Uçaklar büyüyecek

Uğur CEBECİ

Gelecek yıllardaki yolcu uçağı ihtiyacını hesaplayan üretici firmalar, şu anda 1 milyon 730 bin olan gökyüzündeki koltuk sayısının iki katından fazla artarak 2017 yılında 4 milyon 70 bine ulaşacağını açıkladılar.

Havacılık ve havayolları sektöründe her şey 20 yıl gibi uzun vadede hesaplanıyor, planlanıyor. Bir hesap hatası veya planlamada yaşanacak sorunlar, uçak üreticisi firmaların kapanmasına bile neden olabiliyor. Aynı durum havayolları için de geçerli. Yanlış seçilen uçak, yeterli doluluğu sağlamayan bir hat, maliyetleri çok yüksek olan sektöre onarılması güç hasarlar veriyor. Havayoluna bağlı olarak turizm de önemli ölçüde zarar görüyor.

Havayolu pazarı gelecekte yıllık ortalama yüzde 3.1 büyüyeceğini saptayan araştırmacılar, uçak sayısının da 9 bin 677'den 17 bin 920'ye çıkacağını tahmin ediyorlar. Normalde yapılan hesaplarda havayolu pazarının yıllık büyümesi yüzde 5 olarak kabul ediliyor. Ancak bölgesel veya küresel krizler ve dalgalanmalar nedeniyle bu rakam ortalama yüzde 3.1 olarak alındı. Şüphesiz hesaplamalarda Asya Krizi ve gelecekte yaşanması muhtemel dalgalanmalar da etkili oldu. Yapılan tahminlerde, havayolu uçakları olarak 70 ve daha fazla koltuk sayısına sahip uçaklar gözönüne alındı.

Gelecekte uçak ve havayolu yolcu sayısındaki en büyük artışın Çin'de gerçekleşmesi bekleniyor. Çin'de şu andaki toplam havayolu uçağı sayısı 425. Ancak bu sayının 2017'de üç buçuk kat artarak 1.518'e ulaşması planlanıyor. Kuzey Amerika'daki uçak sayısı ise 4 bin 122'den yıllık yüzde 3.3 veya 3.6 artışla 6 bin 139'a ulaşacak.

KOLTUKLAR ARTACAK

Diğer bir gelişme ise uçaklara düşen ortalama koltuk sayısındaki artış olacak. Gelişmeler şöyle planlanıyor:

Uçak başına düşen ortalama koltuk sayısı 179'dan 2017 yılında 227'ye çıkacak.

Uçak sıralamasında şu anda tek koridorluların oranı yüzde 72. Geri kalan yüzde 28 ise geniş gövdeli yani çift koridorlu uçaklardan oluşuyor. 2017'de bu oran geniş gövdeli uçaklardan yana dönecek. Tek koridorlu uçakların oranı yüzde 57'ye inerken geniş gövdeli uçakların oranı yüzde 43'e çıkacak. Bunun anlamı imalatçı firmalar daha geniş ve büyük uçaklar üretecekler. Ayrıca mevcut modellerin de daha geniş gövdeli serilerinin üretimine geçilecek.

BÜYÜK UÇAKLAR GELİYOR

Hazırlanan raporlarda ağırlık koltuk sayıları 400'ün üzerinde olan uçaklarla ilgili. Şu anda koltuk adedi 400'ün üzerinde olan yani Boeing 747 tipi uçakların sayısı toplamda yüzde 1'in altında. Ancak 2017'de tüm filonun yüzde 7'sini oluşturması planlanan dev uçaklar B747 ve A3XX arasında büyük bir rekabet yaşanacak. Bu sınıfta ihtiyacın 1200 uçak civarında olması bekleniyor. Uzmanlar her iki uçağın koltuk kapasitelerinin 578'e kadar çıkacağını tahmin ediyorlar. Ama uçak imalatçıları gelecekte bin koltuklu uçakların olacağını belirtiyorlar.

GÖZLER ÇİN’DE

Geçen yıl rakamlarına göre havayollarında bulunan 70 ve daha fazla koltuk kapasitesine sahip uçak sayısı 9 bin 677. Bu uçakların yüzde olarak dağılımı ise şöyle: Kuzey Amerika 44, Avrupa 25, Asya-Pasifik 15, Latin Amerika 7, Çin 4, Afrika 3 ve Ortadoğu 2. Gelecek 20 yıldaki pazar payında sıralamada önemli bir değişiklik olmayacak.

2017 yılında 17 bin 920 uçak olacağı tahmin ediliyor. Kuzey Amerika'nın payı azalarak yüzde 34'e düşecek. Avrupa 28, Asya-Pasifik 17, Çin 8, Latin Amerika 7, Afrika 3 ve Ortadoğu dünya yolcu uçağı filosundan yüzde 3'lük pay alacaklar. Asıl büyüme bugün ekonomik krizi yaşayan Asya-Pasifik ülkelerinde gerçekleşecek. Ama en önemlisi Çin pazarı büyüyecek.

Bizde ise araştırmalar 2017 yılına kadar ticari yolcu uçağı sayısının 400'ü aşacağını gösteriyor. Bunun yüzde 30'unun geniş gövdeli uçaklar olacağı tahmin ediliyor. Geri kalan kısmının orta kapasite, orta menzilli uçaklar olması ihtimali kesin. Ama az koltuklu uçak sayısında da ciddi artış olacak. Örneğin 50-100 koltuklu uçak sayısı, özellikle Türk iç hat pazarının genişlemesi ile artacak. Türkiye'nin artan havalimanı sayısı ve pazara girecek yeni şirketler, rekabetle bilet ücretlerinin günün koşullarına göre ucuzlaması, küçük yolcu uçağı pazarımızı büyütecek.

Ben Gurion’da Türk imzası atıldı

Geçtiğimiz haftasonu Tel-Aviv'e uçtum. Ceylan grubunun Falcon 2000 uçağı ile bir özel uçuş yaptık. Fransız Dassault imalatı Falcon 2000, iş dünyasının gözbebeği bir jet uçağı. Bu uçuşun nedeni, Ceylan grubunun İsrail'de kazandığı havalimanı hava tarafı terminal binası inşaatı.

Pilotlarımız mükemmel, çok hoş bir kalkışla İstanbul Atatürk Havalimanı'ndan havalandık. Grubun patronlarından Mahmut Ceylan alabildiğine heyecanlı. Heyecanını cüssesinin içine gizlemeye çalışıyor ama olmuyor. Kalkıştan hemen sonra konuşmaya başlıyor.

İki nedenle çok heyecanlı; Birincisi ilk kez İsrail'de bir Türk firmasının ihale kazanması. İkincisi de kazanılan ihalenin o ülkenin giriş kapısı havalimanı hava tarafı terminali olması.

Sıradan bir inşaat değil. Ortadoğu'nun en önemli havalimanı Ben Gurion 2000 Projesi'nin ciddi bir bölümüne Ceylan grubu imza atıyor.

Tel-Aviv Ben Gurion Havalimanı kısa pistine iniyoruz. Havalimanı müthiş bir hareketlilik yaşıyor. Clinton arkamızdan inecek. Özel bir terminalden giriş yapıyoruz. Güvenliği inanılmaz sıkı olan Ben Gurion Havalimanı Otoritesi, bize kapılarını açıyor.

İNŞAAT HIZLI GİDİYOR

Şantiyeye gidiyoruz. Genç bir mühendis bizi karşılıyor. Ortalık savaş alanı gibi. Çok sayıda vinç çalışıyor. 36 metrelik kazıklar toprağın altındaki çöle çakılıyor. Kazıklar yanyana geldiğinde toplam uzunlukları 35 kilometreyi buluyor. Betonlar dökülüyor. 150'den fazla işçi arı gibi çalışıyor. Aslında bu ihaleyi Ceylan grubu kazanınca İsrailli bir inşaat firması hemen mahkemeye başvurmuş. İhalenin kendi hakkı olduğunu iddia etmiş. Ama sadece 20 günde dava kazanılmış ve şimdi o inşaat firması Ceylan grubuna taşeronluk yapıyor. Dostça çalışıyorlar.

Uçakların yanaşacağı 24 körük ve bunlara bağlı hava tarafı terminali yapılıyor. 1270 günde 100 bin metrekarelik bir alanda modern bir terminal doğacak. 80 metre çaplı çelik konstrüksiyon bina, doğal taş duvarlarla bütünleşecek. Bekleme salonları, dekoratif su kanalları ve havuz, atrium yapıyı zenginleştirecek. Her yer ışıl ışıl olacak, binanın ön tarafı kocaman camlarla donatılacak. Uçaklarını bekleyenler, havalimanının bütün hareketini yaşayacaklar. Ayrıca 38 metre yükseklikte bir kontrol kulesi inşa edilecek.

Mahmut Ceylan, Ceylan şantiyesinin önüne Türk bayrağını ve şirket bayraklarını çektirmiş. Çalışanlara tam yetki vermiş. İş yapılan ülkenin bütün kurallarına bire bir uyulmasını istemiş. Yaklaşık 60 milyon Dolarlık bir iş ama Mahmut Ceylan'ın anlayışı ile kazanılacak prestij milyar Dolarla bile ölçülemez.

ÇOK İDDİALIYIZ

Havacılık sektöründe dünya çapında bir çok firmanın talip olduğu işi almakla ciddi bir başarı kazandıklarını söyleyen Mahmut Ceylan,' Ama asıl iş şimdi başlıyor' diyor. Ve şöyle devam ediyor:

'Bizim yurt dışında çok işimiz oldu. Ama bu çok önemli. Bir havalimanı. Üstelik çok titiz bir ülke. Biz iddialıyız, mükemmel bir terminal yapacağız. Ben Gurion 2000 Projesi kapsamındaki başka inşaatlara da talibiz. Bu Türkiye'nin İsrail pazarındaki ilk büyük işi. Bu nedenle yüklendiğimiz sorumluluğu biliyoruz. Yılın sonunda temel ve kaba inşaata başlayacağız.'

Yıllık 7 milyon yolcu kapasitesi olan Ben Gurion, gelecek üç yıl içinde bunu bir kaç kat katlayacak. Kabına sığmaz bir havalimanı olacak.

Ne güzel, Ortadoğu'nun önemli bir pazarında bir Türk firmasının imzası olacak.

Şantiye gezimiz bir kaç saat sürüyor. Sonra Mahmut Ceylan bankacılarla toplantıya gidiyor. Akşam üzeri yeniden buluşuyoruz. Tel-Aviv'deki temsilcisi Ori ile birlikte oluyoruz. Eski bir havacı işin başına geçmiş. Her şeyi heyecanla izliyor. Dönüşte bizi yolcu etmek için Ben Gurion'a geliyor. Havalimanında ABD Başkanı'nın uçakları, apronun çoğunu doldurmuş. Bizim uçak yerinde duruyor. Motorlar çalışmış, pilotlarımız hazır. Vedalaşıyoruz ve kısa sürede kalkıyoruz.

Mahmut Ceylan hemen pencereye yapışıyor. Aşağı bakıyor. Geride bıraktığı şantiyesine. Yine alabildiğine heyecanlı. Göreceksiniz diyor, 'Göreceksiniz bu işi muhteşem yapacağız. Bizden sonrası için çok iyi örnek olacağız. Mükemmel bir terminal yaratacağız.' Belli ki bu inatçı, tuttuğunu koparan adam Mahmut Ceylan ve grubu bu işin üstesinden gelecek. Sonra orada araladıkları kapı belkide Türk inşaat sektörüne sonuna kadar açılacak.

THY Küba’ya sefer yapacak

Uzun süredir pazar araştırmaları yapılan Küba'ya sefer başlatılması için THY yönetimi harekete geçti.

Geçtiğimiz hafta THY İşletmeden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Kaptan Pilot Oktay Öztekin ve Planlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Sertaç Haybat, Havana'ya gittiler. İki üst düzey yetkili dönüşlerinde raporlarını hazırlayarak THY Genel Müdürü Yusuf Bolayırlı'ya verdiler. Küba uçuşlarının karlı ve faydalı olacağı yönündeki rapor onay alırsa, THY hemen Küba seferlerine başlayacak.

İlk olarak Küba'da bir satış bürosu açılacak. Ticaretten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Gürol Yüksel ekibini kuracak ve en uygun yoldan uçuş için harekete geçilecek.

LİZBON UYGUN NOKTA

Türk Hava Yolları, İstanbul-Havana seferlerini Lizbon üzerinden yapmayı planlıyor. Airbus A310-318 tipi uçaklarla gerçekleştirilmesi planlanan seferlerde Lizbon'a inilmesi, oradan da yolcu alınması düşünülüyor. Eğer Portekiz hükümeti Lizbon'dan yolcu alınmasına ve yolcu indirilmesine izin verirse, yani 5'inci trafik hakkını tanırsa Küba uçuşu çok kısa sürede başlayacak. Böylece THY, Küba uçuşu ile birlikte Lizbon seferlerini de yapmış olacak. Lizbon-Havana arası yaklaşık 7-8 saat. Tüm seferin toplam 10-11 saat süreceği tahmin ediliyor.

Yetkililer, Qualiflyer ortaklığı içinde olan Portekiz Hava Yolları Tap Air Portugal'in de bu konuda THY'ye yardımcı olacağını umuyorlar. Özellikle THY Genel Müdürü Yusuf Bolayırlı ile Tap Air Portugal Genel Müdürü’nün yakın dost olmaları 5'inci trafik hakkının alınmasına yardımcı olacak.

THY Küba seferlerini 1999 yazı için planlıyor. Bu arada çok sayıda seyahat acentasının da görüşü alınarak bu uçuş için fiyat belirlenecek. Şirket böylece müşterilerinin görüşlerini de önemsediğini vurgulamış olacak.

Tolga ÖZBEK

737-400'ler geri dönüyor

BoeIng'den satın aldığı yeni nesil 737-800 uçaklarının ilk altısının uçuşlara başlaması ile birlikte THY filosundaki 737-400'lere dönüş yolu göründü.

Türk Hava Yolları, 1999 yılı içinde 4 adet Boeing 737-400 uçağını kiralama yaptığı ILFC şirketine geri verecek. Toplam 26 adet satın alınan 737-800 uçaklarının gelişlerine göre de 400 modellerin iadesi planlanacak. Geri verilecek ilk 737-400 uçağı olan TC-JED çağrı kodlu ‘Bodrum’ uçağı THY Teknik hangarında D1 bakımına alındı. Uçak, anlaşmalar gereği yapılması istenen bakımlar gerçekleştirildikten sonra geri yollanacak. Bunu 1999 yılında üç uçak izleyecek.