Gayrimenkul ‘noter’den soruluyor, haşere için bile garanti veriliyor

Paris’te Fransa Noterler Birliği Onursal Başkanı Jean Pierre Ferret, Avrupa Birliği Noterler Konseyi (CNUE) Başkanlığını 1 Ocak 2015’te devralacak Jean Terrade ve Fransa’daki Türk kökenli noter Marianne Sevindik’le gerçekleşen buluşmaya biz de katıldık.
Jean Pierre Ferret, 9 bin 800 noterin faaliyet gösterdiği Fransa’da 600 milyar Euro’luk işlemin yarısının gayrimenkulden oluştuğunu belirtti:
- Fransa’da gayrimenkul alım-satım işleminin noterde gerçekleşmesi zorunludur. Noter, satıcı, alıcı ve devletin “güvenliğini” gözetir.
Bir gayrimenkul satış işlemine satıcının incelenmesinden başlandığını vurguladı:
- Önceliğimiz gayrimenkulün gerçek sahibinin karşımıza gelen satıcı olup olmadığına, mülkün haciz, borç durumuna bakarız. Satışa konu olan mülk bir bina ise, belediyenin, kamu kurumlarının o mülkle ilgili bir kararının olup olmadığını soruştururuz. Yıkım, tamirat, restorasyon gibi konular gündemde mi, mutlaka araştırırız.
Satıcıdan binanın “güvenliği” konusunda rapor istediklerini kaydetti:
- Eski binalar için “kanserojen boya”, borularda kurşun riskine özellikle dikkat edilir. Deprem, sel riski incelenir. Binada haşereye varıncaya kadar her konuda “temiz raporu” istenir.
Site-apartman yönetiminden mal sahibinin borçlarının araştırıldığına işaret etti:
- 30 yıl geriye dönük elektrik, su, ortak alan giderleri gibi borçlara bakılır, varsa sıfırlanması istenir.
Marianne Sevindik, bir ayrıntıyı daha anımsattı:
- Diyelim ki satışa konu olan bir daire. Kayıtlı büyüklükle yetinilmez, daire satış öncesi yeniden ölçülür. Ölçümde kayıtdakinden yüzde 5 küçük çıkarsa, fiyat o oranda aşağı çekilir.
Ferret, tüm ayrıntılardan emin olunması sonrası sıranın ödemeye geldiğine değindi:
- Alıcı parayı noterin hesabına geçer. Devir sözleşmesi imzalanınca para satıcıya aktarılır. Ödemede de noter “güvenliği” sağlar.
- Noter ne kadar komisyon alır?
- Noterlik ücreti var, komisyon yok.
Sevindik, örnek verdi:
- 300 bin Euro’luk bir dairenin alım-satımında noterlik ücreti KDV hariç 2 bin 886 Euro’dur. Yüzde 20 KDV kesilir. Vergi ve harçları 17 bin 420 Euro’yu bulur. Daire ile ilgili teknik araştırma bedeli de 600 Euro tutar. Alım-satım vergisi oranı Fransa’da yüzde 5’tir. Teknik araştırma hariç, tüm masraf ve vergileri alıcı öder.
- Gayrimenkulün gerçek değeri mi gösterilir?
Ferret yanıtladı:
- 30-40 yıl önce gayrimenkul bedelini düşük gösterenler olurdu. Bugün mümkün değil.
Komisyon Başkanı Prof. Tanrıver de bu yönde düşündüğü için yeni yasa Türkiye’de noterlere gayrimenkul yetkisi getirir mi?
Noterler devreye girerse, düşük bedel, rüşvet gibi sorunlar sıfırlanır mı?

‘No-Ter’ değil ‘Not-Er’iz

TNB’nin tanıtım filminde noterlik için Bakara Suresi’nden alıntı yapıldı:
- Belirlenmiş bir süre için birbirinize borçlandığınız vakit onu yazın. Bir katip onu adaletle yazsın. Hiçbir katip Allah’ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan geri durmasın. Her şeyi olduğu gibi yazsın.
TNB Başkanı Yunus Tutar, Osmanlı’da “Katibi Adil”lerin olduğunu anımsattı:
- Bizim mesleğin temelinde “not almak” vardır. Noter kelimesinin hecelemesine dikkat çekti:
- Hece bölünmesi “No-Ter” şeklinde olunca bize, “Terlemeden para kazanan” yakıştırması yapılır. Hece bölünmesi “Not-Er” şeklinde okunursa, “Not alan kişi” anlamı kendiliğinden çıkar.

‘Ön ödemeli konut’ta noter onayı aranacak

YUNUS Tutar, 28 Mayıs 2014’te yürürlüğe giren Tüketici Yasası’nı anımsattı:
- Bu yasayla “ön ödemeli konut satışı”na “noter onayı” şartı geldi. Yönetmelik yeni çıktı. Uygulama yakında başlar. Bu uygulama, konutun tanıtımdaki gibi olup olmadığı şüphelerini ortadan kaldırır.