Bir çöküş hikâyesi

Bir zamanlar bir Zuckerberg varmış… İnsanları çok seven bu Zuckerberg onları bir arada tutmak için elinden geleni yapar, sonra da onlara istediği şeyi satarmış. Meta ve Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg, ‘Hansel ile Gretel’ gibi tuhaf masallar yazan Grimm Kardeşler’in hikâyelerinde belirecek bir karakter pekâlâ olabilirdi. Modern kültürde kendisi daha çok ‘Yüzüklerin Efendisi’ üçlemesindeki ilahi güçlere sahip kötü karakter Sauron’un Gözü ile ilişkilendiriliyor. Şimdilerdeyse bu ibretlik masalın son perdesine yaklaşıyoruz. Bloomberg’in açıkladığı rapora göre geçen yıl servetinden tam 71 milyar dolar kaybeden, hem kişisel imajı hem de yarattığı dijital imparatorluğun prestiji darbe üstüne darbe alan Zuckerberg, Harvard’lı bir profesörün benzetmesine göre artık kendisinin en büyük düşmanı haline geldi.

Şoke eden açıklama

Geçen yıl Facebook şirketinin ismini Meta’ya dönüştüren ve metaverse dünyası ekseninde büyük bir ‘hype’ (heyecan) yaratan Zuckerberg’ün çöküş hikâyesinde evdeki hesabın internete uymaması önemli rol oynuyor. İlk başlarda Meta, kendi AR (Augmented Reality/Arttırılmış Gerçeklik) dünyasını yaratacağı bir metaverse evreni tasarısını vitrine koymuştu. Geçen haftalardaysa şirketin küresel ilişkiler direktörü Nick Clegg, yatırımcıları da şoka uğratan bir açıklama yaparak şirketinin metaverse’ü internet gibi bağımsız bir ortam olarak gördüğünü, kendi metaverse’lerini yaratmayacaklarını duyurdu: “Tıpkı Microsoft interneti, Google interneti olmadığı gibi Meta’nın işlettiği bir metaverse de olmayacak. Yekpare kumaştan ziyade yamalı bir örtü gibi düşünmeli…”
Halbuki Meta, en başta Horizon Worlds platformuyla kendi evrenini yaratmaya başlamış görünüyor, tanıtımlarını bu yönde yoğunlaştırıyordu. Oculus VR setleriyle deneyimin teknolojisini de sunmaya hazırlanıyorlardı. Meta’nın vaat ettiği ölçüde ürün ortaya koymayışı akıllarda soru işaretleri uyandırmaya başlamışken şimdi de merakla beklenen yeni VR setlerinin ekimdeki lansmanına sıra geldi. Yeni gözlükleri ilk kez mayısta tanıtan Mark Zuckerberg, gözlükleri maskeleyerek (blur) gösterdiği videoyla da “Acaba neyi gizliyor” diye eleştiri almıştı.

Meta’nın kendi metaverse’üne ayırması gereken kaynakların anormal büyüklüğü ancak kervan yolda dizilirken belli oldu... Yatırımcılara dişe dokunur ürünler gösteremeyince özkaynakları da tükenmeye başlayan Meta’nın metaverse’e ayırdığı paranın tükenmek üzere olduğu haberi daha mayısta yayılmaya başlamıştı. Dünyadaki ekonomik gerileme, teknoloji tedarikindeki güçlükler ve sosyal olayların bir yansıması olarak 2022, Amazon, Apple gibi büyük dijital şirketler için bile güç bir sene oldu. Ancak Facebook’un aldığı hasar, hepsini geride bıraktı. Mark Zuckerberg, halen 55.9 milyar dolarlık serveti
olsa da kaybettiği 71 milyar dolarla dünyanın 3’üncü zengini sıralamasından 20’nci zengini seviyesine geriledi. 18 yıl boyunca büyüme kaydeden şirket ilk kez küçülme fazına geçti. Zuckerberg, 2023’te Meta’nın daha küçük bir şirket olacağını çalışanlarına bizzat duyurdu. Personel alımlarını bu yıl tamamen donduran Meta’nın CEO’su, yeni insan kaynakları stratejilerinin ‘başarılı olmayanı ayıklamak’ şeklinde işleyeceğini açıkladı.

Devir değişirken...

Meta’nın düşüşüne çanak tutan yalnızca metaverse problemi değildi… Sosyal medyada giderek hantallaşan, ismi dezenformasyonla anılan Facebook’un veri odaklı iş modeli, Apple’ın kişisel veri korumalarını yükseltmesiyle darbe aldı. Daha kötüsüyse Instagram kullanıcılarını adeta hortumlayan ve Z Kuşağı’nın kitlelerce yöneldiği TikTok’un sosyal medyayı domine etmeye başlamasıydı.

Halen popülerliğini koruyan Instagram, güncellemeleriyle TikTok rekabetinde dengeyi korumaya devam ediyor. Ancak Zuckerberg’ün kendi içsel dengesini korumakta zorlandığı, hem çalışanlarına hem çevresine gösterdiği agresif tutumlardan okunabiliyor. Zuckerberg’ün agresif tutumu, aslında en başından beri yarattığı dijital dünyanın tavırlarına yansıyordu. Futurizm blog’unda okuduğum şu ifade durumu iyi özetliyor: “İnterneti domine etmenin adeta kitabını yazan Facebook, farklı fikirleri bastırarak ya da çalarak yukarıda kalmayı başardı ve kârlılığını maksimize etmek amacıyla kendisini milyarlarca insana metazori biçimde kullandırdı.” Sert bir söylem ancak doğruluk payı yüksek… Devir değişiyor, düzen yenileniyor. İnsanlık bilincinin özgürleşmeye başladığı, baskının daha fazla görülür, hissedilir olduğu bir çağdayız. Meta’nın halen insanlara saf fayda sunan bir yapıya dönme şansı var. Ancak bu Zuck’ın fıtratıyla pek mümkün olmayacağa benziyor.

Geçen hafta UFC Vegas 61 turnuvasında kafes arkasında görüntülenen Mark Zuckerberg dövüş sporlarına düşkünlüğüyle biliniyor.

‘Kendisinin en büyük düşmanı oldu’

Mark Zuckerberg’ün mezun olduğu Harvard Üniversitesi’nden bir profesörün CNBC’ye verdiği demeç saptamalar içeriyor. Otantik liderlik hakkında bir kitap yayımlayan ve ‘şirketleri lanetleyen patron davranışları’na odaklanan çalışmanın sahibi Prof. Bill George, Zuckerberg’ün üç kategoriye uyduğunu ifade ediyor: İlk kategori, ‘rasyonalize edici’; hatalar ve hayal kırıklıkları için başkalarını suçlama özelliği. Zuckerberg, geçen yıl şirketin değer kaybı için rakiplerinin yükselişini sebep göstermiş, içerideki problemleri göz ardı etmişti. İkinciyse, tavsiye almayı reddeden ‘münzevi’ tipi. Zuckerberg’ün kendisini demokratik olmaya davet eden internet duayeni ve başmentoru Robert McGee’yi utandırması ve artık kale almaması bir örnek. Son olarak Prof. George, Zuckerberg’ü ‘zafer düşkünü’ kategorisinde göstererek para ve statüyü her şeyin üzerine koyan tiplere işaret ediyor.

Ringe çıkacak söylentisi...

Dövüş sporlarına düşkünlüğü bilinen Mark Zuckerberg, geçen ay UFC (Ultimate Fighting Championship) antrenörü Kai Wu ile antrenman videolarını paylaşmıştı. Geçen haftaysa UFC Vegas 61 turnuvası sırasında kafes arkasında görüntülenerek şaşkınlık yarattı. Söylentilere göre Zuckerberg, Vegas’taki turnuvayı kapatmış, eşi ve yakınları için dövüştürüyormuş. UFC’nin başkanı Dana White bir tweet atarak iddiaları yalanlasa da geceye katılan kadın dövüşçü Mackenzie Dern, Mark’ın UFC’yi kiraladığını kesin olarak bildiğini bir röportajda söyledi. Kimileri bunun bir metaverse spor promosyonu olduğunu düşünse de okuduğum en ilginç söylenti, Zuck’ın dövüş için ringe çıkmaya hazırlandığı yönünde.