Türkiye’ye ‘çelik’ten gümrük duvarı

POPÜLİZMİN ekonomide en potansiyel belirgin özelliği; başta halka sevimli gibi görünen adımların sonunda yine halka ağır bedel ödetmesidir. Bunun bizde yaşanan en güzel örneği 2001 öncesindeki kamu bütçesi açıkları ve enflasyon sarmalıdır.

Şimdi dünyada popülizm rüzgârı yaşanıyor. Başrol oyuncusu da ABD’de: Başkan Donald Trump.

Trump’ın başkan olduktan sonra bir ticaret savaşına girişmesi olasılığı epeydir tartışılıyordu. Geçen yıl nisan ayında bunun ilk sinyalini de vermişti. ABD’deki ticaret yasasının 232 no’lu maddesine göre ulusal güvenlik gerekçesiyle tarife ve kısıt getirilebiliyor. Bu da en son 1981’de kullanılmış.

Bunun, “sabun köpüğü” bir söylem olduğu düşünülürken; son 1 ayda Çin’e getirilen güneş paneli ithalatına yüzde 35’lik gümrük vergisi ile ilk kıvılcım çakılmıştı.

Şimdi çelik ve alüminyum ithalatına gümrük vergisi veya kota getirilmesi ciddiye bindi. ABD Ticaret Bakanlığı hazırladığı teklifi Başkan Trump’a göndermiş. Bu ürünlerin ithalatının “ulusal güvenliği zayıflattığı” hikayesi eşliğinde bir gerekçe ile.

Bakanlığın teklifine göre; adresi ABD olan çelik sevkiyatlarına yüzde 24’lük bir gümrük vergisi konulması önerilmiş. Alüminyuma da yüzde 7.7 oranında.

Şimdi buna Başkan Trump, nisan ayı ortasına kadar karar verecek.

ABD Ticaret Bakanı Wilbur Ross, basına bilgi verirken çeşitli alternatiflerin de Trump’a sunulacağını anlatmış.

KOTA VE TARİFE

Bakın ne varmış orada?

İkinci alternatif; aralarında Türkiye’nin de olduğu 12 çelik ihracatçısı ülkeye yüzde 53’lük bir gümrük tarifesi konulması. Bu yapılırken, diğer ülkelere de 2017’de ABD’ye yaptıkları ihracatın yüzde 100’ü ile sınırlayan miktar kotası konulması.

Üçüncü alternatif; tüm ülkelere, 2017’de ABD’ye yaptıkları ihracatın yüzde 63’ü ile sınırlayan miktar kotası konulması.

Alüminyumda alternatif ise Çin, Rusya, Venezüella, Vietnam ve Hong Kong’dan gelen alüminyum ithalatına yüzde 23.6 gümrük vergisi. Ya da alternatif olarak tüm ülkelere 2017’de ABD’ye yaptıkları ihracatın yüzde 86.7’si ile sınır getiren miktar kotası.

ABD’nin 2017’deki çelik ithalatı 34.4 milyon ton. Kabaca 29 milyar dolar ediyor. Önceki yıla göre ise miktar olarak yüzde 15, değer olarak ise yüzde 30 artmış durumda. ABD bir süredir anti-damping soruşturmalarını dış ticaret politikasının bir parçası olarak kullanıyordu. Şimdi bunun doğrudan gümrük tarifesi ya da kotasına dönüşmesine yakınız.

Bu tür bir politikanın içeride çelik ve alüminyum üreticilerini memnun edeceği düşüncesi politikacılara “ilham” veriyor olabilir. Ancak ABD’de ilk birkaç tepki şöyle oldu; birincisi metal fiyatları yükseldi, ikincisi de bu emtiaları girdi olarak kullanan birçok üretici homurdanmaya başladı. Ekonomide potansiyel politika değişikliği her zaman mali piyasalarda önceden “satın alınır”. Potansiyel tarife değişikliği, hemen çelik ve alüminyum fiyatlarını zıplattı.

Trump’ın vergi indirimi ve harcama artışı ile hızla bütçe açığı getirecek politikayı raftan uygulamaya sokmaya başlaması dikkat çekici idi. Bunun ABD’de enflasyonda beklenen yükselişin daha erken ve daha yüksek bir patikada olacağı düşünülürken, şimdi çelik ve alüminyum tarife ya da kotası ile yaygın bir üretim kesiminin, özellikle de otomotiv ve içecek sektöründe maliyetler artacak.

İşin diğer boyutu da tarife artışı ve kota sınırı getirilecek olan ülkelerin buna benzer yollarla karşılık vermesi. İşte o zaman ticaret savaşının içine düşmüş olacağız. Trump’ın bu tür “popülist kaşımaları” olasılıkla seçimler yaklaşırken giderek daha ciddi adımlarla hayata geçecek görünüyor. Bu da dünya 10 yılda zar zor krizden çıkıyor derken yeni ve çalkantılı bir perde açabilir.

Türkiye, ABD’nin çelik ithal ettiği altıncı büyük ihracatçı. Son bir yılda da bu ithalat payını 1.6 puan kaybederek, ABD’nin çelik ithalatının yüzde 5.7’sine düştü. ABD verilerine göre; uzun çelik ürünlerinde ABD ithalatında ikinci ülke olarak yerini koruyor.

BURBON RESTİ GELMİŞTİ

11 Temmuz 2017’de Hürriyet gazetesi manşetini ABD Başkanı Trump’ın hedeflediği çelik hamlesine ayırmıştı. Trump’ın 1962’den beri kullanılmayan yasa ile Türk çeliğine darbe vuracağı belirtilmişti. Haberde ayrıca Trump’ın bu hamlesine karşı Avrupa Birliği’nin de ABD’den ithal burbona (viski) ek vergi koyacağını açıkladığı yer almıştı. ABD’nin AB’ye içki ihracatının yüzde 20’sini burbon oluşturuyor.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR