Atatürk’ün elini hayatım boyunca başımda hissettim

- Nasılsınız çocuklar?
Ardından tek tek çocukların adını sordu. Çocuklardan birinin adı dikkatini çekti:
- Jak efendim...
Atatürk, Jak’ın başına elini koydu:
- Sen çok zeki birisine benziyorsun. Bana öyle geliyor ki, hayatta çok güzel şeyler yapacaksın.
Profilo Holding’in kurucusu Jak Kamhi, 76 yıl önce ailece gittikleri Yalova’da yaşadığı o anı hiç unutmadı:
- Atatürk, gözlerini gözlerime dikerek öyle bir baktı ki, bu yaşıma geldim, o bakışı hâlâ unutamadım. Atatürk’ü ilk kez o kadar yakından görüp, konuşma imkanına kavuşmuştum. Maalesef bir daha da kısmet olmadı.
88 yaşındaki Jak Kamhi, “Gördüklerim, Yaşadıklarım” başlıklı kitabından bazı bölümleri aktarırken, Atatürk’ü yakından gördüğü güne yeniden döndü, elini başının üstüne koydu:
- Atatürk’ün elini 76 yıldır hep başımda hissederim.
10 Kasım 1938’e anımsadı:
- Atatürk’ün öldüğü gün tüm Türkiye’de olduğu gibi bizim evde de matem havası hakimdi. Babamın ağladığına ilk kez o zaman şahit oldum.
Bu noktada kitabında yer verdiği iki detayı savundu:
- Bunlar tarih kitaplarında yer almaz. Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz işgaline karşı ilk başkaldıranlar Museviler olmuştu. Atatürk 9 Eylül 1922’de İzmir’e ilk girdiğinde Yunan bayrağını indirip göndere Türk bayrağını çekenler de Museviler’di.
Ardından İsmet İnönü’nün oğullarından Ömer İnönü’yle askerde gelişen dostluğuna vurgu yaptı:
- Ömer İnönü ile dostluğumuz başladığında babası Cumhurbaşkanı’ydı. Arada beni İsmet İnönü’nün yanına götürürdü.
İsmet İnönü’yle aralarında gelişen şu diyalogu hiç unutmadı:
- Ne iş yapıyorsun?
- Yol inşaatı yapıyorum efendim.
- Oğlum fazla yol yapıp Anadolu’dan İstanbul’a ulaşımı kolaylaştırma. Ulaşım kolaylaşırsa herkes İstanbul’a akın eder. İstanbul’a göç edenleri doyurmamız zor olur.
İsmet İnönü’yle ilgili izlenimini aktardı:
- Müthiş bir lider ve beyindi.
Bu noktada kitapla ilgili detayları paylaştı:
- 14 yaşından itibaren not tutmaya başlamıştım. Kitap önce 1500 sayfaya kadar ulaştı. Çünkü, her bölümde anlattıklarım aslında ayrı kitap gibiydi. Sonra kısalttık ve 470 safyaya indirdik.
Jak Vitali Kamhi’nin “Gördükleri, Yaşadıkları” arasında Filistin-İsrail barışı çabasından Yaser Arafat’la dostluğuna, ABD başkanları dahil, birçok dünya lideriyle ilişkilerine kadar önemli ayrıntılar yer alıyor.

Arafat benim önerimle Filistin’de kumarhane açtı, Hamas kapattırdı

JAK Kamhi, İsrail’in cumhurbaşkanları ve başbakanlarının yanısıra Filistin’in efsanevi lideri Yaser Arafat’la da iyi dost olduğunu vurguladı:
- Arafat’a Filistin’i turistik ülke yapmalarını önerdim. Bana, “Monaco gibi mi olalım, kumarhane de mi açalım?” diye sordu.
- Siz ne yanıt verdiniz?
- “Neden olmasın” dedim. Arafat, Filistin’de kumarhane açtı ama Hamas kapattırdı.

Oğlum Hayati’nin intiharında BSH üzüntüsünün payı var

JAK Kamhi’nin kitabının ilk sayfasını açtım:
- Oğlum Hayati Kamhi’ye... (1950-2012)
Ben o sayfaya bakarken derin bir iç çekti:
- Hayati, işlerimde en büyük dayanağımdı. O dayanak artık yok. Neden intihar ettiğini hâlâ çözebilmiş değilim.
Bu sözlerine karşın, kitabında Bosch-Siemens Hausgrate (BSH) ile 17 yıl süren mutsuz ortaklık ve sonrasını anlattığı bölümde şu cümlesi dikkatimi çekti:
- Kuruluş-larımızın en önemli yöneticisi olan oğlum Hayati Kamhi’nin hayatına son vermesinde de BSH’nın Profilo’ya ve tüm hissedarlarına verdiği zarardan duyduğu üzüntünün önemli payı olduğunu düşünüyorum.
Jak Kamhi’ye sordum:
- Kitabı yayınlamak için BSH’den 500 milyon dolar tazminat istediğiniz davanın bitmesini bekleyecektiniz. Dava ne oldu?
- Maalesef bitmedi. Dava uzayınca kitabı daha fazla bekletmek istemedim.
BSH ile yaşadığı gerginliği karşın, 1960-1994 döneminde Alman AEG ile başarılı ve mutlu ortaklık süreci geçirdiklerini vurguladı.

Türkiye’de 21 farklı alanda ‘ilk’lerim var

JAK Kamhi, Türkiye’de sayıları 21’i bulan “ilk”e imza attağını belirtti, birini anlattı:
- Aile dostumuz Varak Bey’in Beşiktaş’ta kauçuk ökçe üreten fabrikası vardı. Bir gün babama dert yandı: “Hammadde sıkıntısı var. Fabrikamı kapatacağım.”
O anda “Rejenereler” adlı kitapta okuduklarını anımsadığını belirtip, aralarında gelişen diyalogu aktardı:
- Varak Amca, neden “rejenerasyon” yapmıyorsun?
- Neden söz ettiğini anlamıyorum.
- Eski kauçukları toplayıp işleyerek hammadde sorununu çözülür.
Önerisinin “Rejenereler” adlı kitaba dayandığını anlatınca
Varak Bey’in kitabı istediğini kaydetti:
- Kitabın fiyatını 5 kat yüksek söyledim. Alıp kendisine götürdüm. Fransızca’ydı, çevirmemi istedi. Tercüme zaman alacaktı. Bana iş teklif etti. Atık kauçuğun yeniden kazanılması işini 16 yaşındayken Türkiye’de ilk ben yapmış oldum.
- Varak Bey’in fabrikası kurtuldu mu?
- Kurtulmak ne kelime. Tonla para kazandı.