ABD'den çekilen Reyhanlı fotoğrafı

Konu, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun dün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki ifadesinde yine gündeme geldi.
Türkiye’nin El Kaide bağlantılı gruplara yaklaşımı meselesi.
Muhalefet bastırdı.
Videoyu izledim, Davutoğlu çok sinirliydi.
Özetle, hiçbir Türk bakanın El Kaide'ye sempati duymayacağını söylüyordu.
Haklı. Kimsenin de buna itiraz etmesi mümkün değil.
Ama sorun, Türk bakanların sempatisi değil. Türk bakanların El Kaide’yle mücadelede inisiyatif üstlenmeleri…

*

Çarşamba günü, Amerikan Kongresi’nin Temsilciler Meclisi kanadında konuyla ilgili bir toplantı takip ettim.
Dış İlişkiler Komitesi’nin düzenlediği, “Suriye’deki Terörist Gruplar” başlıklı bir oturum.
İfade vermesi için çağrılanlardan biri de New America Foundation’ın uzmanlarından Barak Barfi’ydi.
Barfi, bu konuda kentteki en iyi uzmanlardan biri.
Bölgeyi biliyor. Ve bütün gelişmeleri de günü gününe takip ediyor.
Oturum bitti.
Sonra akşam, hikâyenin Türkiye’yi ilgilendiren boyutuna odaklandığımız uzun bir söyleşi gerçekleştirdik.

*

Bahsettiğim baştaki videoyu izlerseniz, sonunda TBMM’deki milletvekillerini hiçbir şey olmamış gibi komisyon sıralarında baklava yerken görüyorsunuz.
Tavsiyem…
Siz sakın aynısını Barfi mülâkatını okurken yapmayın.
Çünkü işin vardığı boyutu gördüğünüzde boğazınızda kalabilir.
Okuyun.
Ne demek istediğimi anlayacaksınız.

*

Suriye’deki cihadistler nereden geldiler?
- Dünyanın her yerinden. Ve bu cihatçılar, bölgeye Türkiye üzerinden gidiyorlar. Bütün dünyaya yayılmış bir “pipeline” (boru hattı) gibi. Zaman içinde çok gelişen bir ağ.

Beraber mi çalışıyorlar?
- ISIS (Irak ve Levant İslam Devleti) ve Nusra Cephesi, cihatçıları bölgeye taşırlarken transferlerde beraber çalışmıyorlar. Pipeline’ın nereden geldiğine göre değişiyor. Örneğin Tunus’a gittiğinizde oradan gelen kişinin kontağının kim olduğuna bağlı. ISIS mi, Nusra mı, diğerlerinden biri mi? Birbirlerinden bağımsız çalışıyorlar ama bilmek zor.

CNN’de Hatay’a inen sonra sınırı geçmek için kendine kaçakçı arayan insanların bir videosunu izledim. Ellerinde gidecek bir adres yokmuş gibiydi.
- Hayır, hayır. Her şey planlı. Hepsinin elinde havalimanına gelip onları alacak birinin telefon numarası var. Bu ağın olduğunu biliyoruz. Biz bunu gördük.

Diyelim bahsettiğimiz cihatçı bir Libyalı. Evinde otururken Suriye’ye gitmeye karar veriyor. Kendine nasıl kontakt buluyor? Web sitesi gibi bir şey mi var?
-Hayır. Libya’da bir pipeline var. Ve Libya’dan Suriye’deki cihatçılara uzanan pipeline’ın çok güçlü olduğunu biliyoruz. Bir cami. Ya da bir camideki bir şeyh. Ya da ufak bir örgüt. Her şeyi ayarlıyorlar. Ve onu Antakya’ya yolluyorlar. Havalimanında karşıladıktan sonra da, sınırı geçmesinden önce onu bir safe house’a götürüyorlar.

Yani Hatay’da bu işlemler için bir kontakt kişisi oluyor.
- Antakya’yı çok fazla kullanmıyorlar. Daha çok Reyhanlı. İhtilafın başında Antakya’ya giren-çıkanlar daha fazlaydı. Şimdi daha çok Reyhanlı.

Demek istediğim sonuçta bu kontakt kişisi Türk toprağında. Türklerin biliyor olması lazım.
- Bakın, bu kişilerle havalimanında temas kuruyorlar. Cihatçıların kim olduklarını bilmek zor değil. Suudi Arabistanlı bir adamın Antakya’ya gitmesi için bir sebep yok. Ne yapacak? Turistik seyahat mi? Eğer 2010’da İstanbul’dan Antakya’ya uçan 10 kişi varsa, 2012’de bu 400 olduysa, bir şeyler döndüğünü bilirsin.

Türk Hükümeti ne yapabilir? Durdurup sorgulamalı mı?
- Evet, bu da problemin başka bir parçası. Çünkü bunlar Türkiye’de yasaları ihlal etmiyorlar. Yasalara aykırı hiçbir şey yapmıyorlar.

Tamam ama istihbarat kuruluşları var. Bu network’ün Suriye’deki cihatçıların bir parçası olduğunu belirleyip bir şeyler yapmaları gerekmez mi?
- Türkler durumu sadece gözlüyorlar. Olan biten her şeyi biliyorlar.

Ve bir şey yapmıyorlar mı?
- Ben bunu söylemek istemiyorum. Benden tırnak içinde böyle bir cümle olmasın.

Türk Hükümeti’nin bu konuya yaklaşımında bir değişiklik görüyor musunuz?
- Türklerin bir politikası var. Beşar’ı devirmek istiyolar. Cihadistlerin de buna yardımcı olacağını düşündüler. Ama şimdi bütün bu cihadistlerin orada olmasının iyi bir politika ve iyi bir fikir olmadığını fark ettiler. Ve sonunda yeni bir politika belirlemeye karar verdiler.

Ne zamandan beri?
- Bakın, şöyle açıklayayım. Türkiye, Irak Savaşı sırasındaki Suriye gibi değil. Cihatçıları desteklemiyor. Türkiye seküler, Müslüman çoğunluklu bir ülke. NATO’nun parçası. Ve Batı’yı özellikle de ABD’yi destekliyor. O yüzden Türkiye’nin cihatçı politikası diye bir şeyden bahsedemezsiniz. Türkiye’nin bir Suriye politikası var. Ve ne yazık ki Suriye Hükümeti ile savaşan cihatçılara ihtiyacı var. Çünkü (cihatçılar) işlerini iyi yapıyorlar. Bu da (Türkiye için) bir ikilem yaratıyor.

Bu ikilem Türkiye’nin ulusal güvenliğine de zarar verecek.
- Evet, bu doğru bir değerlendirme olurdu.

Bu arada El Kaide bağlantılı gruplardan El Nusra ve ISIS iki farklı yapı. El Nusra’dan başlarsak.
- Sanırım birçok kişi, Nusra Cephesi’ne Nusra Cephesi’nin ISIS’e karşı en iyi seçenek olduğunu düşünerek yaklaştı. ISIS çok güçlü. Kimse de bunun farkına varmıyor. Birilerinin onlarla savaşması gerekecek ve bu Nusra Cephesi olabilir. Diğer Körfez ülkeleri de Nusra Cephesi’ne böyle bakıyor olabilir.

ISIS’e karşı bir araç olarak mı?
- Evet.

Neden?
- Çünkü Nusra Cephesi ve ISIS bazı bölgelerde çatışıyor görünüyorlar. Bazı bölgelerde çatışıyor gözüküp diğerlerinde işbirliği halindeler. Uzun vadede Nusra Cephesi, ISIS için bir tehdit olabilir.

Çatışmalar nerelerde?
- Rakka’da.

Rakka Nusra’nın en güçlü olduğu yerlerden biri değil miydi?
- Evet ama ISIS geçen aylarda burayı Nusra’nın elinden kaptı.

Nedir aralarındaki fark? ISIS, Nusra Cephesi’e göre daha mı El Kaide?
- Hayır, aslında Nusra Cephesi El Kaide’ye daha çok benziyor. Her gün sivilleri öldürmek gerektiğine inanmıyorlar. İnsanlara ne yapmaları gerektiğini empoze etmeleri gerektiğini düşünmüyorlar.

Aralarında bu konuda bir anlaşmazlık var. El Kaide’yi hangisi temsil ediyor?
- Suriye’de örgütü Nusra Cephesi temsil ediyor. Ama ISIS daha güçlü.

Nasıl olabiliyor bu? Nusra Cephesi daha eski.
- Fark etmez. ISIS kurulduktan sonra birçok kişi Nusra Cephesi’nden ayrılıp ISIS’e geçti. Sonra da örgütün merkezlerini ele geçirdiler.

Fırat boyunca birçok kent Nusra’nın kontrolünde diye yazıldı. Deyrizor, Rakka dahil.
- Deyrizor, Rakka, Halep… Her yerde yönetim merkezlerini ISIS eline geçirdi. Her yerde.

Gidişat ne?
- Muhtemelen ISIS çok daha güçlü olacak. Daha çok güçlendikçe Özgür Suriye Ordusu’nun diğer tugaylarıyla çatışma ihtimali de daha fazla artacak.

Ya rejim?
- Hepsiyle aynı anda savaşamazsınız. Teker teker. ISIS, şimdi Ahfad el Resul (Peygamberin Torunları) ile savaşıyor. Birçok yerde. Esir alıyorlar, çatışıyorlar. Ahfad el Resul büyük bir tugay. Hızlı bir şekilde yenemiyorlar. Azaz’da ne olduğuna baksanıza. Asifat El Şamal (Kuzey Fırtınası Tugayı) ile çatıştılar. Asifat El Şamal küçük bir tugaydı. Ve bir gün içinde onları yendiler.

Ya Kürtler?
- Evet, PYD ile de çatışıyorlar. PYD zemin kazanıyor, çünkü PYD’nin çok iyi savaşçıları var. Kandil’de PKK’dan eğitim alıyorlar.

Şunu anlamaya çalışıyorum. Şu anda herkes herkesle çatışıyor. Peki bu çatışmalar hangi ana eksende konsolide olacak. Belirleyici olan çatışma hangisi?
- Kürtler ISIS’le çatışmaya devam edecekler. Buna şüphe yok. ISIS de bölgedeki küçük tugaylarla çatışmaya devam edecek. Böylece daha fazla bölgenin kontrolünü ele alacaklar. Rejim de her yerde çatışmayı sürdürecek. Rejim ilerleme kaydediyor.

Amerikalıların dahli ne boyutta olacak?
- Muhaliflere silah yardımı yapamazlar. ISIS’in eline geçer.

Washington’nda bazı uzmanlar ileride ABD’nin o bölgede İHA operasyonu yürütebileceğini düşünüyor. Mümkün mü?
- Günün sonunda ISIS eğer o kadar güçlenirse, evet, İHA operasyonu yapmak zorunda kalacaklar. Ama şimdi bunu konuşmak için çok erken. Şu anda böyle bir konu gündemde değil.

www.twitter.com/tolgatanis