Kokpit

Uğur CEBECİ

Güvenli koltuk hangisi

Uçakla yolculukta en güvenli koltuk hangisi? Bir kaza olursa hangi koltuğun kurtulma şansı daha yüksek? Bu gibi sorular yolcular tarafından çok sık soruluyor.

Uçak imalatçılarından tutun da, çeşitli ülkelerin havacılık güvenliği ile ilgili kuruluşları bunu çok araştırdılar. Araştırmalar karmaşık sonuçlar ortaya çıkardı. Havayolu yolculuğunda kullanılan çok sayıda uçak var. Bu uçakların koltuk dağılımları sıralamada aynı gibi görünse de aralıkları, koltuk büyüklükleri genellikle müşteriler tarafından ayarlanıyor. Yani bir havayolu şirketi uçak satın alır ya da kiralarken koltuk modelini ve aralığını kendisi belirliyor. Bu yüzden de genellikle kullanılılan 10-15 çeşit yolcu uçağı olmasına rağmen koltuk dağılım, büyüklük ve aralıkları nedeniyle ortaya 100'den fazla çeşitlilik çıkıyor.

Kuşkusuz her uçakta belli sayıda çok rahat koltuk var. Bunlar genellikle uçaktaki bölümleri ayıran panolar önlerinde ve tahliye çıkışları yanında oluyor. Panolar önündeki koltukların pano ile arasındaki mesafe diğer koltuk aralıklarına göre daha fazla. Birde önünde hareketli bir koltuk olmadığı için mesafe fazla olmasa bile psikolojik olarak orası daha geniş geliyor. Tahliye çıkışları yanındaki koltuklar da bazı uçak modellerinde önleri çok açık olduğu için yolcuya rahatlık veriyor. Ama bu tür koltuklar genellikle uzun uçuşlarda kullanılan uçaklarda bulunuyor.

GÜVENLİ KOLTUK

Uçaklarda bazı koltukların daha rahat olduğu bir gerçek. Acaba hangi koltuk daha güvenli sorusunun cevabı yok denecek kadar az. Koltuğun güvenliği ancak bir kaza ile ortaya çıkıyor. Her uçak kazası ise bir öncekine hemen hemen hiç benzemiyor. Yani kaza nedenleri arasında ortak ilişkiler olsada uçağın çarpması ya da yanması her seferinde farklı oluyor. Bu farklılıkta her olayda güvenli koltuk ya da koltukları farklı olarak ortaya çıkarıyor. Örneğin bir yere inerken önden vuran uçağın arka koltukları daha güvenli oluyor. Alçalma sırasında ortasından bir tepeye vuran uçağın arka ve ön tarafındaki koltuklardan sağ kurtulanların sayısı hayli fazla.

Normal bir yolculukta türbulanstan etkilenme oranınız orta sıralardaki koltuklarda daha az gibi gelebilir. Ama yine de bütün sallantıyı hissedersiniz. Büyük uçakların kuyruğa yakın arka kısımlarındaki koltuklarda daha fazla mide bulantısı olabilir. Kuyruk bölümündeki gezinmeler bunun nedenidir. Ama bir çok kazada kuyruk kısmında oturanların çoğunun kurtulduğu inancı çok yaygındır. Aslında bu da yanlış. Pencere tarafındaki koltuklar koridor tarafındaki koltuklara göre daha güvenli bulunur. Sebebi üst kısımdaki bagaj bölümü kapağı açıldığında aşağı bir çanta düşerse pencere yanında oturan fazla etkilenmez. Hangi koltuğun daha güvenli olduğu konusunda yüzlerce neden ve yine bir o kadar o nedenleri çürütecek başka nedenler bulmak mümkün.

HEPSİ İYİ

Bu soruların kesin bir cevabı yok. Her koltuğun kendine göre avantajları ve dezavantajları bulunuyor. Aklınız kalmasın diye bunları yazma ihtiyacını duydum. Siz bütün bunlara boş verin. Kemerlerinizi bağlayıp uçuşun keyfini çıkartın. Unutmayın her gün 25 milyon kişi havayoluyla güvenle uçuyor.

En güvenli yolculuk uçak yolculuğu. En az talihsizlik gökyüzünde. Oysa evden çıkıp işe giderken bile kaç kez nelerle karşılaşıyoruz.

NEREYE OTURALIM

Türbulans

Uçakların ağırlık merkezlerine yakın olan noktalar yani orta kısımlar türbulanstan daha az etkilenir. Ancak orta koltukları seçmeniz türbulanstan kurtulduğunuz anlamına gelmez.

Kirli hava

Havayolu şirketleri uçuş giderlerini azaltmak amacıyla kabine verilen temiz hava oranını düşürüyor. Yani havanın önemli bir kısmı tekrar temizlenerek kabine veriliyor. Eğer uçuşta temiz hava solumak isterseniz daha az yolcunun bulunduğu business veya first class, ekonomide ise ön koltuktan yer isteyin.

DUMAN

Çoğu kazada uçağın yere vurmasından sonra yolcuların önemli kısmı dumandan zehirlenerek hayatlarını kaybediyor. FAA’ye göre avantajlı koltuk kazanın nasıl olduğuna bağlı olarak değişiyor. Ancak en iyisi acil çıkış kapılarına yakın oturmak.

YUKARIDAN DÜŞEN BAGAJ

Son yıllarda havayolları kabin içine alınacak bagaj konusunda büyük sınırlamalar getiriyorlar. Çünkü başüstü bagaj yerlerine sığmayan ve kilitleri zorlayan çantalar uçuşta düşerek tehlikeli yaralanmalara neden olabiliyor. Bu nedenle koltuk seçiminizi pencere kenarından yapmanız, koridor tarafını tercih etmemeniz tavsiye ediliyor.

KAN PIHTILAŞMASI

Havayollarının uçaklarda daha fazla yolcu taşımak istemesi ve koltuk aralıklarını azaltması 'Ekonomi Sınıfı Sendromu' adı verilen ve bacaklarda hareketsizlikten oluşan kan pıhtılaşmasına neden olabiliyor. Bu yüzden koltuk aralıkların daha fazla olduğu business ve fist class'ı veya ekonomi sınıflarında emergency çıkış kapılarının yanındaki koltukları tercih edebilirsiniz. Bu koltuklar doluysa her yarım saatte bir bacaklarınızı oynatmanız yeterli.

İşte FS 2000

Uzun süredir heyecanla beklenen Microsoft'un Flight Simulator 2000 oyunu meraklıları ile buluştu. 17 yıldır çeşitli versiyonları üretilen oyun, aylar öncesinden sipariş almaya başlamıştı. Oyunun iki versiyonu bulunuyor. Profesyonel versiyonun fiyatı 58, normal versiyon ise 46 dolar. Bu fiyatlar Türkiye için özel. Yurtdışında fiyatlar 70-80 dolar arasında değişiyor.

Flight Simulator (FS) 2000'in en dikkat çeken yönü mükemmel grafikleri. Tüm yer şekilleri, yüksek çözünülürlükte, fotoğraflar esas alınarak tasarlanmış. Boston, Seattle, Washington DC, Berlin, Tokyo ve Roma özel olarak çalışılmış. Bu şehirler üzerinde alçak uçuş inanılmaz keyif veriyor. Ayrıca uçtuğunuz bölgede o anki meteorolojik bilgileri Jeppesen'a bağlanıp alabiliyorsunuz. Aynı özellikler hemen tüm oyundaki özelliklere yansıtılıyor. FS98'de sadece Atatürk Havalimanı'ndan iniş-kalkış yapabilirken yeni oyunda Türkiye’deki tüm meydanlara yer verilmiş.

FS2000'de uçak filosu da geliştirilmiş. FS 98'deki Cessna 182S ve 182 RG, B737-400, Learjet 45, Bell 206 ve Schweizer 2-32'ye Concorde, B777-300 ve Kingair 350, Mooney Bravo eklenmiş. Microsoft FS ekibi kokpitler üzerinde özel bir çalışma yapmış. FS 98'e oranla kokpitler yüksek çözünülürlük oranına sahip. Değerler daha rahat okunuyor. Bu durum özellikle alet uçuşları (IFR) için büyük avantaj sağlıyor.

Oyunla birlikte verilen ve Amerika'nın ünlü uçuş okullarından King Schools tarafından hazırlanan kitap temel uçuşla ilgili kapsamlı bilgiler içeriyor. Bu oyunu uçuş meraklılarının yanı sıra uçuş eğitimi alanlar bile kullanabilir. FS 2000'i gerçekten hissetmek istiyorsanız ve uçağınıza daha iyi kumanda vermeyi hedefliyorsanız Force Joystik 3.0 tavsiye ediliyor. Joystik'in fiyatı 119 dolar.

TOLGA ÖZBEK

FS 2000'İN ÖZELLİKLERİ

20 bin havalimanına uçabiliyorsunuz. Türkiye'de ise Atatürk Havalimanı'ndan Hezarfen’e tüm meydanlara yer verilmiş.

Profesyonel versiyonda GPS, Uçuş Planı ve hareketli harita var. Uçuş Planında gideceğiniz rota seyrüsefer yardımcılarıyla çiziliyor.

Jeppesen'in internet sitesinden o an uçtuğunuz yerin gerçek hava durumunu yaratabiliyorsunuz.

Eğitim bölümü bir önceki oyuna oranla daha da geliştirildi. Ayrıca FS 2000'le birlikte detaylı bir kitap veriliyor.

JAA’e tam üyelik

Türkiye'nin havacılık otoritesi, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), Avrupa Havacılık Otoriteleri Birliği (JAA-Joint Aviation Authorities) tam üyelik denetlemesinden alnının akıyla çıktı. JAA, SHGM'den sadece mevcut teknik personel sayısının arttırılmasını istedi. JAA denetleme ekibi tarafından düzenlenecek olan rapor komitede görüşüldükten sonra 2000 yılı Haziran ayında yapılacak JAA Board toplantısında karara bağlanacak. Toplantıda Türkiye'nin tam üyeliği için üçte iki çoğunluk kararı gerekiyor.

ÇOK ÖNEMLİ

Sivil havacılıkta standartları belirleyerek yürürlüğe koymak ve uçuş emniyetini en üst düzeye çıkartmak amacıyla Avrupa Ortak Otoriteler Birliği JAA, 1990'lı yılların başında kuruldu. İmal aşamasında olan hava araçlarının sertifikasyon standartları, hava araçlarının bakımları, ticari uçuş operasyonları, personel lisanslandırma gibi konularda faaliyet gösteren JAA'in merkezi Hollanda'nın Hoofddorp kentinde bulunuyor. Türkiye'nin de kurucu üyesi olduğu Avrupa Sivil Havacılık Konferansı ECAC bünyesinde kurulan JAA, üyeliği Avrupa sınırları içinde tüm devletlere açık bir organizasyon. Bugün JAA'e 10'u aday olmak üzere 30 ülke üye.

AB İÇİN ŞART

Türkiye'nin Avrupa Birliğine girmesi için JAA tam üyeliğinin şart olduğunu belirten Sivil Havacılık Genel Müdürü Sermet Ünel, zaten yerli hava taşıyıcılarının operasyonlarının önemli ölçüde Avrupa Birliği'ne üye ülkelere yapması nedeniyle bu şirketlerin Ortak Havacılık Kurallarına (JAR-Joint Aviation Requirements) uygun olarak çalıştığını söyledi.

Diğer taraftan Amerika'daki NTSB benzeri Avrupa Havacılık Emniyeti Otoritesi (EASA) adı altında yeni bir kurum için çalışmalar sürüyor. Bu teşkilatta sadece JAA'e tam üye olan ülkelerin karar alma mekanizmasında söz hakkına sahip olacak.

Güven Air 604 aldı

Hava taksi ve ambulans şirketi Güven Air, Canadair Challenger 604 tipi iş jeti siparişi verdi. Gelecek yıl sonunda teslim edilecek uçak şirketin orta ve uzun menzilli uçuşlarında kullanılacak. Bilindiği gibi Challenger 604 geçtiğimiz haftalara Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) orta ve uzun menzilli uçak ihalesini de kazanmıştı. Bu uçakların Türkiye'deki diğer kullanıcıları arasında iki holding var. Son aylarda atağa geçen Güven Air, Batı 4 Apron'da Sancak Air'a ait bakım hangarını satın alarak faaliyetlerine burada devam etmeye başladı. Şirket bünyesine ayrıca bir de Citation X tipi uçak kattı.