Ekonomi ‘uçup’ gidiyor ‘cep’ler yine dolmuyor

2004’ün ekonomik bilançosuna baksak sonucu ‘başarılı’ çıkar mı? Önce iyi yıllar dileyeyim, sonra birlikte ‘İyimser Ahmet’ ile ‘Kötümser Mehmet’e kulak kabartıp, durumu anlayalım:İYİMSER AHMET: ‘Yiğidi öldür, hakkını yeme’ derler. Hükümet ekonomide çok başarılı işler yaptı. Uluslararası Para Fonu (IMF) ile bir stand-by’ı kendileri başlatmadıkları halde başarıyla tamamladılar. Türkiye ekonomisi 2001 krizinin izlerini tümüyle sildi. Enflasyon yüzde 10’lara düştü. Yıl içinde tek haneli enflasyonu da gördük. 2004 büyümesi de yüzde 10 olacak.KÖTÜMSER MEHMET: Sen nerede yaşıyorsun kardeşim. Enflasyon indi deyip duruyorsun. Fiyatlar hiç de öyle söylemiyor. Hem ‘enflasyon düştü’ bahanesiyle artık patronlar altı ay için yüzde 3-5 gibi zamlar yapmaya başladı. Belki patronlar 2001 krizinin izini sildi, ama işçi-memur silemedi. Ben rahat geçinemedikten sonra ekonominin düzeldiğine nasıl inanayım.İYİMSER AHMET: Ekonomideki düzelmenin hemen refaha yansımayacağını hükümet de kabul ediyor. Biraz zaman tanımak lazım. Hem bu yıl ihracat ilk kez 60 milyar doları aşıp, rekor kırdı. Hazine’nin borçlanma faizleri düştü. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) rekordan rekora koştu. Dünyadaki ciddi dalgalanmaya rağmen özellikle dolar yıl boyunca nispeten istikrarlı kaldı.KÖTÜMSER MEHMET: Daha ne kadar bekleyelim. Rakamlara bakıp, ‘ekonomi düzeldi’ diye sevinemem. Cebimde hissetmem lazım. Bak büyük kentlerde kira, konut parası, eğitim gideri ateş pahası. Sen ‘ihracat rekor kırdı’ diyorsun, ithalatı unutuyorsun. Doların düşük seyretmesi ihracatçının kárını eritti. Adamlar büyük darbe yedi. İthalat da patladı. İç pazarın yüzde 70’ine ithal otomobiller hakim oldu. Evet, faizde düşme var ama Türkiye hálá ‘sıcak para’ için ‘cennet’ gibi. Çünkü reel faizler hálá yüksek.İYİMSER AHMET: Kira ve eğitim masraflarının yüksekliğinde haklısın. Yakında onlar da ‘rayına’ oturur. İthalatın patladığını, ‘cari açığın’ yüksekliğini ben de biliyorum. Evet, iç pazar ithal otolarla doldu, taştı. Otomotiv ithalatının 7.5-8 milyar doları bulduğu söyleniyor. Ancak, bunun önemli bölümünün ara mal ithalatı olduğunu unutmayalım. Bu ara mallar, otomotiv sektörünün neredeyse 9 milyar doları bulan ihracatında önemli rol oynuyor.KÖTÜMSER MEHMET: Kalktılar işçinin malı olan SSK hastanelirini Sağlık Bakanlığı’na devretme girişimi başlattılar. Neymiş, iyi yönetilemiyormuş. Hem SSK’lısı da isterse devlet hastanesine gidecekmiş. İsteyen farkını ödeyip özel hastanede muayene olacakmış. İşçinin malı SSK’yı nasıl satarlar kardeşim. Ayrıca ilaç fiyatlarını indirdiklerini söylediler. Hiç rahatlama göremiyorum. Yine her tarafta kuyruklar var. Yine ilaç pahalı...İYİMSER AHMET: Neden öyle diyorsun? Devlet hastaneleri SSK’lılara da açıldı. İlaç fiyatlarında da epey indirim yaptılar. En son yüzde 14.5’lik indirim sağlanıp, tüm eczaneler SSK ve Bağ-Kur’luya da açıldı. Çok hızlı rahatlama görmek zor ama bunların hepsi doğru şeyler. Toptan karalamak yanlış.Türkiye’nin rotasının AB olması yetmez miİYİMSER AHMET: AKP gibi ‘İslamcı’ partinin Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne (AB) dönük rotasını kesinleştireceğini bekler miydin? İki yılda hem siyasi, hem ekonomik müthiş reformlar yaptılar. Türkiye’de yasal altyapı Kopenhag Kriterleri’ne uydu. AB liderleri de önce ‘ucu açık’ dedi, sonra ‘Kıbrıs’ dayatması yaptı ama 3 Ekim 2005, Türkiye’yle müzakereye başlama tarihi ilan edildi. Artık bütün dünya biliyor ki Türkiye’nin yönü AB’den şaşmayacak.KÖTÜMSER MEHMET: Çok gaza gelmişsin. Kıbrıs konusunda biraz zaman kazandılar o kadar. AB ‘Kıbrıs’ı tanıyın’ diye bastıracak. Bakalım o zaman ne yapacaklar? Zaman yaklaştıkça AB’nin önde gelen ülkelerinde ‘referandum yapmadan karar veremeyiz’ tavrı yerleşecek. ‘Nüfusumuz genç’ diye övünüyoruz. Bakalım 70 milyonluk nüfus yükünü AB çekmek isteyecek mi?Madem Türkiye büyüyor neden işsizlik azalmıyorKÖTÜMSER AHMET: Türkiye, dünyada büyüme rekoru kırıyor diyorlar. Madem Türkiye 2004’te yüzde 10 dolayında büyüdü, neden işsizlik oranı hálá yüzde 10 dolayında. 2001 krizinde işsiz kalanlar bile daha işlerine dönemedi.İYİMSER MEHMET: Türkiye’de işsizlik sorununun çözülmesi için yılda 700 bin kişilik istihdam alanı yaratmak gerekiyor. Bu da o kadar kolay değil. Başta Koç, Sabancı grupları olmak üzere birçok şirket kadro büyüttü. En büyük sabrı işsizlik konusunda göstermeli.6 sıfır gidiyor, paranın itibarı geri dönüyor muİYİMSER AHMET: Yarın artık 6 sıfırı atılmış Yeni Türk Lirası’nı kullanmaya başlayacağız. Enflasyon düşmese, ekonomide düzelme olmasa böyle sıfır atmak mümkün müydü? 6 sıfırın gidişi bile ekonomideki düzelmeyi gösteriyor. Türk Lirası, dünyadaki en bol sıfırlı paraydı. YTL’yle paramız itibar kazanacak.KÖTÜMSER MEHMET: Paranın sıfırları gidiyor diye bayram mı yapalım. Sıfırlar gitse ne olacak. Önemli olan o paranın alım gücü. Benim alım gücüm olmadıktan sonra neye yarar. Hem sıfırların bir gün yeniden dönmeyeceği ne malum.40 milyar doları aşkın hortum faturası ne kadar azalacakİYİMSER AHMET: Hükümet 40 milyar doları aşkın parayı hortumlayan batık bankacıların üzerine gidiyor. Uzan saltanatının çökeceği kimin aklına gelirdi. En azından İmar Bankası’ndan götürdükleri 8 katrilyon liranın tamamı yanlarına kár kalmayacak. Eski saltanatı bir daha göremeyecekler. Yurtbank’ın eski sahibi Ali Balkaner’e verilen son ceza da kararlılığı gösteriyor. İktisat Bankası’nın eski sahibi Erol Aksoy’a da göz açtırmıyorlar. Bunu gören Halis Toprak da ödeme planı sundu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) çok kararlı görünüyor.KÖTÜMSER MEHMET: Hortumlanan paranın en fazla 6-7 milyar dolarının tahsil edilebileceğini TMSF Başkanı Ahmet Ertürk söylüyor. Sen hálá sorun çözülmüş gibi konuşuyorsun. Çukurova Grubu işi ağırdan alıyor, zaman kazanıyor birşey yapamıyorlar. Bilgin Ailesi’yle anlaşma olup olmadığı bir türlü netleşmiyor. diğer batık bankacıların üzerine fazla gidilmeyince, 5020 sayılı yasa için yapılan, ‘Uzan Yasası’ yorumu haklılık kazanıyor. Hem ‘batık bankaların satılan şirketleriyle yeni zenginler yaratılıyor’ kuşkusu da beni huzursuz ediyor.