Erdoğan Neden “Esad’la Geçiş” Dedi?

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, “Esad’lı geçiş olabilir” açıklaması şunu gösteriyor: Suriye dengeleri hızla değişiyor. Ve Türkiye yeni denklemde söz sahibi olmak istiyor.

YENİ DENKLEM

5 yıldır resmen yaprak kımıldamayan Suriye denkleminde, geçtiğimiz hafta birden bire dengeler tepe taklak oldu.

Önce Rusya’nın Suriye’de askeri üs kurduğu ortaya çıktı.

Hemen ardından Rusya, İran, Irak ve Suriye’nin ortak kumanda merkezi kurduğu basına yansıdı.

Asıl bombayı ise Putin haftasonu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na gitmeden patlattı: “Evet Esad’ı kurtarmak istiyoruz.”

Bir bomba da ABD’den geldi: “İran’la Suriye’yi konuşmaya hazırız.”

Tüm bunların üstüne tüy diken ise, ABD ve Rusya’nın Suriye konusunda anlaşma yaptığı haberi oldu.

Peki şimdi ABD, Rusya ve İran işbirliği mi yapıyor? Bu durumda ABD Esad’ın kalmasına razı mı oluyor? Ya Türkiye?

ABD-RUSYA ANLAŞAMADI

Herhalde en doğru cevapları alabileceğim kişiyle konuşuyorum: ABD’nin Ortadoğu’da “Gayri Resmi Diplomasi”sini yürüten Randa Slim’le. Slim, ABD’yi temsilen resmi kanallar dışında karar alıcılarla görüşüyor. Ve Suriye politikasını yönlendiriyor.

Slim’i Tahran’dan Beyrut’a geçerken yakalıyorum.

*

Öncelikle, ABD ve Rusya arasında henüz bir anlaşma olmadığını söylüyor. Zira 2 ana konuda hâlâ uzlaşmış değiller. 1.si, Rusya Esad’ın hem IŞİD’e karşı savaşın, hem de Suriye’de siyasi çözümün parçası olmasını istiyor.

ABD ise IŞİD’e karşı Esad’la birlikte savaşmayı reddediyor. Zira bunun Esad’ı iyice kalıcı kılacağını biliyor.

Esad’ın geçiş sürecinde olmasını ise kabûl ediyor. Slim, “hatta ABD Esad’ın şu anda düşmesine karşı” diyor. Yerini cihatçıların alacağı endişesiyle. Ancak Washington eninde sonunda gitmesinde ısrarcı.

*

2.anlaşmazlıkları ise, Suriye muhalefeti. Rusya Esad’a muhalif olan herkesi “terörist” olarak görüyor. ABD ise IŞİD ve Nusra dışındaki muhaliflerin vurulmasına karşı.

Peki Ahrar el Şam? Slim Washington’a göre “terörist” olmadıklarını söylüyor.

PYD de ABD için sahada bir müttefikken, bu konuda Rusya’nın duruşu Ankara’yla örtüşüyor.

Zaten bu yüzden dün herkesin heyecanla beklediği BM’deki Obama-Putin görüşmesi malûmun ilânı oldu. İki ülke askeri ve siyasi görüşmeleri sürdürecek. Ancak yakın zamanda aktif bir işbirliği beklememek gerek.

Yine de Slim’in şu sözüne dikkat: “ABD Rusya’nın IŞİD’e karşı savaşmasından memnun olur.”

SUUDİ ARABİSTAN’A DİKKAT!

Peki anlaşma ihtimalleri hiç mi yok? İşte tam burada hiç beklemediğiniz bir aktör giriyor devreye: Suudi Arabistan!

En başından beri Ankara gibi Riyad da “Esad ya gidecek, ya gidecek” diyor.

ABD de operasyonlara Suud desteği olmadan devam edemez. Kaldı ki İran’la yaptığı anlaşmayla Körfez’i zaten yeterince kızdırdı. Harareti daha da arttırmak istemiyor.

*

Ancak: Slim Suudların bu son gelişmelerden sonra henüz bir açıklama yapmadığını hatırlatıyor.

Ona göre ABD ve Türkiye’den gelen “Esad’lı geçiş olabilir” açıklaması da, Suudi Arabistan’ın bunu kabûl ettiğini varsaydıklarını gösteriyor.

“Yine de Suudlardan gelecek açıklamayı bekleyin” diyor. Riyad “tamam” derse, ABD’nin eli rahatlar. Ve Rusya’yla işbirliğinin önü açılır.

Ancak bir yere kadar. Zira Suudi Arabistan “Esad sonunda gitmeli” demekten kolay kolay vazgeçmez.

Son olarak Slim, ABD’nin Esad’la dolaylı diyalog kurduğunu ima ediyor. “Aracı”nın da Umman olduğu görüşünde.

*

Belli ki kilit ülkeler anlaşmazlıkları yüzünden orta vadeli anlaşmalarla işi kotarmaya çalışıyorlar. “Önce şu IŞİD’i halledelim. Esad’ı bu arada idare edelim” diyorlar. Bu da denkleme yeni aktörler, yeni ortaklıklar getiriyor.

Erdoğan da işte bu yeni dengeleri görüyor. Ve nasıl diğer oyuncular dümeni rüzgara göre kırıyorsa, o da ona göre mevzi alıyor. Türkiye’ye bu yeni denklemde yer açmaya çalışıyor.

Not: Eski bir dostun başarılarına şahit olmak çok güzel. Habertürk’ün sunucu-editörü Ece Üner, benim için öyle bir dost. Yeni çıkardığı “Olduğu Gibi” şiir kitabını hepinize hararetle tavsiye ederim. Tam olduğu gibi okumalık.