Cide HES’e ‘Yavuz hırsız’ eylemi yapıyorlar 8 milyar dolarlık su denize gidiyor

- Kazım Oksay, hidroelektrik santrallar konusunda seninle sohbet etmek istiyor.
ANAP döneminin önde gelen isimlerinden, eski bakanlardan Kazım Oksay’la uzun süredir karşılaşmamıştım. Buluştuk, hemen konuya girdi:
- Orya Holding Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Yavuz rica etti, Orya Enerji’nin Yönetim Kurulu Başkanlığını yürütüyorum.
Kazım Oksay’ın yanında Orya Enerji Genel Koordinatörü Emin Birol Ünal da vardı. Kastamonu Cide’deki hidroelektrik santralı (HES) projesinde karşılaştıkları protesto ve davalar nedeniyle sıkıntı çekiyorlardı:
- Orya Holding’in önünde bir ay, patronumuz Orhan Bey’in soyadına atıf yaparak, “Yavuz hırsız” diye bağırdılar.
Oksay, Cide HES’in öyküsünü baştan anlatmayı yeğledi:
- Devlet Su İşleri (DSİ), vaktiyle kendi baraj yapacağı yerleri belirlemiş. Cide’yi de bu kapsamda listeye almış. Biz Cide
HES projesi lisansını alıp, kolları sıvadık. DSİ’nin ilk master planına göre hareket ettik.
- Sonra ne oldu?
- “Olmaz” dediler.
- Neden?
- Çünkü, DSİ’nin daha önce belirlediği alanın bir bölümü sonradan çizilen milli park sınırları içinde kalmıştı.
- Ne yaptınız?
- Yeni master plana uyduk.
- Bu, sizin açınızdan ne değiştirdi?
- 40 megavatlık enerji ortaya çıkaracak baraj kurulabilecekken, 21.5 megavata indi.
- Sonra ne oldu?
- Planlarımızı sınırlara göre yaptık, kolları sıvadık ama...
- Aması ne?
- Bu kez karşımıza davalar çıktı.
- Ne tür davalar?
- ÇED Raropu’nun durdurulmasına, iptaline yönelik davalar.
- Peki proje ne aşamada?
- Yüzde 40’a kadar gerçekleştirip, davalar nedeniyle durduk. 10 milyon lira dolayında harcama yaptık.
- Yatırım planınız ne kadar?
- 30 milyon dolar.
- Şimdi son durum nedir?
- Dava sonuçlarını bekliyoruz.
Kazım Oksay, bu noktada yabancıların geçmişte söyledikleri sözü anımsattı:
- Su akar, Türk bakar...
- Hâlâ öyle mi? Birçok bölgede doğanın dengesini bozacak düzeyde HES yatırımları gündeme geliyor.
- Bence hâlâ öyle. Yaptığımız hesaplara göre, baraj yapmadan denizlere bıraktığımız nehir ve akarsulardaki enerji kaybımızın parasal değeri şimdi bile 8 milyar doları buluyor.
Kazım Oksay ve Emin Birol Ünal’la konuşurken, TEMA Vakfı Onursal Başkanı ve Tekfen Holding’in kurucularından Nihat Gökyiğit’in Karadeniz’deki Deriner Barajı’na yaptığımız ziyaret sonrası sözlerini anımsadım:
- Türkiye, sanıldığı kadar “su zengini” bir ülke değil. Hem sularımızı biriktirmek, hem de elektrik enerjisi sağlamak için barajları yapmak zorundayız.
O gün kendisine sormuştum:
- Ya doğanın dengesi?
- Yaptığımız en küçük müdahale, doğanın dengesini değiştiriyor. Önemli olan şapkayı önümüze koyup,
artılarını, eksilerini değerlendirmek, ona göre karar vermek.
Gökyiğit hemen eklemişti:
- Barajlara peşinen karşı çıkmak doğru olmaz.
Cide Barajı için hangi durum geçerli acaba?
“Artıları” fazla olabilir mi?

Bizden pes etmek yok, Cide HES yapılacak

ORYA Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Oksay, Cide HES’te “açık kanal” yöntemi yerine boruların kullanılacağına dikkat çekti:
- Aslında açık kanal yapsak, metrekaresi 1500 dolara yapılabiliyor. Boru sisteminde aynı büyüklük için maliyet 10 bin doları buluyor.
- Orya Holding’in patronu Orhan Yavuz aleyhinde 80 yaşını da aşmışken, “Yavuz hırsız” diye slogan atılması, tepkiler ortaya konulması, “Vazgeçelim” gibi bir duyguya yol açıyor mu?
- O zaman, “haksız” gördüğümüz tepkiler karşısında “pes” etmiş
oluruz.
- Akfen Holding Yönetim kurulu Başkanı Hamdi Akın’ın, Karadeniz’deki bir HES projesine tepkiler üzerine, “Gerekirse ben de vatandaşlarla birlikte eylem yaparım” dediğine tanık olmuştum.
- Ortada DSİ’nin belirlediği sınırlar, yasalar var. Bu durumda “pes” etmeyi doğru bulmuyoruz.
Kazım Oksay’ın bu sözleri üzerine, Zorlu Enerji Grubu’nun geçmişte Çevre Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı görevinde bulunmuş Başkanı Murat Sungur Bursa’yla bir sohbetimizi anımsadım:
- Türkiye genelinde ama her bölgeye uygun strajeji belirlenmeli, ona göre hareket edilmeli.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, çevreyle
ilgili sivil toplum örgütleri, hep birlikte otursa, her kesimin üzerinde uzlaştığı bir strateji, harita çıkarılsa, sonra da taraflar gereksiz yere davalarla uğraşmasa daha iyi olmaz mı?

Orman İdaresi’ne 182 bin lira ödeyip 9 bin ağaç kestik

ORYA Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Oksay ile Genel Koordinatörü
Emin Birol Ünal, attıkları her adımın “yasalara uygun” olduğuna dikkat çekti ve örnek verdi:
- Baraj inşaatı için ağaç kesmek üzere Orman İdaresi’nden izin aldık.
- Kaç ağaç kestiniz?
Emin Birol Ünal yanıtladı:
- 9 bin dolayında.
Hemen
ekleme gereği duydu:
- Hepsinin parasını Orman İdaresi’ne ödedik.
- Ne kadar?
- 182 bin lira.
- Çıkan odunları ne yaptınız?
- Çevredeki köylülere ücretsiz olarak dağıttık.
Bir noktanın altını daha
çizdi:
- Yöredeki endemik bitkileri de korumaya aldık.
Kesilen ağaçları, köylüye “ücretsiz odun” olarak dağıtmak, bölgedeki tepkileri frenlemeye
yeter mi?