Yeme-içme ve eğlence sektörüne destek

Pandemi adeta hepimizi duygusal açıdan felce uğrattı. Sosyal tarafı bastırılan insan hem miskinleşiyor hem de suratsız oluyor; içine kapanıyor ve duyuları köreliyor. Dışarı çıkıp gezip eğlenmek sağlık açısından güvenli hale gelse bile eski enerjisine ve yaşama sevincine kolay kolay kavuşamıyor insan.

Yaşadığım ABD’nin birçok bölgesinde COVID-19 bir tehlike olmaktan çıksa da eğlence sektörünün toparlanması zaman alacağa benziyor.

Eskiye dönmek için aşılması gereken en büyük engel işgücü. Sektörde çalışan birçok insan artık geri dönmek istemiyor. Çalışmaktan bütünüyle vazgeçenler de var, bir süre daha beklemek isteyenler de, başka sektörlere geçip bu defteri kapayanlar da... İşte tam bu sırada devlet devreye girdi. Sektöre ciddi miktarda para yardımı yapmaya karar verdi. İlgilenenler detaylar için ‘U.S. Small Business Administration’ (Küçük Ölçekli İşletmeler) ile ilgili siteye girip ‘Restaurant Revitalization Fund’ yani ilgili bakanlığın lokantaları yeniden yaşama kavuşturma işine ayırdığı fonla ilgili detaylara bakabilir. Ben size özetleyeyim.

TRİNK DİYE ÖDENİYOR

Aşağı yukarı 10 milyar dolarlık bu fon ‘Ekonomik Kurtarma Paketi’ ile ilgili kanun çerçevesinde oluşturulmuş. Fondan yararlanan 11 çeşit işletme var. Bunlar yazının başında saydığım işletme tipleri dışında şarap üreticileri, catering şirketleri ve damıtma içki üreticileri. Bir işletme en fazla 10 milyon dolar alabiliyor. Bu para tamamen yardım, geri ödenmiyor. Ama işletme için işyeri yenileme, kira ödeme, ücretler, malzeme alımı gibi harcamalarda kullanılması gerekiyor. Yani işletme sahibi özel ihtiyaçları için kullanamıyor.

Alacağı miktar nasıl mı hesaplanıyor? Basit: Başvuru yapıyor ve çeşitli formları elektronik olarak yolluyor. En önemli iki form pandemi öncesi cari gelirle
2020 senesindeki cari gelir arasındaki fark; ki bu rakamlar vergi formlarında var. Diyelim 2019 cari geliri 2 milyon dolar olan işletme 2020’de, pandemi sebebiyle 600 bin dolar ciro yaptı. Aradaki fark 1.4 milyon dolar. Diyelim ki işletme 2020’de devletin çok uygun şartlarda ve düşük faizle verdiği borçlardan da yararlanmış ve 400 bin dolar almış. Bu meblağ 1.4 milyondan düşülüyor. Geriye kalan 1 milyon dolar, tek seferde, ‘trink’ diye işletmenin banka hesabına yollanıyor. Daha doğrusu yollandı ve eğlence sektörü işletme sahiplerinin yüzleri gülüyor.

BİZDE İŞE YARAR MI?

Yüzleri gülen işletme sahipleri elbette müşterilerini güldürmeli, onlara iyi bir servis sunmalı. Bu oluyor mu? İşletmeye göre değişiyor. Bunu önümüzdeki hafta ayrıca tartışacağım. Bugün sormak istediğimse başka bir soru: Sizce bu ABD’deki sistem ve işletmelere yapılan para yardımı, ülkemiz için de iyi bir fikir mi? Finansal kaynaklar olsa bile bizde işe yarar mı yani? Bu konuda sizin fikirlerinizi merak ediyorum. Ben şahsen birçok nedenle bizde tutacağını pek sanmıyorum. Birincisi, bizde işletmelerin acaba yüzde kaçı ABD’de olduğu gibi şeffaf bir defter tutuyor ve vergi beyanları gerçek durumu yansıtıyor? İkincisi, bizde ABD’de olduğu gibi, nesnel ölçütlere göre, araya keyfiyet ve torpil girmeden bu tip bir yardım dağıtılabilir mi? Yoksa adalet duygusu incinip kaş yapayım derken göz çıkarılır mı? Üçüncüsü, işletmeler bu yardımı gerçekten işyerleri için mi kullanır, yoksa parayı çarçur mu eder? Dördüncüsü, devlet paranın ne amaçlar için kullanıldığını tespit edebilir mi? Ve etse ne yapabilir?

Bu soruların cevapları aslında milli kültürümüz, yozlaşma, devletin kapasitesi ve niteliği gibi konularda bizlere ışık tutuyor. Boş sözler ve hamasi nutuklar da hiçbir zaman acı gerçeklerin üstünü örtemiyor.