Yapay zekâ sayesinde ‘hasta daha iyi ve güvende hissediyor'

Yapay zekânın hastalıklara teşhis koyması fikri size fütüristik mi geliyor? Uzak değil, yakın gelecekte “Yapay zekâ görmeden ameliyata girmem” diyen hastalarla karşılabilirsiniz. Tıpta yapay zekâ büyük bir potansiyele sahip. Özellikle tomografi, MR gibi tekniklerle ‘makine öğrenmesi’ sürecini mümkün kılıyor, yapay zekâ hızla öğreniyor. En son örneklerden biri COVID-19 teşhisiyle ilgili... Sağlık Bakanlığı tomografi tekniğinin yapay zekâyla desteklenmesini gündemine aldı.  

Radyoloji alanında uzman Prof. Dr. Levent Çelik’in en iyi yardımcısı bir yapay zekâ... Birbirlerinden öğreniyor, birlikte gelişiyorlar. Dr. Çelik tıp kariyerinden önce bilgisayar eğitimi almış ve ilk işi de IBM’deymiş.  Yazılımcı doktor, tıp açısından sıradışı bir nitelik... Bu özelliği sayesinde FDA’dan (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) onay alan dünyanın ilk teşhis yazılımı Transpara’nın geliştirilmesine büyük katkı sağlamış. 80 binden fazla tomografi filmini veritabanına uygun hale getiren Çelik adeta yapay zekânın hocası... 

◊ Yapay zekâyla çalışan bir doktorun günlük rutini nasıl?

Ben hastaya rapor vermeden önce her mamografiyi iki yapay zekâ incelemiş oluyor. Ben onlardan sonra raporu okuyorum. Uzun yıllardır bir aradayız. Transpara ile çalışıyoruz. Ayrıca Kore menşeli bir yazılımı da test ediyoruz.

◊ Radyoloji, görüntüleme teknikleri sayesinde yapay zekâ için en uygun alan sanıyorum...

Evet, imaj işleme makine öğrenmesi teknolojisinin patlamasıyla hızla yaygınlaştı. Dünyanın en büyük radyoloji kongresinde de konuların yaklaşık yüzde 30’u yapay zekâ oluyor. Tüm doktorlar bu teknoloji kendi alanının neresine eklenecek diye bakıyor.

◊ Hastaların yaklaşımı nasıl, içleri rahat ediyor mu?

Hastalar onu bir yardımcı olarak kabul ediyor. Çok akıllı bir yardımcı... Üstün bir aklı temsil ettiği için mutlu oluyorlar. Güzel bir imajı var yapay zekânın. Pozitif bir sinerjisi... Hasta daha iyi ve daha güvende hissediyor.

Birbirimizi tamamlıyoruz

◊ Siz nasıl hissediyorsunuz?

Aynı şeyi... Görüntüyü tek başına değerlendirmekle bir yapay zekânın yardımıyla değerlendirmek ayrı şeyler. Benim de güven seviyem yükseliyor. En zor şey ‘normal’ yazmaktır. Kanseri bulunca denklemi çözmüş olmanın rahatlığı oluyor. Tedavi  başlayacak demek. ‘Normal’, yani “Bir şeyi yoktur” yazdığın zaman korkarsın... Ya atladıysan! Yapay zekâ ‘normal’ dediği zaman ben de rahatlıyorum, benim de anksiyetemi alıyor.

◊ Yazılımcılık geçmişi olan bir doktorsunuz. Dünyanın ilk yapay zekâyla tanı programına katkıda bulundunuz. Peki süreç nasıl işliyor?

Tüm filmleri ve bulguları dosyalıyorum. “Bu hastada şunu atladı”, “Bunda hata yaptı”, “Şuna ‘kanser’ dedi ama değil” gibi... Hepsini makine öğrenmesi veritabanına kaydediyorum, kendisini geliştirmesini sağlıyorum. En önemlisi çok sayıda, doğru etiketlenmiş veri... Siz öğretiyorsunuz, “Bu filmin sağ memesinde bir kanser var” diyorsunuz.

◊ Sizin de öğrendiğiniz şeyler oldu mu?

Mamografi değerlendirmek aslında ‘yedi farkı bulma’ oyunu gibi... Mikrokalsifikasyonları yakalamakta o benden daha başarılı. Buna ayırdığım süreyi artık eski-yeni mamografi karşılaştırmasında kullanıyorum. Yapay zekâysa henüz bu konuda yetersiz. Böylece birbirimizi tamamlıyoruz. En önemli katkısı zaman kazandırması.

◊ Sağlık Bakanlığı’nın yeni projesinde yapay zekâ koronavirüse karşı nasıl bir rol üstlenecek?

Bu projeyle COVID şüphesiyle hastaneye gelmemiş hastalar da yapay zekâ kontrolünden geçecek. Tomografi filmleri arşiv istasyonlarına gittiğinde virüs şüphesi saptanırsa hasta başında duran doktora alarm verilecek. Böylece hem sağlık personeli korunacak hem de hasta için önlem alınabilecek. Dünyada da uygulanan birçok örnek mevcut. Ancak asıl problem COVID çok azaldığında yaşanacak. Çünkü salgın yavaşladığında doktorlar artık akciğer filmlerine o gözle bakmayacak, COVID semptomu aramayacak. İşte o noktada yapay zekâ devreye girecek ve fark edecek.

‘Hiçbiri elinizi sıkıp gözünüze bakarak konuşamaz’

◊ Gelecekte yapay zekâ kontrolü tamamen ele alabilir mi?

Yakın gelecekte bu uygulamalar ikincil okuyucu olacaklar. Karar destek sistemleri olarak hızlı bir şekilde kullanıma girecekler. Önerilerde bulunacaklar. Bence her zaman yapay zekâ ve doktor sinerjisi olacak. Empatiye sahip bir yapay zekâ üretilmesi yakın gelecekte mümkün değil... Sağlıklı olmanın en temel tanımı kendini sosyal, psikolojik ve bedensel olarak iyi hissetme halidir. Fiziksel sağlık verilerinizin tamamen normal olması sağlıklı hissetmeniz için yetmez. Sosyal ve psikolojik bir iyilik hali de gereklidir ki bu da ancak insan ilişkisiyle mümkün. Hiçbir yapay zekâ elinizi sıkıp gözünüzün içine bakarak “Korkulacak bir şeyiniz yok, seneye görüşelim” cümlesini insani sıcaklıkla söyleyemez.