Kokpit

Uğur CEBECİ

İşte dünyadaki en büyük 50 havayolu

Türk Hava Yolları Avrupa'da 11, dünyada ise 41. sırada yer aldı. Şirketin yıldızı giderek parlıyor. Beş yıl içinde THY Avrupa'da 6. sıraya yerleşecek.

Havacılık sektörünün ciddi yayınlarından haftalık Flight International Dergisi dünyanın en büyük 50 havayolunu belirledi. Cirolara göre yapılan sıralamada Türk Hava Yolları (THY) 1 milyar 354 milyon dolar ile 41'inci olurken birinciliği ise Amerikan Havayolları aldı. THY Avrupa'da yapılan yolcu sıralamasında en büyük 11'inci havayolu oldu.

Havayolu sektörü tüm dünyada yapılan hataların en çabuk görülüp önlem alındığı sektörlerin başında geliyor. Çünkü küçücük hatalar bile mali açıdan çok büyük zararlara neden olabililiyor.

Geçtiğimiz yıl havayolları Asya Krizi'nin etkileri karşısında aldıkları acil önlemlerle zararlarını azalttılar. Hatta bazı havayolları açtıkları yeni hatlarla kapasitelerini de arttırdılar. Ve bu hareketle de büyük karlar yakaladılar. Ancak bu artış bazı havayolları için ertesi yıllarda büyük düşüşlere de neden oldu. Bir önceki yılda British Airways (BA), kapasitesini yüzde 12 arttırarak karını yaklaşık 1 milyar dolara çıkarttı. Ancak ertesi yıl düşüş nedeniyle BA'de büyük kapasite kaybı yaşandı. Şu an BA yılı kurtarmanın peşinde. Uzmanlar 1999'un belki zararla bile kapanabileceğini söylüyorlar.

MALİYETLER YÜKSEK

Uluslararası Havayolu Taşıyıcıları Birliği'nin (IATA) hazırladığı rapora göre üye şirketler geçen yılı toplam 3.1 milyar dolarlık karla kapattılar. Toplam ciro 142.7 milyar dolara ulaşırken operasyon maliyetleri ton/kilometre olarak 80.8'den 81.6 cente yükseldi. Kapasite 5.2 artarken yolcu ve kargodaki büyüme ise 2.2'de kaldı. Bir önceki yıl büyüme yüzde 6.9 olmuştu.

YARALAR SARILIYOR

Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu ICAO'nun raporunda maliyet artışları üzerinde duruldu. Genel olarak ekonomilerin iyi gittiğine dikkat çeken uzmanlar, Asya gibi bazı bölgesel krizlerin bu oluşumları kötü yönde etkilediklerini açıkladılar.

ICAO, yakıt fiyatlarının yükselmeye başlamasıyla maliyetlerdeki küçük kıpırdanma konusunda havayollarını uyarıyor.

Yakıt fiyatlarındaki zaman zaman uygunluğa rağmen yine de maliyetler yüksek seyrediyor.

Asya kıtasında havayolları için geçen yıl yaraların sarılmaya başladığı bir yıl oldu. Uzmanlar gelecek yıldan itibaren bölgedeki havayollarının kara geçmesinin beklendiğini belirtiyorlar.

Diğer taraftan Amerika'da havayolu şirketlerinin yakaladığı yüksek karlılık devam ediyor.

İlk sıraları alan Amerikalı şirketler karlılık konusunda da birinciliklerini kimseye kaptırmıyorlar.

Avrupalı havayolları ise istikrarlı büyümelerini sürdürüyor. Uzmanlar gelişen pazar olarak Latin Amerika havayolu şirketlerine dikkat çekiyorlar.

A3XX’e atılan Türk imzası

Dünyanın en büyük yolcu uçağı olacak A3XX iki katlı. Toplam 550 yolcu kapasiteli. Ama zamanla 850 yolcu alabilecek modelleri yapılacak. Bu uçağın dizaynından Türk Mühendis Zeydan Öncü sorumlu. 2003 yılı sonunda ilk uçuşunu yapacak A3XX havacılık sanayiine yeni teknolojileri de getirecek.

Dünyanın en büyük yolcu uçağı A3XX projesinde görev yapan tek Türk Zeydan Öncü, uçağın bilgisayarlı tasarım ve üretim bilgi bölümünün başına getirildi. Uzun yıllar Alman Chrysler Dasa'da uçak mühendisi olarak görev yapan Öncü, son iki yıldır Airbus şirketinin merkezi Fransa'nın Toulouse şehrinde A3XX üzerinde proje direktörü Jürgen Thomas'a bağlı olarak çalışıyor.

Zeydan Öncü geliştirdiği özel sistem sayesinde daha masa başında maliyetlerden yüzde 30, zamandan da yüzde 50 tasarruf sağlandı. Bu yeni sistem A3XX'in yanı sıra Airbus'ın diğer yeni projeleri olan A340-500/600 ve A400M askeri nakliye uçaklarının üretim hattında da kullanılacak. Yeni sistemler sayesinde Airbus'ın yolcu uçakları daha ucuza daha çabuk üretilecek. Ayrıca özel bilgisayar programlarıyla daha uçağın hiç bir parçası imal edilmeden tüm denemeler bilgisayarda yapılabilecek.

UÇUŞ 2003’DE

Zeydan Öncü daha önceden de A3XX'in kabinin tasarımında çalışıyordu. Yeni görevinde Öncü'nün yanında sadece Toulouse'da 25, diğer ortaklarla birlikte 100'den fazla mühendis görev yapıyor. Gelecek yıl ilk siparişlerin alınması beklenirken 550 koltuklu A3XX'in ilk uçuşunun ise 2003 sonunda gerçekleşmesi planlanıyor. Teslimatlara 2005'de başlanacak.

Memleketi Hatay Reyhanlı'da endüstri meslek lisesini bitiren ve Gazi Üniversitesi'nde müzik öğretmenliği eğitimi için Ankara'ya gelen Öncü, terör olaylarının tırmanmasıyla okulunu bitiremeden 1979'da Almanya'ya gitmek zorunda kaldı. Türkiye'deki lise eğitimi kabul edilmeyince Zeydan Öncü 3 ayda çözdüğü Almancası ile 4 ayda Stutgart'da liseyi tamamladı. Sonra Münih ve Hamburg Teknik Üniversitesi'nde Uçak ve Uzay Tekniği eğitimi gördü. Alman Dasa’ya stajer olarak giren Öncü'nün çalışma ve oturma izni performansından memnun kalan şirket tarafından özel olarak alındı.

Öncü, Dasa'da bilgisayarla tasarım konusunda uzmanlaştı. Ve ardından Airbus merkezinde göreve başladı.

Tolga ÖZBEK/TOULOUSE

THY’de kış tarifesi

Türk Hava Yolları bugünden itibaren kış tarifesine geçiyor. 25 Mart 2000’e kadar geçerli olacak uygulamada yeni dış hat noktası Şangay'a uçuşlar başlıyor. A310 tipi uçaklarla yapılacak seferler haftada iki gün Pekin üzerinden gerçekleşecek.

Yeni kış döneminde 34 iç, 73 de dış hat olmak üzere 50 ülkede 107 noktaya direkt tarifeli uçuş gerçekleştirilecek. İç hatlarda ise yeni 4 dalga profili tarife uygulamasına bu kış sezonunda da devam edilecek. Ankara merkezli 4 dalga sisteminde düzenlenecek uçuşlarda iç hat bağlantıları hem hızlı hem de daha ekonomik olacak. İç hatlarda sefer saatleri yolcu tercihlerine göre tespit edilerek uçuş noktaları arasında bağlantı kombinasyonları da arttırıldı. Yeni iç hat noktaları ise İstanbul'dan çıkışlı haftada 1 gün Uşak ve haftada iki gün Nevşehir oldu.

Transit bekleme süreleri üzerinde de çalışmalar yapan THY yetkilileri, yeni dış hat trafiğinin düzenlenmesi ile bu süreleri asgariye indirdi. İstanbul'un coğrafi konumunun uygunluğu nedeniyle geliştirilen yeni dış hatlar tarife ağı ile yolcu trafiğinin de üçüncü ülkeler arasındaki yolcu akışının arttırılması planlanıyor.

RJ kiraları uzatıldı

Türk Hava Yolları filosunda bulunan dört motorlu 99 koltuklu RJ-100 uçaklarının kiralama süreleri uzattı. Geri verilme zamanı yaklaşan 5 adet RJ-100 uçağının kira süresini 18-24 ay uzatan THY sıkı bir pazarlıkla fiyatları da düşürdü.

Öte yandan filosunda hızlı değişimi yaşayan THY yönetimi 6 adet Airbus 310-203 uçağını satışa çıkardı. Filoda bulunan üç adet B727 kargo uçağından biri satıldı, diğer ikisinin satışı ise yıl sonuna kadar yapılacak.

Türk Hava Yolları filosuna giren Boeing 737-800 uçaklarının alımı sırasında opsiyon olarak sözleşmesi imzalanan uçaklardan bir kısmının B737-600'e dönüştürülmesi için Boeing'le pazarlıklara başlandı.

Airbus ilk iş jetini teslim etti

Avrupalı uçak imalatçısı Airbus, A319'dan geliştirdiği uzun menzilli iş jetinin ilkini teslim etti. A319 Corporate Jet adını taşıyan uçağın ilk kullanıcısı Kuveyt'li Kharefi Grubu oldu.

Boeing'le iş jetleri pazarında da rekabete giren Airbus, Amerikan şirketinin B737-700'üne karşılık A319 yolcu uçağının özel modelini geliştirdi. İki yılda toplam 18 adet iş jeti satan Airbus, ultra menzilli olarak adlandırılan bu sınıf uçak pazarının yarısını elinde tutmayı planlıyor. Airbus'ın imal ettiği ilk uçak haziran ayında Paris-Santiago arasında duraksız uçarak rekor kırmıştı.