Zincirler kırılırken...

Victoria dönemi Londra’sı... Hamile bir kadın kendini Tower Bridge’ten Thames Nehri’ne atar. Dönemin ileri gelen biliminsanlarından Dr. Godwin Baxter kadının cesedini alır, kendi bebeğinin beyniyle yeniden hayata döndürür. Bella adını verdiği bu kadın, bedeni bir yetişkine sahip ama hayata dair her şeyi öğrenmeye yeni başlamış, çocuksu, kırılgan bir varlıktır. Onu yetiştirmesi için asistanı Max McCandles’a emanet eder. Öğrenim sürecinde Max, Bella’ya âşık olur. Godwin onun yanında kalmaları suretiyle ikisinin evlenmesine izin verir. Derken genç kadın karşısına çıkan çapkın avukat Duncan Wedderburn’den etkilenir. Onun vaatlerine inanıp bir anlamda hayatı keşfetmek üzere peşinden Lizbon’a gider ve sonrasında bambaşka serüvenlerin parçası olur...(Emma Stone (soldaki), filmde yetişkin bedenindeki çocuksu bir varlığı canlandırıyor. Mark Ruffalo ise onun âşık olduğu Duncan Wedderburn rolünde.)

ZAVALLILAR
◊ Yönetmen:
Yorgos Lanthimos
◊ Oyuncular:
Emma Stone, Mark Ruffalo, Willem Dafoe, Ramy Youssef, Christopher Abbott, Suzy Bemba, Jerrod Carmichael, Kathryn Hunter, Vicki Pepperdine, Margaret Qualley, Hanna Schygulla, Attila Dobai, Emma Hindle, Carminho, John Locke
İrlanda-İngiltere-ABD
ortak yapımıFilm, görsellik ve tasarım tercihleri açısından fazlasıyla ilgi çekici.

‘Yunan Yeni Dalgası’nın öncü yönetmeni Yorgos Lanthimos’un son filmi ‘Zavallılar’ın konusu kısaca böyle. Alasdair Gray’in aynı adlı romanından (1992) uyarlanan ve Tony McNamara’nın senaryolaştırdığı yapım temel olarak Mary Shelley’nin ‘Frankenstein’ını, bir kadının benliğini bulması üzerinden yeniden yorumluyor. Bella’nın yemek masasında mastürbasyonu keşfiyle başlayan cinselliği, avukat Wedderburn’le birlikte yaşadığı deneyimler, Lizbon’dan İskenderiye’ye, oradan da Paris’e uzanan yolculuğu ve bütün bu sürece hâkim olan ana tema olarak seksin ön plana çıkması filmin yüzdüğü en belirgin sular... Son Venedik Film Festivali’nde en büyük ödül olan Altın Aslan’ı alan ve 10 Mart’ta dağıtılacak Oscar’larda 11 dalda aday olan söz konusu çalışma dışarıdaki eleştirmenlerce çok beğenildi. Birçoğuna göre de ‘başyapıt’ olarak gösterildi. Çalışmaları zekice dokunuşlarla örülü, tuhaf, aykırı bakış açısıyla donatılmış Yorgos Lanthimos’un bu son adımı bana kalırsa görsellik ve tasarım açısından fazlasıyla ilgi çekici. Ama bize hatırlattıkları ve öykünün içinde gezindiği fikirler açısından tekrarlarla ve yüzeysel yaklaşımlarla dolu. Örneğin filmdeki şehir tasarımları ve dış dünya ‘retrofütüristik’ denen yaklaşım ya da afili adıyla ‘steampunk’ türünün yansımalarıyla yüklü ve adeta gözlerimizi okşuyor. Ama işin metin bölümünde hem ‘erkeklik halleri’ hem de ‘kadın meselesi’ açısından yeni şeyler söylenmiyor.

Daha önemlisi, alabildiğine sarkastik takılarak kara komedinin tadını bence bozuyor ve el attığı alanları giderek karikatürleştiriyor. Lanthimos’un fazla biçimci tarzı, gösterişli anlatımı ve altı kalınca çizili mesajları da bana kalırsa filmin aleyhine işliyor. Öte yandan İngiliz The Guardian yaklaşık iki hafta önce film üzerinden bir tartışmaya soyunmuş ve “‘Zavallılar’ feminist bir başyapıt mı yoksa bir erkek seks fantezisi mi” başlığıyla kimi köşe yazarı, gazeteci, film eleştirmeni ve TV sunucusuna fikirlerini sormuş. Ben bu soruşturmada Lanthimos’un yapıtının feminist olmadığına dair görüş belirtenlere kendimi daha yakın hissediyorum.

‘Barbie’ vari bir çaba

Oyunculuklara gelince; Bella’da Emma Stone döktürmüş. Yunan yönetmenle ‘Sarayın Gözdesi’nden (The Favourite, 2018) sonra bir kez daha çalışan sanatçı, performansıyla En İyi Kadın Oyuncu’da Oscar’a aday oldu. Keza avukat Wedderburn karakterinde Mark Ruffalo da En İyi Yardımcı Erkek’in adayları arasında. Bence Amerikalı aktörün performansı başarılı ama fazla karikatürize. Yüzü erken dönem (1930’lar) korku filmlerinden fırlamış gibi duran Godwin Baxter’da (Bella ona yaratıcısı olmasından da mülhem ‘God’/Tanrı diyor) Willem Dafoe çok iyiydi.

Sonuçta kendi doğasını keşfederken ‘medeni toplum’un dayattıklarına karşı çıkarak özgürleşen ve utanç duygusundan kurtulan Bella’nın hikâyesini aralara sınıf meselelerini (İskenderiye’deki fakirler) katarak anlatan ‘Zavallılar’ kimi Batılı eleştirmenlerin de vurguladığı gibi feminizmi ‘Barbie’vari tonlarda perdeye taşıyor. İki filmin ana karakteri de kendi kaderini tayin etmek üzere bir değişim-dönüşüm macerasına atılıyor. ‘Barbie’ orta sınıf ahlakına yakın duruyordu, ‘Zavallılar’ ise çok sayıdaki seks sahnesiyle daha uçta tabii ki ama bence etkisi ve yapaylığı aynı.

Öte yandan Lanthimos’un kurduğu görsel dünya ve görüntü yönetmeni Robbie Ryan’ın bir bölümü siyah-beyaz balıkgözü objektifle çekilmiş kadrajları da kayıtsız kalınamayacak cinsten. Keza Holly Waddington imzalı kostüm tasarımları da oldukça başarılıydı. Fakat ben filmde en çok Jerskin Fendrix’in huzursuz edici müziğini beğendim.İyi Bir Aile DeğilizMK Ultra: Gizli Dosyalar

Diğer seçenekler

Babasının vefatı dolayısıyla hayatının en tuhaf aile buluşmasına katlanmak zorunda kalan Murat ve yaşadıkları... Haki Biçici’nin yönettiği ‘İyi Bir Aile Değiliz’ adlı yerli komedide başrolleri Kaan Yıldırım, Erkan Kolçak Köstendil, Şinasi Yurtsever, Sarp Apak, Derya Karadaş ve Melisa Doğu gibi isimler paylaşıyor. Vizyona giren diğer yapımlarsa şöyle: ‘MK Ultra: Gizli Dosyalar’ (MK Ultra/Yön: Joseph Sorrentino), ‘Türkler Çıldırmış Olmalı 2: Mavi Vatan’ (Yön: Murat Aslan), ‘Mihrez 3: Cin Bebek’ (Yön: Engin Akyıldırım) ve ‘Harika Kanatlar: Maksimum Hız’ (Super Wings/Yön: Cao Feng).