Ya flickr gibi sönersin ya da facebook gibi parlarsın

HIZLA BATAN, HIZLA ÇIKAN MAHALLELER

Bir sosyal ağın düşmüş hali, cazibesini yitirmiş bir mahalle gibi oluyor. Önce bir spekülatör geliyor. Piyasayı patlatıyor. Kiralar fırlamış, mantar gibi dükkân açılmış. Ama sonra bir kriz... Balon patlayınca mahalle birden ölüyor. Fiyatlar dibe vurmuş, mortgage’ını ödeyemeyenler evlerini kaybetmiş, dükkânlar birer birer kapanmış. İşte Flickr da, dün en tepedeyken, bugün o batmış mahallelerden biri. Facebook ise tüm dünyadaki 900 milyon kullanıcısıyla insanların yaşamak için birbiriyle yarıştığı yeni mekân. “İkisinin de şunun şurasında sekiz yıllık bir geçmişi varken nasıl her şey bu kadar hızlı değişiyor” mu diyorsunuz? Mesele de o zaten. Çünkü yeni ekonomi demek en önce hız demek!

KOPYALAMAK SERBEST

Eski ekonominin inovasyon teorilerinde hep şu söylenirdi: Çoğu yenilik yavaş yavaş başarılı olur ve yavaş yavaş karşıtlarını da dönüştürür. Direnenlerse yavaş yavaş ölür. Yeni ekonomide bu tezin artık hiçbir geçerliliği yok. Çünkü birincisi, artık yavaşlığın kalmadığını biliyorsunuz. Ama ikincisi... Asıl önemlisi... Fikri kimin bulduğunun hiçbir önemi yok. 2004’te kurulan Facebook’tan önce 2003’te kurulmuş MySpace vardı. MySpace şimdi yok olmak üzere. Facebook ile aynı yıl kurulan Flickr, daha önce kimsenin aklına gelmeyen bir fikirle çıkmıştı. Ama ondan altı yıl sonra kurulan Instagram, bugün o fikri ileriye taşıyıp Flickr’ı katladı. Sonuç... Yeni ekonomide fikir atlamaktan korkma. Çünkü kopyalamak serbest.

ENTEGRASYON İNOVASYONU ÖLDÜRÜR

Reklamcılar bu işi çok güzel halletti. Büyüyorlar. Holdingleşiyorlar. Ama o kocaman şemsiyenin altında yaratıcı fikirler bulup hızlı hareket etmek için ufak ajanslarla yürüyorlar. Bir yerde okudum. Flickr için yazılmış bir tür obituary (ölüm sonrası anma yazısı) idi. Özetle, “Yahoo, Flickr’ı aldıktan sonra inovasyon yerine entegrasyona eğildi. Şirketi mahvetti” diyordu.
Kurumsallaşmak önemli tabii. Öyle kapüşonla gezdiğine bakmayın. Zaten Facebook’taki kurumsal iletişim departmanının profesyonelliğini de ancak Exxon’da bulursunuz. Ama Facebook’un yaptığı, kurumsallaşırken Flickr’ın hatasına düşmemek oldu. İnovasyonu asla terk etmedi. Örneğin Instagram’ı aldılar geçen ay. Açıklama yapmışlar. “Yönetimi bağımsız yürüyecek” diye. Yani siz siz olun yeni ekonomide butik kalın.

AZA TAMAH ETMEYEN ÇOĞU BULUR

Instagram demişken... Atasözleri de zamanın ruhuna yeniliyor. Flickr’ı karı-koca Stewart Butterfield ve Caterina Fake kuruyor. O sırada Kanada’da yaşıyorlar ve arkalarından koşturan varmış gibi, şirketi tam bir yıl sonra gidip Yahoo’ya satıyorlar. 35 milyon dolara... Facebook’un Harvardlısı Mark Zuckerberg ise bugün 28 yaşında ve 20 milyar dolarlık bir servete sahip. İnat edip satmadığı için... Fikrinize eğer gerçekten güveniyorsanız, yeni ekonomide ne kadar beklerseniz o kadar çok kazanıyorsunuz. Hadi Facebook’u geçtim. Flickr’ın sonradan çıkanı Instagram bile daha geçen ay 1 milyar dolara satıldı. Hâlâ evliler mi diye baktım. Butterfield ve Fake 2010’da boşanmış.

MARKANIZIN HİKÂYESI OLSUN

Aklınıza kazındı değil mi? Kapüşon giyiyor ve Harvardlı. Geçen hafta New York dergisi de kapak yapmıştı: “Arsız zengin nasıl hiç mümkün olmadığı halde parlak bir CEO’ya dönüştü” diye... Koskocaman yazmışlar hem: Zuck. Yeni ekonominin eski ekonomiden kalma en önemli kuralı bu. Üstelik eski ekonomidekinden çok daha önemli biçimde. Bir şey bul ve medyada ilgi çek. Flickr’ı da gerçi Kanada’dan hemen Amerika’ya taşıdılar ama sorun, Flickr’ın hiçbir zaman Facebook’un Mark Zuckerberg’i gibi bir figürü olmadı. Google, Stanford’lı dahi çocuklar hikâyesinden uzun süre ekmek yerken Yahoo nasıl uzun süre yayan kaldıysa... Flickr da Kanada sıkıcılığından sıyrılamadı. San Francisco’da yüzlerce inek kod yazıp yırtmaya çalışıyor. Ama yeni ekonomide kimin çıkacağında biraz da bunun etkisi olacağını unutmayın. Kimin hikâyesi daha güzel? Medya kimi daha çok sevdi?

BU İŞ BİR BALON YÖNETİMİ

Son olarak... Spekülatörün dadandığı mahalle analojisi sakın aklınızdan çıkmasın. 2004’te Google halka açıldığında piyasa değeri 23 milyar dolardı. 40 milyar dolar yıllık cirolu Google’ın sadece 10’da biri kadar para kazansa da Facebook’un halka açılması Google’unkinin beş katı. Artı... Çoğalan kullanıcı sayısıyla maliyetleri gelirden daha hızlı artıyor.
Yeni ekonomiciler kızsa da kabul etmek zorunda. Bu iş bir ölçüde balon işi. İşte Flickr’ın suçu da belki bu balon piyasada dürüst davranmaktı. Bilançoya bakıp “Bu iş 35 milyon dolar eder” deyip kestirip atmalarıydı. Burnunuzdan kıl aldırmayın. Ve yeni ekonomide asla mütevazı davranmayın.