Fitch bir gece ansızın gelebilir

Kredi dereceleme kuruluşu Fitch’in Cuma gecesi açıkladığı Türkiye’nin kredi not görünümü değerlendirmesi, ülkemizde yaşanan ekonomik durgunluğun ve politik krizin tescili bir bakıma; notun düşme potansiyeli politikadan, yükselme potansiyeli reform ve düşük enflasyondan geçiyor.

Fitch’in her yıl yaptığı değerlendirmenin iki belirgin açısı var; biri, yaşanan politik gelişmelerin not düşüşüne yol açabilecek önemli üç potansiyel faktörden ikisi haline gelmiş olması. Diğeri ise potansiyel olarak not artışına yol açacak ve bununla Türkiye’nin daha ucuza borçlanmasına kapı açacak olan işlerin arasında enflasyonu düşürmenin ve reformların yine sayılmış olması.

Fitch, durağan olan görünümde hiç değişikliği yapmadan hemen not indirimine neden olacak üç olumsuz unsur arasında bu yıl, iki politik ve yönetişim sorununa işaret ediyor. Biri, küresel yatırımcının risk iştahında dalgalanmalara karşı ekonomik tamponlarını zayıflatan unsurların; politika itibarı ve uyumundaki erozyonun devam etmesi. Bunun bugünkü adı; eski itibarından eser yok ve kötüye gidiyor. Beştepe ayrı, hükümet ayrı, işini yapması beklenen Merkez Bankası ve BDDK gibi kurumlar ayrı yerde.

Diğeri ise giderek değişken politika oluşturulmasına yol açan, kamusal etkinliği azaltan ve aynı zamanda görece zayıf bir iş ortamına neden olan temel kamu kurumlarının kalitesindeki bozulma. Bunun bugünkü adı da; kurallar ve kurumların işlemiyor olması, keyfi yönetim demek.

Bu iki unsurun yaşadığımız politik krizin, güçler ayrılığının fiilen işlemez hale gelmesinin, kurumların ve kuralların çökmesi ile yakından ilgisi var. Fitch’in işaret ettiği; bunların ekonomik işleyişe, pratiğe belirgin biçimde yansıması halinde hiç beklemeden notun indirilebileceğidir.

Son yaşananlarla ilgili durum saptaması da Fitch’in metnine girmiş. Hükümet iç kamuoyuna son bir ayda yaşanan ‘kur artışının pariteden olduğu’ hikâyesini anlatıyor; hatta ‘art niyetli kredi dereceleme kuruluşları hakkımızda olumsuz değerlendirme yazıyor’ da diyebilir. Ancak Hazine’nin para ödeyerek kredi dereceleme notu ve değerlendirme istediği kuruluş olan Fitch, açık biçimde şunu yazmış; ‘Türkiye’de politika tutarlılığı ve itibarının, aynı kredi notuna sahip grupta yer alan ülkelere göre daha zayıf olduğu dikkate alınıyor. Faiz indirimlerinin hızlandırılması yönünde Merkez Bankası üzerindeki politik baskı, düşük petrol fiyatlarının olumlu etki ile küçülen cari açığı maskeledi ve TL dolara karşı yılbaşına göre yüzde 10 düştü’.

Başbakan Davutoğlu’nun bu aybaşında New York’ta yatırımcılarla yaptığı toplantılardan birinde, bir kadın fon yöneticisinin sorduğu art arda sorularıyla Başbakan’ı epeyce terlettiğini anlattı kaynağım. Sorular da Beştepe’nin Merkez Bankası üzerinde kurduğu faiz baskısı ve hükümetin ekonomi politikasının nerede durduğu üzerineymiş.

Türkiye’nin notu neden artmıyor?

Fitch, not artışı getirecek olumlu üç unsuru şöyle sıralıyor; düşük ve istikrarlı bir enflasyonu sağlayacak tutarlı ve kestirilebilir bir para politikası; belirgin ve kalıcı bir düşüşün sağlandığı cari açık ile sürdürülebilirliğine güvenin sağlandığı bir dış finansman yapısı; yüksek tasarrufu, esnek işgücü piyasasını ve daha yüksek bir doğrudan yatırımı getirecek yapısal reformlar.

Türkiye’nin not artışını getirecek tüm unsurlar ki Türkiye’nin sağlıklı ve sürdürülebilir büyümesinin temel unsurları bunların içinde yer alıyor, hükümetin etki ve yetki alanında. Merkez Bankası üzerindeki politik baskıları kaldıracak olan da, yeni bir ekonomi politikası ve programını çizecek olan da, niyet beyanını bir tarafa bırakıp somut kararları içine alan adımları sıraladığı ‘etli-butlu’ bir reform programını da ortaya koyacak olan siyasal irade.

Oysa Cuma gecesine dek tartışılan gündem bunlar değildi. Fitch’in kararının beklendiği gece, ‘Cuma gecesi ateşi’ şunu içine alıyordu; Türkiye’nin notu düşer mi? Kaygılarla, gerçeklerin uyumlu olduğu ortaya çıktı. Politik görünüm, yönetişim ve süreçler, Fitch’e bir gece ansızın gelebileceği her şeyi sunuyor.

ugurses@hurriyet.com.tr