‘Gelişmiş piller Türkiye ekonomisi için bir fırsat’

Avrupa’nın dünyayı değiştirme ve çığır açma potansiyeli gördüğü projelere hibe ettiği ERC ödülü 2007’den beri veriliyor. 15 yıl içinde tam 9 Nobel Ödülü önceden ERC kazananlara verilmiş. BioNTech aşısı da ERC’yle fonlanmış. QUEEN projesi yeni kuantum yaklaşımıyla teorik limitlerin ötesinde piller geliştirmeyi başarır ve depolama kapasitesini 20 katına çıkarırsa enerjide yeni bir çağ başlayacak.

İstanbul Teknik Üniversitesi akademisyenlerinden Dr. Onur Ergen’in geleceğin yeni pil teknolojisini yaratmayı hedefleyen QUEEN projesi, Avrupa Araştırma Komisyonu’ndan (ERC) 1.4 milyon Euro’luk hibe ödülü aldı. Dr. Ergen’in kurucusu olduğu Silikon Vadisi’nde yer alan Türk şirketi Next-Ion çatısı altında geliştirilen çalışmalar amacına ulaşırsa pil pazarı için bir devrim niteliği taşıyacak. Böylece fırsatı önden yakalama imkânı bulan Türkiye’deki pil üreticilerinin dünya çapında milyarlarca dolarlık bir pazara hâkim olma şansı doğacak. Dr. Ergen’le teknolojik hedeflerini ve yaklaşan enerji devrimini konuştuk,  piller hakkında bilinmeyen gerçekleri öğrendik.

Tüm dünyanın kullandığı pil teknolojisini temelinden değiştirecek bir fikirle ERC hibe ödülüne layık görüldünüz. Nedir mevcut pillerin eksiği, siz ne yenilik sunmayı planlıyorsunuz?

Günümüzde pillerin ömrü düşük. Güvenlik riskleri çok fazla. Bunun nedeni, pillerin içerdiği karmaşık kimyanın tam olarak bilinmemesi ve kontrol edilememesi. QUEEN projesinin amacı, pil kimyasındaki kaotik yapıyı çözerek atomik seviyede hassas ve programlanabilir bir biçime getirmek. Böylece maksimum güç ve enerji alanlarının kapıları aralanabilir ve anında şarj kavramı mümkün olabilir.

Gelecekte pillerin kapasite gücünü 20 katına çıkaracak bir kuantum teknolojisi üzerinde çalışıyorsunuz. Bu gerçekleşirse hayatımızda neler değişir?

Hemen her şey değişir. Enerji depolama problemi çözüleceği için güneş enerjisi ve rüzgâr enerjisi şebekeye daha kolay entegre edilebilecek. Elektrikli arabalar daha uzun kilometreler gidebilecek, drone’lar daha uzun uçacak. Pildeki limitasyonlardan dolayı şu an kullanamadığımız birçok sağlık aygıtı, kişiselleştirilmiş ve önleyici sağlık kapsamında hayatımıza girebilecek.

Bunu biraz açar mısınız?

Şu anki akıllı saat ve telefonlar, pili korumak için algoritmalar kullanır. Sağlık uygulamaları dahil birçok uygulama, pili korumak için bu algoritmalar tarafından kapatılır. Akıllı saatleri de kolumuzdan çıkarıp şarj ediyoruz; bu da düzenli veri toplanmasını engelliyor. 7/24 veri toplandığı takdirde kanser gibi hastalıkların erken teşhisi kolaylaşacak, kronik hastalıklar daha kolay takip edilebilecektir.

Pili anında şarj etmek, cep telefonu piliyle arabayı çalıştırmak, araba piliyle büyük bir evin enerjisini sağlamak gibi projelere rastlıyorum, bunlar mümkün olacak mı?

Hepsinin mümkün olacağını düşünüyorum. Çünkü unutmayalım ki 1950’lerde hayal dediğimiz birçok teknoloji, artık günlük yaşamımızın parçası. Pil teknolojisi de bu kadar büyük bir gelişim sağlayabilir.

Hedefinize kaç yılda ulaşabileceğinizi düşünüyorsunuz?

5 yıl sonunda pil işleyişinin karmaşık kodunu kuantum seviyede çözebilecek bir geometri oluşturmayı planlıyoruz. Başarılı olabilirsek enerji depolama sorununu çözebilecek en önemli teknolojiye öncülük edebileceğiz. 

Dünyada belli başlı pil üreticileri kimler? Bu şirketler teknolojiyi yenilemeyi planlamıyor mu? Yoksa gerek mi duymuyorlar?

Panasonic, LG ve Samsung gibi şirketler büyük kazançlar sağladıkları için büyük değişimler yerine küçük değişimlerle bu teknolojiyi ilerletmeyi tercih ediyorlar. Onlar için değişim masraf demektir, o yüzden şu ana kadar yatırım yaptıkları sistemi küçük küçük değişikliklerle ilerletmek daha kazançlarınadır.

‘PİL ÜRETMEK ŞART DEĞİL’

Bu konuştuklarımız, Türkiye ekonomisi için bir fırsat olur mu?

Elbette çok büyük bir fırsat olur. Fakat Türkiye’nin odağı mevcut teknolojiyi yakalamak değil, gelecekteki pil teknolojisi dalgasını nasıl yakalayacağı olmalı. Bu dalgada yeni teknolojiyi yakalamış şirketler bir anda çok yüksek bir söz sahibi olabilecekler. İlla pil üretmek zorunda da değiller. Piller için bir bileşen üretmeleri dahi yeterli olacak. Tek bir pil bileşeni üreten bir şirket milyar dolarlık değerlemelere ulaşabilir.

‘HER EV KENDİ ENERJİSİNİ ÜRETİP DEPOLAYABİLİR’

Piller güneş ve rüzgâr enerjisini depolamak açısından da kilit rol oynuyor. Sizce mevcut yenilenebilir enerji sistemleri verimli çalışıyor mu?

Güneş ve rüzgâr enerjisi gün içinde değişen enerji üretirler. Bu değişkenlik dünyanın şebeke sistemine uygun değil. Hiçbir enerji şirketi ‘Bugün bulutluydu ya da rüzgâr yoktu, enerji üretemedik’ diyemez. Bu nedenle enerji depolama sistemlerinin entegre olması gerekiyor ve dolayısıyla enerji birim fiyatı artıyor. Bu da büyük bir problem çünkü kömür veya doğalgaz enerjisi daha ucuz olduğu sürece güneş ve rüzgâr enerjisi ülkelerin ya da kişilerin ilk tercihi olmuyor. Daha çok duyarlı vatandaşların isteğine cevaben biraz göstermelik amaçlı kalıyor.

Elektrik faturaları ülkemizde astronomik rakamlara ulaştı… Gelişmiş piller gelecekte buna bir çözüm olabilir mi?

Gelişmiş piller enerji depolama sorununu çözerek yenilenebilir enerjinin daha baskın olmasını sağlayacak ve enerji fiyatları düşebilecek. Ayrıca her ev kendi enerjisini güneş ve rüzgâr üzerinden üretip kolayca depolayabilecek ve bunu çok ucuz bir şekilde yapabilecek. Hatta evde ürettiğiniz elektriği depolayıp arabanıza takabileceğiniz bir sisteme dahi gidilebilir.

Elektrik devriminin dünyayı daha yaşanabilir bir yer yapacağına inanıyor musunuz?

Enerji sorunlarımızı giderebilecek en önemli yatırım. En geriden gelense pil teknolojisi… Birçok teknolojinin değer zincirini yavaşlatıyor. Şu anki teknolojinin maksimum kapasitesi 250-300 Wh/kg’dır. Mevcut teknolojiyle 2035’te ancak şimdinin iki katı enerji üretilmesi hedefleniyor. QUEEN, kuantum teknolojisiyle bunu 20 katına çıkarmayı hedefliyor.