Havacılık tarihine damga vuran 10 KAZA

Milyonlarca dolar harcanır. Kaza nedenini veya nedenlerini ortaya çıkartan bu araştırmanın en önemli amacı alınacak derslerdir. Bazen küçük bir detay bundan sonra kazaların önlenmesine ışık tutacak çok önemli bir sır taşıyabilir. İşte Popular Mechanics Dergisi tarafından hazırlanan, havacılık tarihine damgasını vuran ve özel sistemlerin geliştirilmesine neden olan 10 uçak kazası...

1. 1956/Grand Canyon: FAA kuruldu

TWA’e ait Super Constellation ve United Havayolları’nın DC-7 yolcu uçakları, Grand Canyon üzerinde hava trafik kontrolörlerine haber vermeden alçalırken çarpıştı. Pilotların yolculara Grand Canyon’u göstermek isterken meydana gelen kazada 128 kişi hayatını kaybetti. Olaydan sonra ABD’de bugün FAA olarak bilinen o zamanki ismiyle Federal Havacılık Ajansı kuruldu. Yeniden tasarlanan hava trafik kontrol sistemine 250 milyon dolar harcandı. O günden bu yana ABD’de iki yolcu uçağı havada çarpışmadı.

2. 1978/Portland: Kokpit kaynak yönetimi

United’a ait DC-8 uçağının Portland’a inmek üzere yaklaşırken iniş takımları açılmadı. Pilotlar iniş takımını açmaya uğraşırken yakıtın bittiğini fark etmedi. Uçak havalimanı yakınlarına çakıldı. Yapılan araştırmada uçuş mühendisinin pilotları uyardığı ancak pilotların bunu önemsemediği ortaya çıktı. Bu kazadan sonra CRM olarak adlandırılan ve uçuş ekibin birbirleriyle koordineli çalışmasını sağlayan "Kokpit Kaynak Yönetimi" eğitimi başlatıldı.

3. 1983/Cincinnati: Tuvaletlere duman dedektörü

Air Canada’ya ait DC-9’da 11 bin metrede uçarken arkadaki tuvaletlerden duman gelmeye başladı. Uçak Cincinnati’ye mecburi iniş yaptı. Tahliye için kapılar açılırken alevler DC-9’u sarmıştı. Kazada 46 yolcudan 23’ü hayatını kaybetti. Olaydan sonra uçaklardaki tuvaletlere duman dedektörü kondu. Kabin içindeki koltuk ve döşemelerde geç tutuşan kumaşlar kullanılmaya başladı.

4. 1985/Dallas Fort Worth: Windshear ikaz sistemi

Delta Havayolları’na ait L-1011 tipi uçak Dallas Fort Worth’a inerken "windshear" olarak adlandırılan rüzgarın çok ani yön değiştirmesi ve şiddetinin bir anda artması nedeniyle piste 800 metre kala otoyola vurdu. Alev alan uçakta 163 yolcu ve mürettebattan 134’ü hayatını kaybetti. Bu kazadan sonra geliştirilen özel sistemler pilotlara önceden windshear oluşumunu ikaz etmeye başladı.

5. 1986/Los Angeles: Transponder

Yine Grand Canyon’da meydana gelen olayda Piper Archer tipi küçük uçak Aero Mexico Havayolları’nın DC-9’u ile çarpıştı. Olayda 15’i yerde 82 kişi hayatını kaybetti. FAA, küçük uçakların radar ve havadaki diğer uçakların rahat takip etmesi amacıyla "transponder" olarak adlandırılan cihazın takılma zorunluluğu getirdi.

6. 1988/Maui: Metal yorgunluğu

Aloha Havayolları’na ait 19 yaşındaki Boeing 737’nin uçuş sırasında gövde üst parçası metal yorgunluğu nedeniyle koptu. Uçak mecburi iniş yaptı. Kazadan sonra FAA, çok uçan uçaklarda metal yorgunluğu ve korozyon kontrollerin daha sık yapılmasıyla ilgili emir yayınladı.

7. 1994 Pittsburgh: Kuyruk tasarımı

USAir’e ait Boeing 737, yerden 1600 metre yükseklikte uçarken kuyruğu koptu. 132 kişinin hayatını kaybettiği olay sonrası havacılık tarihinin en detaylı araştırmalarından biri başladı. Havayolu uçağı, imalatçı da pilotları suçladı. Beş yıl süren soruşturma sonucunda kuyruğun hareketini sağlayan valfin kitlendiği, pilotların sağa kumanda vermesine rağmen kuyruğun ters hareket ettiği ortaya çıktı. Boeing, 500 milyon dolar harcayarak 2 bin 300 737’nin kuyruk sisteminde değişiklik yaptı.

8. 1996/Miami: Kargoya duman dedektörü

Valuejet Havayolları’na ait DC-9, kargoda meydana gelen yangın nedeniyle düştü. 1983’teki Air Canada kazasından sonra tuvaletlere duman dedektörü kullanımını şart koyan FAA, tüm yolcu uçaklarının kargo bölümüne dedektörün yanı sıra otomatik söndürme sistemlerinin konulmasını, havayollarının yangın ihtimali olan kargoları taşımama şartı getirdi.

9. 1996/Long Island: Elektrik sistemine yalıtım

TWA’ya ait Boeing 747, Atlas Okyanusu semalarında büyük bir patlamayla düştü. İncelemede, uçağın yakıt depolarından geçen kablo sisteminde kısa devre meydana geldiği, depoda buharlaşan yakıtla birlikte patlama oluştuğu tespit edildi. Boeing yakıt depolarındaki elektrik sistemlerinin izolasyonu ve yakıt buharının patlayıcılığının azaltılması için özel bir sistem geliştirildi.

10. 1998/Nova Scotia: Kablo izolasyonu

Swissair’e ait MD11 tipi uçak, Atlantik üzerinde uçarken bir anda dumanlar kokpiti sarmaya başladı. Halifax’a inmeye çalışan uçak Nova Scotia yakınlarında düştü. İncelemede alevlerin kabin eğlence sisteminden çıktığı belirlendi. Elektrik kablolarındaki izolasyon malzemesinin yetersizliği tespit edildi. 700’den fazla uçakta değişiklik yapıldı.Tolga ÖZBEK

Duty Free’ler yenilendi

İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali’ndeki gümrüksüz satış yani duty free mağazaları, yeni tasarımıyla yolcuların karşısına çıktı. TAV Havalimanları Holding ve Ünifree’nin ortak şirketi ATÜ tarafından işlettiği mağazalar, yolculara dünya standartlarında alışveriş imkanı sunuyor.

Yapılan araştırmalar, havalimanlarının giderek en önemli alışveriş merkezlerinden biri haline geldiğini ortaya koyuyor. Artık terminal tasarımları bile duty free’lere göre yapılıyor.

Geçen aylarda başlanan çalışmalarda Atatürk Havalimanı’nın 2000’den bu yana hizmet veren ana satış ve Türkiye’ye özgü ürünlerin satıldığı "Eski Pazar" yenilendi. Yolculara alışverişte daha ferah alan sunulurken ürünlere kolay ulaşım sağlandı. ATÜ halen İstanbul Atatürk, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Gürcistan’da da Tiflis ve Batum havalimanlarında toplam 41 mağazada, bin kişilik kadrosuyla hizmet veriyor.

DÜNYA MARKALARININ TEST MERKEZİ

İstanbul Atatürk Havalimanı Duty Free mağazalarındaki satış grafiği dünya markaları tarafından dikkatle izleniyor. Havalimanının yolcu yelpazesinin çok geniş olması nedeniyle yeni ürünler Avrupa ülkeleri arasında satışa ilk defa burada sunuluyor. Pazarın tepkisi burada ölçülüyor.

Yolcular ne alacağı konusunda çok bilinçli: Alışverişten önce araştırıyor, zaman kısıtlı olduğu için hemen karar veriyor.

Satış uzmanlarının yolculara iyi hizmet verebilmesi için dünya markaları tarafından yurtdışında özel eğitimden geçiriliyor.

En çok harcamayı Ruslar ve Almanlar yapıyor.

Toplam 40 bin çeşit ürünün satıldığı mağazalarda ciroda ilk sırayı kozmetik alıyor. Miktar olarak en çok sigara ve içki satılıyor.

Yolcular isterlerse ATÜ’nün internet sitesine girerek istedikleri ürünlerinin ön talebini yapabiliyor.

Atatürk Havalimanı başrolde

Yapımcılığını ve senaristliğini Birol Güven’in yaptığı "Havalimanı" dizisinin çekimleri başladı. Önümüzdeki günlerde Star Televizyonu’nda yayınlanacak dizi, Atatürk Havalimanı’nda geçen sıradışı aşklar ve olayları hızlı temposuyla ekranlara taşıyacak.

Aslında dizinin başrolünü Atatürk Havalimanı’nın oynadığını söyleyen Birol Güven, "Burası Türkiye’nin kapısı. Aynı anda binlerce hikayeye ev sahipliği yapıyor. Bunların arasından birkaçını seçerek izleyicileri farklı bir dünyaya götürmeyi hedefliyoruz" dedi.

Dizinin konusu kısaca şöyle: Havalimanı’nda yakışıklı asayiş müdürü Fatih (Pamir Pekin) ne zaman ne yapacağı belli olmayan, gözü kara bir başkomiserdir. Selin (Sema Mumcu) ise işini çok seven, başarılı bir işletme müdürüdür. Fatih ve Selin bu zor görevlerde sürekli karşı karşıya gelirler... Kabin memuru okulundan VIP yolculara, uçak kaçırmadan ayrılıklara ve kavuşmalara komedi, macera ve gerilim dolu dakikalar "Havalimanı" dizisiyle ekranlara taşınacak.

Havalimanı’nda genç yüzlerle çalışan Güven’in oyuncu kadrosunda Pamir Pekin, Sema Mumcu, Berke Üzrek, Keiko Belir Yarar, Özlem Işık ve Ümit Tonbak bulunuyor. Dizinin yönetmeni ise Bahadır İnce.