Askeri uçakları dönüştürebiliriz

Biz uyuduk ve ormanlarımız yandı. Yangın söndürme uçakları için yapılan önerileri önemsemedik. İşi sadece Tarım ve Orman Bakanlığı’na bıraktık. İşin havacılığını bilen akılları dinlemedik. İmkânları göz ardı ettik. Bugün canım ormanlar cayır cayır yandı; yanarken canlarımızı da aldı. Doğamızın sihirli böcekleri gitti. Evler, barklar yıkıldı. Canım hayvanlarımız telef oldu.

ESKİ DEĞİL BAKIMSIZ

Önce şunu söyleyim. Havacılığın genel prensibine göre, eski uçak diye bir şey yoktur, bakımsız uçak vardır. Baktığınız sürece uçarlar. THK’nın elindeki uçaklar bakılsaydı bugün o yangınlara koşacaklardı. Üstelik helikopterlerden daha fazla alçalarak, yüksek manevra güçleri ve yetenekli pilotları ile belki de binlerce dekar ormanımız kül olmayacaktı. Hala o uçakları ayağa kaldırma şansımız olduğuna inanıyorum. Sanırım, kiralamalara 80 milyon dolardan fazla para harcadık. Oysa, Türk Hava Kuvvetleri’nin elinde 49 adet CN 235 nakliye uçağı var. Airbus’ın takılacak, bu tür uçaklar için imal edilmiş, Avrupa havacılık otoritesinin (EASA) onayını almış yangın kitleri mevcut. Uçak başına 1-2 milyon dolarlık bir harcama ile bu kitler takılabiliyor. Takılan kitler istendiğinde çıkarılabiliyor ve uçak nakliye, asker taşıma gibi görevlerine devam edebiliyor.

SÖNDÜRME KİTLERİ

Örneğin bir CN 235 uçağına takılacak yangın kiti ile kimyasal söndürme sıvıları uçağa yüklenebiliyor. Bu yangın söndürme kimyasallarını dışarı atacak püskürtme boruları sisteme ekleniyor. Örneğin CN 235 uçaklarına yüklenecek 3 ton kimyasalla kalkan uçak hem yangın noktası üzerinde çok fazla alçalabiliyor, hem de kimyasalı boşalttığında 10 tondan fazla su etkisi yaratabiliyor. Manevra kabiliyetleri olan bu uçaklar helikopterlerin yapamadığı onlarca zorlu görevin altından kalkabiliyor. Üstelik bu uçaklar TAİ’de montajı yapılan uçaklar. Mühendislerimiz, teknisyenlerimiz uçağın ciğerini biliyor. Kayseri 2. Hava Bakım Fabrikası da bu yangın söndürme kitlerini takabilecek kabiliyette... Airbus’ın İspanya Sevilla’daki askeri fabrikası bu kabiliyetleri uçaklarına kazandırdı. Ve hem Avrupa Havacılık Otoritesi EASA hem de Amerikan Sivil havacılık Otoritesi FAA sertifikalarını aldı. 3 yıl önce Türkiye’de bir sunum yapılmış. Ama sanırım bu iş Orman Bakanlığı yetkisinde olduğu için o gün bugün bir cevap alınamamış. Halen Etimesgut üssünde bu uçaklardan 10 tanesi yerde duruyor.

HAZIR BEKLİYOR

Dahası var. Türk Hava Kuvvetleri’nin elinde yine aynı fabrikanın imalatı 9 adet A400M uçakları var. Bu stratejik nakliye uçakları 36 ton yük taşıyabiliyorlar. Bu uçaklara da aynı CN 235 uçaklarının donanımında olduğu gibi yangın kiti takılabiliyor. Üstelik 10 ton kimyasal atan bir kit takıldığında, yaklaşık 100 tonluk su bırakılmış kadar güçlü bir sonuç alınıyor. Bu kimyasalların çevreye bir zararı yok. Avrupa da da kullanılıyor. Yangın kitinin depo kısmı uçaktan indirildiğinde uçak yine nakliye görevine devam edebiliyor. Bu kitler CASA imalatı; CN235, C295 ve A400M uçakları için tasarlanmış olup Kıç Kargo apısı olan diğer herhangi bir uçağa da kurulabiliyor. Bu ‘tak ve çalıştır’ çözümünün uçağa kurulması 1 saatten az zaman alıyor. Tekrar ediyorum, atılan kimyasalın çevreye hiçbir zararı yok. Yani aşağıdaki orman yangınında büyük bir alanda alevler hızla bastırılabiliyor. Rahatça alçalabilen bu uçaklarda orman yangınları ile mücadele de kahraman olmak için hep hazır bekliyor. Yangın kitinin depo kısmı uçaktan indirildiğinde yine nakliye görevine devam edebiliyor.

KİTİ ALAN YANGIN BÖLGESİNE GİDEBİLİR

Şimdi Türk Hava Kuvvetleri’nin Antalya, Adana İncirlik, Dalaman, İzmir 2. Ana jet üssü ve Bandırma’da bu uçaklara takılacak kitler hazır bekletilebilirdi. Bu sistem kurulsaydı uçaklar hızla kitleri alıp orman yangın bölgelerinin üzerine ulaşabilecek ve yangın büyümeden bastırılabilecekti. Elbette THK’nın elinde bulunan uçaklara bakım yapılıp Adana, Antalya, Dalaman, Bodrum, İzmir havalimanlarında bekletilselerdi, inanının yangınların memleketimizi cehenneme çevirmesinin önüne geçilebilirdi. Yıllar önce de Genel Kurmay’ın elinde bulunan Grumman S-2 Tracker deniz karakol uçakları vardı. Bunlar ekonomik ömürlerini tamamlamışlardı. Ama müthiş uçaklardı. 10-15 taneydi sanırım. Bunlardan biri 1 milyon dolarlık bir harcama ile TAİ’de yangın söndürme uçağına çevirildi. Acayip başarılı oldu. Hatta bunlardan biriyle, Amerikalı bir pilotla, Kocaeli’nde rafineride çıkan yangını bastırmak için yapılan bir test uçuşuna katıldım. Sapanca’dan başlayıp vadiler içinde kıvrıla kıvrıla uçtuk. Yere, limitleri zorlamadan çok ama çok alçaldık. Ciddi negatif ‘g‘ (ci basıncı) yedim. Ama gördüm ki havada uçak çok başarılı. Proje uygulanmadı. Uçaklar kesilip atıldı. Tencere mi oldu, tava mı oldu. Bilmiyorum. Çok kahrolmuştum. Benim söyleyebile-ceklerim bu kadar...

C-130'LAR KULLANILAMIYOR

Güvenlik uzmanları Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan C-130 uçaklarının kit ile yangın söndürme uçağına dönüştürülemediğini açıkladı. Bunun gerekçeleri ise şöyle sıralandı:

1. 1990’lı yılların sonunda yangın söndürme uçağı ihtiyacı kapsamında Hv.K.K.lığı tarafından C-130B uçaklarına yüklenebilen modüler yangın söndürme kiti kullanılmaya başlanmıştır.

2. 2002 yılında uçakların dış kanat ile merkez kanat birleşim bölgesi (Rainbow Fittingi) civatalarından bir tanesinde oluşan çatlak nedeniyle malzemenin kırık kesit analizi yapılmış, analiz neticesinde çatlağın malzeme yorulmasına bağlı olduğu tespit edilmiştir.

3. 2004 yılında California/ABD’de yangın söndürme uçağı, söndürme mayisi bıraktığı esnada kanadının kopması nedeniyle düşmüş olup USAF tarafından uçağın düşmesinin merkez kanadı dış kanada bağlayan cıvata kırılmasına bağlı olduğu tespit edilmiştir.

4. Bahse konu bağlayıcılarda çatlak tespit edilmesi ve ABD’de yaşanan kaza kırım sonrasında yangın söndürme uçaklarının uçakta ileri seviyede yorulmaya sebebiyet verdiği gerekçesiyle  yangın söndürme kitlerinin C-130 uçaklarında kullanımı durdurulmuştur.