatta Netanyahu’nun kendi ulusal güvenlik danışmanları bile” diyor.

*

PEKİ böyle bir tazminat teklif edildi mi? İsrail’de Türkiye üzerine çalışan birçok yetkili ve gazeteciyle konuşuyorum. Böyle bir teklifi hiç duymadıklarını, basında da yer almadığını söylüyorlar. Dahası, bu teklifi “ihtimâl dışı” buluyorlar.

Peki neden? Herşeyden önce, meblağ çok yüksek olduğu için. Zira iki ülke yürüttükleri uzun ve çetin pazarlıklar sonunda 2014 başında, 20 milyon dolar civarında anlaşmıştı.

Dahası, tazminatın artık bir mesele olmadığı, zaten çözümün eşiğine gelindiği vurgulanıyor. Tek meselenin iki lider arasındaki güvensizlik olduğu söyleniyor.

Ancak Erdoğan’ın pragmatik bir lider olması ve ABD’den gelen baskının artma ihtimâli, ilişkilerin normalleşmesi için olumlu etkenler olarak görülüyor.

*

MADEM sorun liderler arasında, o zaman İsrail seçimlerinin sonuçları ilişkileri etkiler mi? Bir diğer deyişle: Netanyahu gider mi?

Son yapılan anketlere göre en önde ve başabaş giden iki parti var: Netanyahu’nun merkez-sağ Likud Partisi ve seçimlere blok olarak giren, İsaac Herzog’un liderliğindeki merkez-sol “Siyonist Birliği”. Ne var ki her ikisi de Meclis’te çoğunluğu kazanamayacak gibi duruyor.

Bu durumda koalisyon kurmayı başaran parti, hükümeti kuracak.

*

İSRAİL Dışişleri Bakanlığı’nın eski Müsteşarı Alon Liel’e göre Netanyahu’nun Başbakan olarak kalma ihtimâli %50. Ancak kalsa dahi ya Dışişleri, Savunma, Hazine gibi bakanlıkları başka partilere dağıtması gerekecek. Ya da Herzog’la dönüşümlü başbakanlığı kabul edecek.

Liel, yeni bir takımın ilişkileri onarmak için müthiş bir fırsat olacağını düşünüyor.

*

SON olarak: Ocak sonunda Ankara’da görüştüğüm üst düzey bir yetkili ise topun İsrail’in sahasında olduğunu söylemişti. Ve tazminatın bir an önce ödenmesinin ilişkiler açısından önemli olduğunu, İsrail’den seçimden sonra bunun beklendiğini vurgulamıştı.

Şimdi ise İsrail “top Türkiye’nin sahasında” diyor. Peki Türkiye’den ne bekleniyor?

Arad Nir cevaplıyor: “Ankara İsrail’e büyükelçi atarsa, karşılığında İsrail’in Ankara’ya büyükelçi göndermesi 1 saniyeden az zaman alır.”

Ve ekliyor: “Türkiye’nin böyle bir adım atması sadece Türkiye-İsrail ilişkilerini değil, tüm bölgeyi değiştirir.”