Jet-lag derdi bitiyor mu?

Uçakta cildiniz kurur. Daha fazla su içme ihtiyacı duyarsınız. İndiğinizde ise yorgunluk sizi etkiler. Saat farkının yüksek olduğu, kıtalararası uçuşla gittiğiniz yerde biyoritminiz şaşabilir. Veya döndüğünüzde uyku saatleriniz değişebilir. Yani jet lag etkisi sizi kontrolü altına alır.

Bunun en önemli nedeni, kabin basıncı. Örneğin uçağınız 10 bin metrede uçarken kabinde size sunulan irtifa yaklaşık 2 bin 600 metre (8 bin feet). Sanki yüksek bir dağın zirvesindeymiş gibi bu yüksek irtifa, yolcuların önemli bölümünü rahatsız ediyor.

Akıllara hemen “Neden yolculara deniz seviyesindeki basıncı sunacak bir uçak yapılmıyor” sorusu geliyor. Böyle bir uçağın basınç farkını göğüsleyecek kalın gövdesini geliştirmenin, imal etmenin, mevcut motorlarla uçurmanın maliyeti çok yüksek.

Amerikan Boeing ve Avrupalı Airbus, yeni yolcu uçakları 787 Dreamliner ve A350XWB’de farklı bir teknolojiye imza attı. Her iki uçakta kullanılan hafif kompozit ve yeni nesil metaller sayesinde kabin basıncısı gövdeyi kalınlaştırmadan yaklaşık 2 bin metrede tutabilecek hale getirildi.

600 METRELİK FARK

Eski nesil yolcu uçaklarına göre 787 ve A350’deki 600 metrelik bu fark, ilk bakışta az gibi gözükebilir. Ama yolcular üzerinde jet lag etkisini azalttığı bilimsel olarak ispatlandı.

New England Journal of Medicine dergisinde yayımlanan makalede, klasik yolcu uçaklarındaki 2 bin 600 metreye eşit olan kabin basıncı, baş ağrısı, bulantı, halsizlik ve uyku bozukluğunu artırıyor. Tıp uzmanlarının ‘Akut Dağ Sendromu’ olarak adlandırdığı bu rahatsızlık, yaşlıları daha çok etkiliyor. İrtifa azaltıldığında ise bu rahatsızlıklar hemen geçmeye başlıyor.

JET-LAG’İ YENMEK İÇİN NE YAPMALI?

JET-LAG DİYETİ: Uzun yolculuktan dört gün önce bu diyete başlayabilirsiniz. Diyetin ilk ve 3’üncü günü protein ve karbonhidrat ağırlıklı, 2 ve 4’üncü günü de salata ve taze sebze yenmesi tavsiye ediliyor. 

BİR GECE ÖNCE: Yapılan araştırmalar sanılanın aksine uçağa yorgun binmenin jet lag etkisini artırdığını ortaya koyuyor. Uçuş öncesindeki gece iyi uyuyun. Uçağa dinlenmiş binin.

EGZERSİZ YAPANLAR DAHA AZ ETKİLENİYOR: Düzenli egzersiz yapanların vücutları jet-lag’den daha az etkileniyor. Düzenli yaşam, sağlıklı beslenme, kıtalararası uçuşların etkisini en aza indiriyor.

SAAT KAÇTA UYUMALI: Doğuya gidiyorsanız, daha erken yatmaya ve daha erken kalkmaya çalışın. Batıya gidiyorsanız gittikten sonra en az bir saat erken kalkmaya çalışın.

UÇUŞ KIYAFETLERİ: Rahat ayakkabılar, pamuklu kumaşlardan yapılan kıyafetleri tercih edin. İnce katlar halinde giyinebilirsiniz.

UÇAKTA NE YEMELİ: Yolculuk öncesinde ve uçuşta vücudu uyaran kafeinden uzak durun. Bol bol su için. Ağır yemeklerden kaçının.

KABİNDE HAREKET EDİN: Kemer ikaz lambalarının yanmadığı zamanlarda uçakta yürümeye çalışın. Koltuğunuzda basit hareketlerle ayak ve karın kaslarınızı çalıştırın.

UÇAKTA UYUMALI MI: Etkileri kişiye göre değişiyor. Uzun uyursanız, gittiğiniz yerde zamana uymakta zorluk çekebilirsiniz. Uyku haplarından uzak durun.

İNDİĞİNİZDE DİKKAT: Gideceğiniz yere vardığınızda gün içinde mutlaka dışarı çıkın, gün ışığı alın. Böylece iç biyolojik saatiniz daha kolay adapte olacaktır. Jet-lag’den etkilenmemek için gittiğiniz yerdeki saate göre uykunuzu, yemeğinizi ayarlamakta fayda var.