Türk Hava Yolları çok geç kaldı

THY, kararını seçim sonrasına bıraktı. Son pazarlıklar ağustosta yapılacak. Karar eylülde açıklanacak. Böylece THY, Paris Havacılık Fuarı’na yetiştiremediği büyük siparişi ile ciddi bir reklam imkanını da kaçırmış oldu.

Oysa THY, şu anda kullandığı A340 uçaklarını zamanında daha imalat başlamadan sipariş vermiş ve büyük kazanç sağlamıştı. Zaten iki büyük imalatçı arasında yapılacak uçak tercihinin uzamasının da bir anlamı yok. Çok sayıda Airbus alındığında da Avrupa Birliği’ne girişimizle ilgili yeni bir imkan ortaya çıkmıyor. Ya da çok sayıda Boeing tercih edildiğinde yine Amerika ile ilişkilerimizde olağanüstü bir değişiklik olmuyor. Yani alımın hükümet seviyesinde bir beklentiye bırakılmasının da mantığı kalmıyor.

PARİS’TE REKOR UÇAK SATIŞI

THY kararsızlığını sürdürürken, bugün kapılarını kapatacak Paris Havacılık Fuarı’nda 787 ve A350XWB’ye (Xtra Wide Body-Ekstra Geniş Gövde) sipariş yağdı. Boeing, önümüzdeki günlerde fabrikadan çıkaracağı 787 için tam 645 adetlik siparişe ulaştı. Gövdesi tamamen kompozit olan 787 için 2015’e kadar imalat hatları dolmuş durumda. 2016-2017 için de kapasitenin neredeyse yüzde 90’ı satıldı.

Avrupalı Airbus şirketi, 787’ye rakip olarak A350XBW modeli ile çıkıyor. Birkaç ay öncesine kadar kuşkuyla bakılan uçak, Airbus tarafından baştan tasarlandı, yepyeni bir model oldu.

Sipariş defterini açan Airbus, Paris Havacılık Fuarı’nda tam 223 adet A350XBW siparişi aldı. Toplam satışlar ise yaklaşık 365. İlk uçuşunu 2014’te yapacak A350XBW için 2017’ye kadar imalat hatları dolu.

Bazı havayolları rakipleri sipariş vermesin diye imalat hattını kapatmak pahasına ihtiyacından fazla uçak alıyor. Havayolları veya uçak kiralama şirketleri "hava parası" alarak bu sıralarını satıyor.

ESKİ MODELLER DE PRİM YAPTI

Sadece yeni modeller değil, imalattaki uçaklara da yoğun talep var. Örneğin, A330. Airbus üretimini ayda 10 A330’a yükseltmesine rağmen hálá bu uçak şirketin en iyi satanlar listesinde. Durum ikinci ele de yansıyor. Şu an neredeyse kiralık A330 bulmak imkansız. Mevcutların kira ücretleri ise aylık 650-700 bin dolara ulaşıyor.

KOLTUK SORUNLARI BİTMİYOR

Türk Hava Yolları bir süre önce uzun menzilli uçakları için Fransız Sogerma imalatı koltukları seçti. Daha seçim aşamasında bile arızaları görülen koltuklar, şimdi uçaklarda arıza rekorları kırıyor. Kumandayı bile geç alan koltuklar son derece rahatsız. Yatış açıları, önde masasına tepsi konduğunda yolcunun diklik açısı gibi bir sürü sorun çıkarıyor. Sogerma bu koltukların parçalarının bir kısmını Fas’ta fason yaptırıyor ve arıza oranları da bu yüzden ucuz işçiliğe kurban oluyor.

İKRAM GECİKİYOR

THY’nin geç kaldığı bir başka şey ise ikram. Usaş Gate Gourmet ile yollarını ayıran şirket bir süre önce Viyana merkezli Do&Co ile ortak oldu. Anlaşılmaz amblemli şirket işe başlayalı aylar olmasına rağmen hálá bazı hatlarda pilot ikram denemeleri yapıyor. Oysa THY’yi öne çıkaran en önemli özelliklerinin başında ikram zenginliği, lezzet yüksekliğiydi. Şimdi lezzet sorunları da yaşayan şirket Cemil İpekçi’nin tasarladığı tüm ikram malzemelerini de çöpe atmak zorunda kalıyor. Havacılığa hiç uygun olmayan tasarım ve türbülans özürlü malzemenin yenisi hálá tamamlanamadığı için de ikram, iki darbeyi birden yedi. Hem lezzet, hem de sunuş sorunu, bu yazı geçirecek gibi görünmüyor. Oysa yolcu patlaması nedeniyle sorunun önemsenmemesi ve tedbir alınmaması ciddi sıkıntılar yaratacak.

HOSTES KIYAFETLERİ

Yine modacı Cemil İpekçi’nin THY hosteslerini her zaman kirli ve pasaklı gösteren üniformalarının önümüzdeki sezonda değiştirilmesi planlanıyor. Ama hálá ünlü firmalara tasarım siparişlerinin verilmemesi, yine son dakikada bir karar alınmaması bu konuda da ciddi bir sorun yaşanmasına yol açacak. Hostesi yani kabin memurunu hem temiz hem zarif gösterecek, havacılığın özellikle tahliye kurallarına yardımcı çizgilere sahip üniformalar için artık çalışmaya başlanması gerekiyor. THY’nin çok uzun yıllar kullanacağı, şirketin markasına katılacak bir üniforma için hálá bir çalışma yapmamasını anlamak çok zor.

Belki de Türk Hava Yolları’nı karar alma ve uygulamalarında giderek hantallaştıran neden üç başlılık olabilir. Oysa havacılık şirketleri hızlı gelişen dünyada tek bir liderin sorumluluk, heyecan ve vizyonu ile daha iyi uçuyor...

Sabiha Gökçen sahibini arıyor

Kapılarını 2001’de açan Sabiha Gökçen Havalimanı uzun yıllar boş kaldı. İstanbul’un artan trafiği ile 2005’ten itibaren Asya yakasında bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı’na resmen yolcu yağmaya başladı. Kısa sürede iç hatlarda 1, dış hatlarda da 3 milyon yolcu kapasitesini dolduran havalimanı, 2 Temmuz’da yapılacak ihale ile Yap-İşlet-Devret (YİD) terminaline kavuşuyor.

Hazırlanan projede ihaleyi kazanan şirket, yaklaşık maliyeti 350 milyon Euro’ya mal olacak yeni bir Dış Hatlar Terminali inşa edecek. Bu terminalde Airbus A380 uçaklarının yanaşacağı çift katlı körükler de yer alacak. Ayrıca terminal içinde bir havalimanı oteli de bulunacak. Yaklaşık 1.5 yıl içinde tamamlanacak yeni terminal hizmete girinceye kadar, kazanan şirket mevcut dış ve iç hatları işletecek.

İşletim süresi 20 yıl olan havalimanında ayrıca kazanan şirket inşa edilecek 4200 araç kapasiteli otopark, yer hizmetleri, yakıt satışı, kargo ve VIP terminal işletmelerini de alacak. Savunma Sanayii Müsteşarlığı’na (SSM) ait havalimanında halen bu hizmetler HEAŞ tarafından veriliyor. Toplam 1300 personeli bulunan HEAŞ, bu kadronun yaklaşık 1000 kişilik kısmını kazanan şirkete devredecek. Havalimanı otoritesi olarak hizmet vermeyi sürdürecek HEAŞ, kule, yangın söndürme, kurtarma gibi görevlerine devam edecek.

DEVLER YARIŞIYOR

SSM tarafından Mayıs ayında açıklanan ihale için TAV ile Sabiha Gökçen’den iç-dış hat seferleri yapan Pegasus Havayolları’nın sahibi Esas Holding, Antalya ihalesini kazanan Fraport-IC, Çukurova, Makyol, Limak gibi şirketler yarışacak.

Sabiha Gökçen’in büyüme planlarında mevcut pistle aynı anda hizmet verebilecek yeni bir pistin inşası planlanıyor. Uzunluğu 3500 metre olarak planlanan pist, A380 gibi büyük uçakların inmesine uygun olacak. Ayrıca sıkıntı çekilmeye başlanan apron yani uçak park alanlarının büyütülmesi de planlanıyor.

Havalimanında yolcu hareketliliğin yanı sıra uçak bakım konusunda da faaliyetler var. ACT Havayolları’nın sahip olduğu MyTechnic, Ekim ayında bakım hangarını hizmete açıyor. THY Teknik HABOM adını verdiği proje ile tamamen müşteri havayollarına hizmet verecek bir bakım merkezi planlanıyor. İnşaat ihalesinin önümüzdeki ay tamamlanması hedefleniyor.

DÜŞÜK MALİYETLİ HAVAYOLLARININ MERKEZİ

Sabiha Gökçen Havalimanı, Pegasus’un iç hat seferlerine başlamasıyla ivmelenerek büyümeye başladı. Dış hatlarda ise en büyük hareket Alman Germanwings Havayolları’ndan geldi. Halen Germanwings yeni açtığı Dortmund hattıyla Sabiha Gökçen’i Almanya’da 6 kente bağlıyor. Buraya sefer yapan diğer düşük maliyetli havayolları (DMH) arasında Londra ve Basel’den uçan Easyjet, Air Arabia, Myair gibi şirketler bulunuyor.

Uzmanlar Sabiha Gökçen’in DMH şirketleri için iyi bir merkez olduğunu ancak, SSM'nin yaptığı tüm indirimlere rağmen DMH dışında buraya tarifeli şirketlerin gelmediğine dikkat çekiyor.

GERİ DÖNÜŞÜ UZUN

Ancak bu konuda işletim maliyetleri öne çıkıyor. Pahalı bir yatırıma sahip proje, artan rekabet göz önüne alındığında geri dönüşünün uzun yıllar alacağını ortaya koyuyor. Diğer taraftan DMH yolcularının para harcamaması gelirlerin düşük olacağına dikkat çekiyor. SSM diğer YİD projelerinde olduğu gibi kazanana yolcu garantisi sunmuyor.

Hançerler Amerika yolcusu

Konya 3’üncü Ana Jet Komutanlığı’nda bulunan 132’nci Hançer Filo, Temmuz’da Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılacak dünyanın en önemli tatbikatlarından olan Red Flag’e (Kızıl Bayrak) katılmak üzere yola çıkıyor.

Alaska’da gerçekleştirilecek tatbikata 6 F-16C/D uçağı ile gidecek 132’nci Filo’ya, havadan yakıt ikmali yapan 101’nci Filo’ya ait bir KC-135R uçağı eşlik edecek. Türkiye’nin ikinci kez katıldığı Red Flag’de Hançerler, en zorlu görevlerden biri olan sadece çok tecrübeli pilotların üstlendiği "kırmızı kuvvetler" yani düşman avcı uçakları rolünde uçacak.

Hançer Filo halen Konya’da Hava Kuvvetleri filolarının yanı sıra NATO ve diğer ülkelere CWIP olarak adlandırılan Savaş Silahları Eğitim Programı eğitimi veriyor. Hançerler hem F-4E 2020 Terminatör hem de F-16C/D uçakları ile görev yapıyor. Tolga ÖZBEK

Kabin hizmetleri ve eğitime yeni kan

Türk Hava Yolları’nda kabin memuru yani hosteslerden sorumlu birim Kabin Hizmetleri Başkanlığı’na Emine Lim Aydaşgil atandı. Endüstriyel İlişkiler Ücret Müdürü olan Aydaşgil 10 yıl önce hosteslikten ayrılarak yer personeli olarak görev yapmaya başlamıştı. Kabin Eğitim Müdürlüğü’ne ise Havayolları Kabin Memurları Derneği (TASSA) Başkanı Berna Tanyolaç atandı. Daha önceden bu görevde Seda Tansu bulunuyordu.