Dijital dünyada âlem var âlem içinde...
Bir binaya, parka veya köprüye iliştirilmiş incecik kablolar çarparsa gözünüze şaşırmayın. Çünkü kısa süre önce internetin ‘kesintisiz’ bir kaynak olmadığını hatırlatan şebeke arızaları, birtakım sivil girişimleri beraberinde getirdi. Bu sayede bölgesel bir kesinti durumunda bile internete bağlanabiliriz.
Önceki haftanın büyük kesinti hadisesinin yankıları halen sürüyor... Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın 6 saat ulaşılamaz hale geldiği ‘network’ arızasının fazla gündeme gelmeyen ilginç bir yönü, beraberinde ulaşılamaz hale getirdiği diğer mecralar. Dünyanın dört yanında sürekli kullanılan bu platformlara erişimin kesilmesiyle meraka kapılan milyonlarca insan, durumu araştırmak için belli başlı sitelere yüklenmişti. Aralarında Reddit, Is it Down, hatta Twitter’ın yer aldığı pek çok platforma ani trafik yüklenmesi gerçekleşmiş; kimi sitelerin yavaşlamasına, kimilerinin de çöküntü yaşamasına neden olmuştu.
Yakın zamanda yaşanan bu olay, internetin ‘kesintisiz’ bir kaynak olmadığını hatırlatırken alternatif arayışlarını da gündeme getirdi. Büyük sunucuların çökmesi ve kapsamlı şebeke arızaları, teknolojinin doğası gereği öngörülebilir durumlar. Ancak doğal afetler, toplumsal olaylar, engellemeler, hatta büyük festivaller bile internetin ‘dengesini’ bozabiliyor. Böyle durumlarda iletişimin devam edebilmesi için ortaya çıkan sivil girişimlerden biri ‘Mesh’ ağları... ‘Mesh’in sözlükteki kelime karşılıkları arasında birbirine geçmek, iç içe geçmiş sistem ifadeleri sıralanıyor.
Aktivist bir tavırla kurulan Mycelium Mesh Project, internetin engellendiği ortamların iletişim alternatiflerinden... Mycelium, internet dışı protokolleri kullanan, metin tabanlı bir mesaj sistemi kurguluyor, ABD’nin şehir bölgelerine yerleştirecekleri bağlantı nod’larıyla (Nod, bağlantı noktası anlamına geliyor) sistemi hayata geçirmeyi planlıyor. Terk edilmiş bina, köprü, park gibi yerlere monte edilen güneş enerjili modemlerle aktarıcı nod’lar oluşturuluyor. Nod’lar herhangi bir toplumsal olay veya doğal afetle ilgili kesinti durumunda anlık olarak da yerleştirilebiliyor. Mycelium kolektifi, Atlanta’da kurdukları 20 kilometre genişliğindeki ilk ağın test sürümünde istenen başarıya ulaşmış.
New York kökenli NYC Mesh’se intranet vasıtasıyla daha gelişmiş bir network alternatifi kurguluyor. ‘Dahili internet’ olarak bilinen, kurumsal yapılarda kullanılan intranet, ağ arayüzüyle bilgiye erişim sağlar. NYC Mesh, şehir bölgelerine yerleştirilen nod’lar aracılığıyla bağımsız intranetler kuruyor. Bölgesel bir kesinti durumunda insanların kendi aralarındaki internete bağlanması amaçlanıyor. NYC Mesh, şehre yerleştirilen bağımsız nod’ları ‘süpernod’ denilen sunuculara bağlayarak internete ulaştırabiliyor.
Aktivist bir tavırla kurulan bu girişimler internetin engellendiği bölgelerde iletişim için bir alternatif sunuyor.
Günümüzde emekleme adımları atan yeni bağlantı modellerinin 10 yıl içinde gelişip alternatif ağlar yaratabileceğini öngörmek mümkün. Büyük resme bakınca sosyal yaşamın dinamiklerini belirleyen iletişim ve ekonominin merkezilikten uzaklaşmaya başladığını görüyoruz. Şimdilerde yatırım imkânlarıyla heyecanlandıran dijital coin’ler gelecekte parayı küresel ölçekte bağımsızlaştıran teknoloji olarak anılacak. Mesh ağları gibi veri iletişiminin, hatta internetin merkezi yapıdan ayrışmaya başladığı bir gerçekliğe ilerliyoruz. Kendi interneti, kendi dijital parası ve doğal kaynaklarıyla yaşayan dünya vatandaşları, acaba geleceğin toplulukları arasında var olabilir mi?
STARLİNK’E ‘ASTRO SÖMÜRGECİLİK’ İTHAMI
Elon Musk’ın dünyanın her yanına ulaştırmayı planladığı internet ağı Starlink hakkındaki tartışmalar da büyüyor. Starlink, dünyadaki internet servis sağlayıcılarına gökyüzünden sunulan bir alternatif. Starlink’in genişlemesi, gökyüzünün serbest dolaşan uydularla kaplanması demek. Yerli halkları savunan Avustralyalı avukatlar, Starlink’in faaliyetlerine yönelik ‘astro sömürgecilik’ ithamında bulundu. Gökyüzünün tüm insanlara ait olduğunu savunan avukatlar, özel şirketlerin bu alanı istedikleri gibi parselleme hakkı olmadığını belirtiyor. 2030’da yörüngedeki uyduların 100 bin adede, yani bugünkü popülasyonun 25 katına ulaşacağı hesaplanıyor.
GÜNEŞ PATLAMALARI KITALARARASI BAĞLANTIYI KOPARABİLİR!
Güneş fırtınalarının elektrik dalgalarını kesintiye uğratması güçlü bir ihtimal. Birkaç günlük bir kesintinin bile dünyayı kaosa sürükleyebileceği öngörülür. İddialı bir senaryo... Ancak internet kablolarının güneş fırtınalarına karşı çok daha dayanıksız olduğu ortaya çıktı. Kaliforniya Üniversitesi’nin raporuna göre okyanus altından geçen fiber optik kablolar, güneşten kopacak manyetik parçacıklara karşı savunmasız halde. Şiddetli bir Güneş patlamasında internet haftalarca kesilebilir.
