600 milyon dolara ‘yerli’lerle ulaşacak

300 milyon dolar yatırımla ‘Omo Vadisi’ne ilk modern tarımı götüren üç ortağın arazisinde çalışanların yüzde 90’ı çevre kabilelerde yaşayan yerlilerden oluşuyor.

ETİYOPYA Cumhurbaşkanı Mulatu Teshome Wirtu’nun Ankara Büyükelçisi’yken ülkesine yatırıma çağırdığı Else Şirketler Grubu patronu Seyfettin Koçak, önce pamuğu sordu:
- Ülkenizde iplik-dokuma tesisi kuracağım. Çorlu’daki makineleri taşıyacağım. Etiyopya pamuğu işimizi görür mü?
Olumlu yanıt aldı:
- Merak etmeyin. Pamuğumuz iyidir.
Bunun üzerine bir yandan yatırıma başlarken, diğer taraftan arkadaşı İmam Altınbaş’ı da yanına almaya çalıştı:
- Etiyopya’daki yatırımı birlikte yapalım.
Altınbaş, istekli davranmadı:
- Tekstil bizim işimiz değil.
Koçak, Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’ya 100 kilometre uzaklıktaki Adama kentindeki yatırımının ilk etabını 2009’da tamamlayıp, 500 kilo pamukla deneme üretimi yaptı:
- Çırçır tesisimizde işlediğimiz pamuk, yatak dolgusu bile olamazdı.
Durumu Etiyopyalı yetkililere anlattı, yeni davet aldı:
- Size uzun vadeli kiralamayla 10 bin hektar arazi verelim, pamuk üretin.
Yeniden İmam Altınbaş’ın kapısını çaldı:
- Bana Etiyopya’da arazi veriyorlar. Birlikte pamuk üretelim.
Etiyopya’da tarıma girmek Altınbaş’a ilginç geldi:
- Bilen birilerine danışalım, sonra girelim.
Ortak dostları aracılığıyla Tariş’in eski yöneticilerinden, Özaltın Tarım’ın ortağı Kasım Külek Öz’le görüştü. Öz, Etiyopya’ya gitti, araziyi inceledi:
- O arazi pamuk üretimine uygun değil.
Seyfettin Koçak, bunun üzerine bir Türkiye seyahati sırasında dönemin Etiyopya Başbakanı Meles Zenawi’den randevu aldı. Çırağan Sarayı’ndaki randevuya İmam Altınbaş’la gitti. Zenawi, yeni öneri sundu:
- En uygun üretim alanı Omo Vadisi’dir. Omo Nehri kıyısında size 50 bin hektar arazi verelim.
Altınbaş, teşekkür etti:
- 30 bin hektarla başlayalım. Sonra 50 bin hektara çıkarız.
Kasım Külek Öz, hemen Omo Vadisi’ne gitti. Dönüşte Koçak ve Altınbaş’la masaya oturdu:
- Omo Vadisi’nde organik pamuk üretebiliriz. Pamuk üretimine beni de ortak ederseniz, işi yönetirim.
Önce İmam Altınbaş, Koçak’ın Etiyopya’daki Else Addis Industrial Development şirketine ortak oldu. Ardından Kasım Külek Öz’e yüzde 33 hisse verdikleri Omo Valley Farm Cooperation’ı kurdular.
Kasım Külek Öz, oğlu Mustafa’yı yanına alıp, Addis Ababa’ya 800-900 kilometre mesafedeki bodur ağaç-maki örtüsüyle kaplı Omo Vadisi’ndeki araziyi tarıma uygun hale getirmek için kolları sıvadı. İlk düzenledikleri bölümü işaret etti:
- Yakında ekim başlıyor. İlk pamuk hasadını 6 ay sonra yaparız. 10 bin hektarda üretime 1.5 yılda ulaşırız.
Seyfettin Koçak, heyecanla hesap yaptı:
- 2018’de pamuk-iplik-dokuma ciromuz 600 milyon dolara ulaşır.
Koçak, Altınbaş ve Öz, Omo Vadisi’ne ilk modern tarımı götürme heyecanı yaşıyor. Ülke yönetimi, pamuktan kumaşa uzanan üretimi “model” görüyor.
Koçak-Altınbaş ikilisi, Etiyopya’da “en büyük yatırımcı” olma yolunda ilerliyor.

Komşu kabileler memnun görünüyor, yerel işçi 30-50 dolar maaş alıyor

ETİYOPYALI tek pilotun kullandığı 9 kişilik uçak Addis Ababa’dan 2 saatlik uçuşla Omo Vadisi’nde Seyfettin Koçak-İmam Altınbaş-Kasım Külek Öz’ün işe giriştikten sonra açtığı toprak piste indi.
Omo Valley Farm’ın Genel Müdürü Haşim Özgürbüz ve Etiyopyalı yardımcısı Feleke Nigatu, bizi yerel halkın dans gösterisiyle karşıladı.
Kasım Külek Öz, Omo Nehri’ni işaret etti:
- 700 kilometrelik Omo, alüvyon yüklü bir nehirdir. O nedenle vadi organik üretime uygun çok verimli toprağa sahip. Ayrıca burada bizim bildiğimiz anlamda kış yok. 12 ay tarıma uygun. Yılda 2 ürün alabileceğiz.
Koçak, geçici kamptaki jeneratörü gösterdi:
- Buradaki yerel halk elektriği ilk bizimle gördü.
Kasım Külek Öz, arazilerine komşu kabileleri sıraladı:
- Horşo, Durs, Labık.
Feleke Nigatu, 2 yıldır Omo Valley Farm’ın Genel Müdür Yardımcılığını yürüttüğünü belirtti:
- Tarımda Etiyopya’ya model olacak iş yapıyoruz. Yerel kabileler bizim burada olmamızdan memnun.
Kasım Külek Öz, ayda 30-50 dolar alan yerel işçilere değindi:
- Şu anda şantiyemizde 200 kişi çalışıyor. Yöneten ve işi öğreten 20 kadar Türk arkadaşımız var. Gerisi yerel insanlar. Bizimle çalışanlar ilk kez düzenli aylık gelire kavuştu, birşeyler öğrenmeye başladı.

180 milyon dolar yatırıyor arazide uçuş 5 dakika sürüyor

SEYFETTİN Koçak, Omo Vadisi’nde kendilerine tahsis edilen araziyi tarıma uygun dönüştürmek üzere ABD ve Türkiye’den 120-130 makine aldığını vurguladı:
- Adama’daki çırçır, iplik ve dokuma tesisi dahil Etiyopya’da yatırımımız 340 milyon doları bulacak. Bunun 180 milyon doları tarıma gidiyor.
Kasım Külek Öz ve Koçak, komşu kabilelere destek vereceklerini belirtti:
- Yerel halk hayvancılık dışında birşey bilmiyor. Onlara bu verimli topraklarda üretim yapmayı öğreteceğiz. Ayrıca kuracağımız sağlık ocağı yerel halkı da kucaklayacak.
Uçağımız Omo’dan Addis Ababa’ya doğru havalandığında Seyfettin Koçak, arazinin başlangıç-bitiş noktasını gösterdi. Bir arkadaşımız saat tuttu:
- Arazinizin üzerindeki uçuş 5 dakika sürdü.
Koçak yanıtladı:
- Başarılı olursak, arazimiz 50 bin hektarı da aşabilir.