Duty free’lerin zor günleri

Felaket tellalı gibi yazılar yazmaktan bıktım, usandım. Ama şu yakamıza yapışan pandemi hava yolculuğunun her kesimini vurmaya devam ediyor. Dünyanın en büyük duty free zincirinin sahibi İsviçreli Dufry’nin hisseleri düşmüş. Satışları yüzde 27 ile ayakta kalma çabasında. Bir başka dev Alman Gebr. Heinemann sanki biraz daha iyi durumda. Ama onun da sıkıntılı olduğu bölgeler çok. Yaklaşık 70 milyar dolarlık duty free pazarı neredeyse 9 milyar dolara kadar küçülmüş görünüyor.

Antalya Havalimanı duty free’sini işleten Dufry çok memnun olacak ki şimdi Sabiha Gökçen Havalimanı’na da yerleşti. Oradaki gümrüksüz satış mağazası işletmecisi Setur sistemden çekildi. Yolcu düşünce dünyadaki havalimanlarının çoğunda yolcuların yolculuk öncesi duty free’lerden on-line siparişleri de yok oldu. Alışveriş yapacakları ürünleri görüp dokunarak almayı tercih ediyorlar.

ÇİNLİ YOLCU AZALDI

En büyük sorun Çinli yolcunun azalması. Avrupalı yolcunun Avrupa sınırları içinde hareket etmesi. Transit yolcu sayılarındaki düşüşler sistemin bütün cirosunu çekip aldı. Gümrüksüz satış mağazalarından alışverişin hâlâ sıcak olduğu yerler, turistik bölgelerin orta ya da küçük ölçekli havalimanları. İstanbul Havalimanı’ndaki Unifree çatısındaki mağazalarda satışlar şimdi yüzde 27 civarında.

MAKUL FİYATLAR

Havalimanları dışında cruise limanları, diğer limanlar, tren istasyonlarında da yolcu düşüşleri yaşandı. Heinemaan’ın güçlü olduğu Sydney, Tel Aviv gibi yerlerde bile cirosu çok düşmüş vaziyette. Antalya’da Rus turist alışverişi hareketlendirdi. Bodrum’da bu yıl ağırlık kazanan Rus, Polonyalı ve biraz da İspanyol yolcu satış rakamlarını yüzde 60’a kadar taşıdı. Bu arada Türkiye’deki duty free mağazaları büyük bir coğrafyada ucuzluk acısından hatırı sayılır bir özelliğe de sahip. Bütün ürünlerde değil ama Avrupa ve Asya-Pasifik ülkelerine göre daha makul fiyatlandırma ile karşılaşıyoruz.

Sistemi tatilciler kurtaracak gibi görünüyor. Elbette bu kurtuluş büyük şirketlerde sadece kârın dibe vurmasının biraz üzerinde olması biçiminde. Yoksa virüsün pençesinden şimdilik kurtuluş zor görünüyor.

SATIŞLARDA YÜKSELİŞ VAR
Ali Şenher (CEO) Unifree Duty Free (İstanbul Havalimanı)

* Rus ve Çinli yolcu hasılatı artmaya başladı. Rus yolcular genel hasılat içinde yüzde 32’lik bir artış gösterdi. Giden yolcu tarafında fiş başı hasılatlar her ülke için artıyor. Operasyon olarak açılıştan itibaren en yüksek YBH (Yolcu Başı Hasılat) tutarına ulaştık. Halihazırda 55 butik ve 6 duty free mağazamızla hizmet veriyoruz.

* Alınan önlemler sayesinde ziyaret oranımız da arttı.

* Tedbirlerle, düzenli kontrol ve takiplerle mağazada aktif olarak görev alan arkadaşlarımızı koruyoruz.

* Mağazalarımızdaki ürün karması ve çeşitliliği pandemi öncesi ile aynı. Bu konuda asla taviz vermiyoruz.

* Pandemi sürecinde yeniden açılan havalimanlarında toparlanma ortalama yüzde 20 seviyesindeyken, İstanbul’da bu oran yüzde 27 seviyesinde. İstanbul Havalimanı’nın diğer havalimanlarına göre çok daha hızlı toparlayacağına inanıyoruz.

* Bilindiği gibi bu operasyon kapladığı alan bakımından dünyanın en büyük havalimanı. Yapılan yatırım da o ölçüde büyük. Yolcu sayısının pandemi öncesi zamana dönmesi zaman alacaktır ancak yapılan yatırım ve personel maliyetlerinin karşılanması için yolcu sayısının artması gerekiyor.

TURİSTİK BÖLGELER DAHA İYİ
Ersan Arcan (CEO) Atü Duty Free (TAV Havalimanları)




* Duty free sektöründe kriz öncesi 70 milyar dolara ulaşan hacmin 2020’de yüzde 50 düşüş göstermesi, bölgesel bazda düşüşlerin yüzde 70’i bulması bekleniyor.

* TAV Havalimanları ve Unifree Duty Free/Gebr. Heinemann ortaklığıyla kurulan ATÜ Duty Free şu an yedi ülkede 20 havalimanında faaliyet gösteriyor.

* Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Gazipaşa Alanya ve Milas Bodrum Havalimanları’nda ise duty free operasyonlarını yönetiyoruz.

* Yurtdışında ise Gürcistan’da Tiflis, Batum, Kutaisi; Makedonya’da Üsküp, Ohrid; Tunus’ta Enfidha, Monastir, Kartaca, Jerba, Sfax, Tozeur, Tabarka; Letonya’da Riga; Umman’da Salalah ve Suudi Arabistan’da Medine Havalimanları’nda duty free mağazalarını işletiyoruz.

* Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas-Bodrum ve Gazipaşa-Alanya havalimanlarındaki duty free gelir seviyesi uçuşların kısmen başladığı temmuz ve ağustosta geçen yıla göre yolcu sayısındaki düşüşe paralel azaldı.

* Turizm bölgelerindeki havalimanlarında, yurtdışında yaşayan Türkler ve turistlerle birlikte toparlanma daha hızlı oldu.