Türkiye havacılıkta büyüme makinesi

Tolga ÖZBEK

İmalatçı olarak, 20 yılda kaç uçaklık pazar oluşacağı konusunda tahminler yayınlıyorsunuz. Projeksiyonunuzda Türkiye’nin gelişimini nasıl görüyorsunuz?
- Türkiye gerçekten bir büyüme makinesi. Küresel bakış raporumuz, gelişimdeki istikrarın süreceğine işaret ediyor. Önümüzdeki 10-15 yılda Türkiye’nin 100’ü geniş gövdeli 500 yeni uçağa ihtiyacı var.
 Türk Hava Yolları, büyük sınıfta uçak bakıyor. Önerdiğiniz iki katlı A380, 550 yolcu kapasiteli. THY bu uçağı doldurabilecek kapasitede mi?
- Ben, THY’nin şu an bile böyle büyük bir uçağı rahatlıkla doldurabileceğine inanıyorum. THY Genel Müdürü Temel Kotil ve ekibi iyi çalışıyor. Diğer taraftan İstanbul mükemmel bir merkez oldu. Biz A380’i büyük kentleri birbirine bağlaması için tasarladık.
 THY ile uçtunuz mu?
- Tabii ki uçtum. Gayet iyi bir havayolu. Yeni uçaklarında başarılı bir kabin tasarımı yaptılar. Zaten yolcu uçağa bindiğinde önce kabine bakar.

FOTOĞRAFLAR İÇİN TIKLAYINIZ/ FOTO GALERİ

TÜRKİYE KENDİ YOLCU UÇAĞINI YAPABİLİR

Türkiye yolcu uçağı üretmek de istiyor. Airbus’ın başkanı olarak Türkiye’ye ne önerirsiniz?
- Öncelikle bu Türkiye’nin projesi. Benim bir önerim olmaz. Artık pazara yeni oyuncular giriyor. Brezilya ve Kanada’daki imalatçıların yanı sıra Rusya, Hindistan ve Japonya’dan çok farklı projeler geliyor. Havayolu uçaklarında Boeing’le oluşturduğumuz iki kutuplu yapı kesinlikle bitecek. Türkiye’ye gelince, TAI (Türk Havacılık ve Uzay Sanayi) uzun yıllardır ortağımız. Adım adım ilişkimizi geliştirdik. Şu an bizim hem askeri hem de sivil projelerimizde risk ortağımız. Türkiye bu işe girebilir ama bizden bir destek beklediklerini zannetmiyorum.
 Gelecekte Türkiye’ye yatırım yapmayı, ortak olmayı düşünüyor musunuz?
- Bu konuda yaklaşımlar eskisi gibi katı değil. Örneğin TAI kritik bazı parçaların imalatında tek tedarikçimiz. Mühendislerimiz beraber çalışıyor. 5-10 yıl önce böyle bir ilişkiyi hayal bile edemezdiniz. TAI veya başka bir Türk imalatçı Airbus’a ortak olabilir; biz de onlardan hisse satın alabiliriz.
 Türkiye’den aldığınız mühendislik hizmeti hangi seviyede?
- Burada TAI Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı ile bir araya geldik. Kendi tasarımlarıyla büyümek istiyorlar. Gelişmeler beni çok heyecanlandırdı. Türkiye ayrıca mühendisliğe önem veriyor. Aslında bu geleceğe yatırım. Avrupa’da ortak mühendislik havuzu oluşturuyoruz. TAI buna rahatlıkla katılabilecek seviyede.

EN BÜYÜK SORUN 50 YILLIK HAVA TRAFİK KONTROL SİSTEMİ

 Teknoloji gelişiyor ama hâlâ 1950’lerin hızında uçuyoruz. Sizce yolcular ne zaman üç saatte kıtalararası uçuşlar yapabilecek?
- Spekülasyon yapmak istemem ama yolcular bu tür teknolojiye sahip uçaklarla önümüzdeki 30 belki de 50 yıl sonra uçabilecek. Şu an Airbus olarak böyle bir proje gündemimizde değil. Havayolları, uzun süre kullanılabilen ve dolayısıyla kâr edebilen uçaklar istiyorlar. Gidişat günümüz standartlarındaki uçaklara daha uzun süre bineceğimizi gösteriyor.
 2030’da nasıl uçaklara bineceğiz?
- Biz her zaman oyun değiştiren teknolojiler üzerinde çalışıyoruz. Propfan gibi yeni nesil motorların yanı sıra farklı aerodinamik şekiller, laminal kanatlar gibi tasarımlar üzerinde çalışıyoruz.
 Geleceğin uçak yolculuğu nasıl olacak?
- Öncelikle yolcunun uçak yolculuğu için ne kadar ödemek istediği önemli. Emirates’in A380’inde first class’ta duş var. Bugün ekonomi sınıfı koltuklarında bile canlı televizyon ve internet bağlantısı bulunuyor. İmalatçılar olarak ne kadar yatırım yapsak da havalimanlarında sorun yaşanıyor. Yolcu check-in yaparken, güvenlikten geçerken sürekli sıra bekliyor. Uçağa ulaşıncaya kadar çok yoruluyor. Bu işlemlerin basitleşmesi lazım.
 Havacılığın büyümesine hava trafik kontrol sistemi nasıl cevap verecek?
- Havacılıktaki en önemli sorun bu. Airbus olarak araştırmalara destek veriyoruz. Şu an kullanılan sistemler neredeyse 50 yıllık teknolojiye sahip. Getirilecek yenilik havayollarına her yıl inanılmaz para kazandıracağı gibi uçuş emniyetini de artıracak.

A400M’İN İKİNCİ KULLANICISI TÜRK HAVA KUVVETLERİ

 Testleri süren askeri nakliye uçağı A400M’den paraşütle atladınız. Adeta gövde gösterisi yaptınız. A400M’de bir gecikme var mı?
- Ben A400M’e güveniyorum. Testlerde iki bin uçuş saatini geride bıraktık. 2013 başında teslimat başlıyor. Fransa’dan sonra ikinci kullanıcı Türk Hava Kuvvetleri. A400M kapasite olarak, en büyükle orta sınıf arasında. Çok iyi bir pazara hitap ediyor.

UÇAK TASARIMI OLMASA DÜNYANIN EN KÂRLI İŞİ HAVACILIK

Yeni motor teknolojileriyle A320 NEO uçağını çıkarıyorsunuz. Rakip Boeing 737 MAX’ı geliştiriyor. Rekabet nasıl bir boyuta taşınacak?
- Yeni motorlar yakıt tasarrufu sağlıyor. Çevreyi daha az kirletiyor. Bu teknolojiyi A320 ailesine NEO modeliyle uyguluyoruz. Havayolları yakıt fiyatlarının artışıyla projeye büyük ilgi gösterdi. Altı ayda bin uçaktan fazla satış yaptık. Boeing’in MAX modeli hakkında fazla bilgiye sahip değiliz. Ancak tasarım nedeniyle bizim kullandığımızdan daha küçük fan çapına sahip bir motora ihtiyaçları var.
 Yeni uçağınız A350 nasıl gidiyor? Rakip Boeing 787’de üç buçuk yıl gecikti. Airbus’ın geçmişte A380’de yaşadığı gibi ciddi gecikmeler olabilir mi?
- Havacılıkta beklemediğiniz anda sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Gerek 787 gerekse de A350’de ana malzeme karbon fiber. Hafiflik konusunda inanılmaz bir avantaj sunuyor. Ancak bu malzemenin çok farklı bir karakteri var. A380’de proje zamanında tamamlanamadı. Ama dersimizi aldık. Benzer bir tecrübeyi Boeing de 787’de yaşadı. Sonuçta kâhin değilim. Kristal küreye bakıp gecikme olacak-olmayacak diyemem. Proje şu an için planlandığı gibi gidiyor. 2012 sonunda ilk uçuşu planlıyoruz. Bence A350, 787’den daha iyi bir uçak olacak.
 A350 için aldığınız sipariş adedi sizi tatmin ediyor mu?
- Kesinlikle. Şu ana kadar 600’e yakın sipariş aldık. Ama havacılık otomotiv endüstrisi gibi değil. Her iki yılda bir model değişikliği yapamıyorsunuz. Milyarlarca Euro’yu riskli bir projeye yatırıyorsunuz. Ortaya çıkan modeli 20-30 yıl üretiyorsunuz. Farklı malzemeler kullanıyorsunuz, yüzlerce değişik şirketle çalışıyorsunuz. Uçak tasarımı olmasa, dünyanın en kârlı işi havacılık olurdu.

A380 1000 KİŞİLİK OLACAK

 Büyük uçak pazarını önümüzdeki 20 yıl için 1200 adet olarak belirlediniz. Ancak A380 siparişleri 250 civarında. Ne zaman bu sayılara çıkacaksınız?
- Bu uçak, Ortadoğulu ve Asyalı havayolları için tasarlandı. Örneğin Emirates 90 uçak siparişi verdi. A380 için uzun vadeli bir yatırım yaptık. Bugün uçağa baktığınızda A380 çok büyük kanatlara sahip. Bir gün A380 kesinlikle uzatılacak.
 Yani koltuk kapasitesi 550’den 1000’e mi çıkacak? Bunu ne zaman göreceğiz?
- Uçak kesinlikle büyüyecek. Bunu pazardaki talep belirleyecek. Mega şehirlerin sayısı artıyor. Merkezler arasında çok daha fazla yolcu var. Hava trafiği giderek sıkışıyor. Bunlar alt alta koyulduğunda A380’in kesinlikle kazanan olacağına inanıyorum.

PARAŞÜTÇÜ CEO

Airbus’ın dört yıldır başında olan Tom Enders, 53 yaşında. 20 yıldır Airbus’ta çalışıyor. Son 15 yıldır şirketin üst yönetiminde. Askerliğini Alman ordusunda paraşütçü komando olarak yapan Enders, şimdi bu hobisini amatör olarak sürdürüyor. Helikopter Özel Pilot Lisansı’na sahip. Enders, Airbus’taki koltuğunu önümüzdeki yıl devrediyor. Ana ortaklar Fransa ve Almanya’nın anlaşmasına göre iki ülkenin yöneticileri dönüşümlü olarak Airbus ve üst şirket EADS’nin CEO’luğunu yapıyor.