Uzaya iki çocuÄŸu ile birlikte gidecek

Tolga ÖZBEK

Londra-Farnborough’da yapılan havacılık fuarında en büyük ilgiyi Virgin Galactic’e ait uzay mekiği çekti. İlk kez bire bir ölçekli modeli uluslararası fuarda sergilenen ‘SpaceShip Two’nun uçuş testlerinin önümüzdeki yıl başında tamamlanacağını açıklayan Richard Branson, sertifikasyon sürecinin ardından ilk seferin Aralık 2013’te yapılacağını söyledi.

ALTI YOLCU KAPASÄ°TELÄ°

Mekikte iki pilot görev yapacak. Altı yolcu, geniş camlar sayesinde mükemmel görüş açısına sahip olacak. Tırmanış sırasında yüksek ‘G’ ile tanışacak yolcular, havalandıktan 45 dakika sonra yerden 100 kilometre yükseklikte uzaya merhaba diyecek. Sefer öncesinde yolcular 2 gün süren eğitim alacak.
Yerçekiminin ortadan kalkmasıyla yolcular ikinci pilotun yardımıyla kemerlerini çözecek. Uzayda toplam 20 dakika geçirilecek. Ardından mekik özel süzülüş açısıyla atmosfere girecek. Aynı bir planör gibi süzülerek kalkışın yapıldığı ABD’de New Mexico’daki Space Port America’ya inecek.

UYDU FIRLATMAYA UCUZ ALTERNATÄ°F

Ana taşıyıcı ‘White Knight’ uydu fırlatma platformu olarak yeni bir pazar oluşturacak. Gövde altında mekik yerine küçük roket taşıyacak uçak, fırlatma işlemlerinin 10 milyon dolara yapılmasına imkan sunacak. Uçuş sayısının artmasıyla maliyetlerin yüzde 50 düşürülmesi hedefleniyor. Uçak, 226 kilogram ağırlığa kadar uydu taşıyabilecek. Böylece bir çok küçük şirket uydu sektörüne girebilecek.

529 KİŞİ ASTRONOT OLMAK İÇİN SIRADA

- Havacılığın efsane tasarımcısı Burt Rutan’ın tasarımı olan sivil uzay mekiği projesine ‘Ansari X Price’ yarışmasıyla başlandı. Rutan, Kaliforniya Majove Çölü’nde tamamen sivil teknolojiler kullanarak kompozit gövdeli mekiği uzaya insanlı gönderip geri getirmeyi başardı. 2004’te 10 milyon dolarlık ödülün sahibi oldu.
- Fırlatma işlemi, dört motorlu ‘White Knight-Beyaz Şövalye’ adı verilen araçla gerçekleştiriliyor. Mekiğin gövde altına bağlandığı uçak, 16 bin metreye çıkıyor. Burada roketini ateşleyen mekik, yerden 100 kilometre yüksekliğe ulaşıyor. 20 dakika boyunca uzayda uçuyor.
- Projeye ortak olan Richard Branson, sivil uzay uçuşları için ‘Virgin Galactic’ adlı şirket kurdu.
- Åžu ana kadar 529 kiÅŸi uzay uçuÅŸlarına katılmak için 20 bin dolar depozito yatırdı. Aralarında ünlü aktör Ashton Kutcher de var. Hedef iki yılda 600 kiÅŸiyi yerçekimsiz ortamla buluÅŸturmak.Â

Neşteri vurdu rekoru kırdı

Kolay değil, 6 Temmuz günü rekor kırıldı. Tam 1122 uçak inip kalktı. Kimse uçak beklemedi. Yolcularını karşılayanlar beş - on dakikalık gecikmelerden fazlasını yaşamadılar.  DHMİ Genel Müdürü Orhan Birdal, bu mucizenin kahramanıydı...

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Orhan Birdal’la bir sabah kahvaltısında buluştuk. Gözlerinin altında çukurlar oluşmuştu. Belli ki uzun geceler uyumamıştı. Ankara yerine haftanın dört günü İstanbul’da yaşıyordu. Atatürk Havalimanı’nın sıkışan hava trafiğini en az riskle çözmek için ekibiyle seferber olmuştu.
Kuşkusuz tek başına yapacağı iş değildi. Havayolları ile görüşmeler, pilotların arka rüzgar limitleri ile ilgili istekleri, apronlardaki araç trafiğinden uçağa yolcu alımının akışına kadar kendine bağlı olmayanlarla da uzlaşılar peşine düşmüştü. Orhan Birdal sonunda bir mucizeye en az riskle imzasını attı. Toplam üç pisti olan ve bunlardan biri yedek pist olarak bilinen bu dar alanda hızlı paslaşmalar için sınırları zorlamadan bakın neler yapıldı:
- Yaklaşmada iki uçak arasındaki mesafe 3 mile yani 5.5 kilometreye kadar düşürüldü.
- Uçakların inişte arka rüzgar limitleri 20 knot’a (37 km/saat) kadar çıkarıldı. Rüzgarların pist istikametine göre açılı olmasından yararlanıldı.
- 17/35 sağ ve sol pislerine uçakların hızlı girişi sağlandı. Kalkış için uçakların piste girdikten sonra 200 metre ileride kalkış pozisyonu alarak daha çabuk operasyon yapmalarına imkan verildi.
- Pas geçme prosedürleri ayarlandı. İnen uçağın pas geçişi sırasında diğer pistten kalkan uçağın birbirinin rotasını kesmemesi sağlandı.

HEMEN OLMUYOR

Daha bir sürü teknik imkanlar bir tehlike yaratmayacak şekilde yeniden düzenlendi. Öyle havacılıkta yaptığınız değişikleri ertesi gün uygulayamıyorsunuz. Dünyaya notam olarak adlandırılan bilgilendirme verildikten sonra 72 gün gibi bir süre geçiyor aradan. E, kolay değil. 6 Temmuz günü rekor kırıldı. Tam 1122 uçak inip kalktı. Kimse uçak beklemedi. Yolcularını karşılayanlar beş - on dakikalık gecikmelerden fazlasını yaşamadılar.
Sadece haziran ayında yolcu sayısı yüzde 25.3, inip-kalkan uçak sayısı yüzde 12.8 arttı. Haziran ayı boyunca 4 milyon 50 bin 440 yolcu Atatürk Havalimanı’nı kullandı. Geçen yıl bu sayı 3 milyon 232 bin 949 idi. Yani rekor kırılırken zaman da iyi kullanıldı.
Atatürk Havalimanı hava trafiğindeki kriz giderildi. Üstelik uçak park yeri sorunu, askerlerin devredeceği apron sahaları konusunda bir gelişme olmamasına rağmen bu başarı gerçekleşti.
Orhan Birdal’ın gözlerinin altında çukurların nedeni ve Atatürk Havalimanı Başmüdürü Celal Özuğur’un yatağını yorganını toplayıp geldiği ofisindeki en uzun saatlerin sebebi buydu.
Başarının en önemli tarafı, neredeyse sıfır riskin baz alındığı yeni yöntemlerle gökyüzü trafiğinin yönetilmesiydi. Eski bir Hava Trafik Kontrolörü olan DHMİ Genel Müdürü Orhan Birdal, elbette bu mucizenin kahramanıydı...