Koronavirüs yayılımı insan hareketleri kaynaklıdır

Koronavirüs, Çin’de başlayıp insan hareketleri vasıtasıyla insandan insana bulaşma yoluyla tüm dünyada salgın hale geldi. Bu yayılımda evcil hayvanların rolünün olduğu yönünde hiçbir bilimsel kanıt ve bulgu bildirilmedi. Hastalığın tüm dünyayı tehtit eder şekilde salgına dönüşmesi, özellikle Avrupa kökenli ülkelerce, geç alınan önlemler ve kontrolsüz enfekte insan hareketleri sonuçludur.
***
Geçtiğimiz hafta Bilkent’te kimliği belirsiz kişiler tarafından sokak hayvanlarına karşı yapılan haince bir zehirleme eylemi gerçekleştirildi ve bu insanlık dışı hareketin sonucunda onlarca köpek, kedi, tilki ve kuşlar acı çekerek cen verdi. Ayrıca Ankara’nın ve Türkiye’nin bazı bölgelerinde aşılı kısırlaştırılmış ve küpelenmiş köpeklerin toplanıp barınaklara götürüldükleri haberleri gündeme geldi. Tüm bu bilinçsiz, kontrolsüz ve yasadışı eylemlerin engellenmesi ve insanların kafalarındaki soru işaretlerinin aydınlanması hedefli olarak, kendimi geçtiğimiz haftalarda kaleme aldığım yazımı tekrarlamak mecburiyetinde hissediyorum.
***
Koronavirüsün köpeklerden de insana bulaşabileceği söylentileri birçok kişiyi endişelendirdi. Bu tür söylentilere kulak asmadan önce insanlarda ölüme yol açan koronavirüsün ne olduğunu anlamak gerekir. Koronavirüs, tüm memeli hayvanlarda hastalıklara sebep olabilen birçok formda görülebilen virüs topluluğunun ortak ismidir. İnsanlarda hastalığa sebep olan türü, solunum yolları hedefli olup köpeklerde görülen türü ise sindirim sistemi hedeflidir. Yani bu virüsün insanda görülen türü, akut solunum yolu hastalıklarına yol açıp son derece bulaşıcı olabilirken, köpeklede de akut ve şiddetli barsak problemlerine yol açmaktadır.
***
Kedilerde de koronavirüs enfeksiyonlarının değişik bir formu görülebilmektedir. Ancak birbirinden farklı protein kılıfına sahip olan koronavirüsler farklı canlılarda birbirinden ayrı hastalıklara sebep olabilmekte ve genellikle bulaşıcılıkları aynı tür içerisinde gözlemlenmektedir. Örnek vermek gerekirse kedilerde görülen ve kendi aralarında son derece bulaşıcı olan koronavirüs enfeksiyonları, kediden köpeğe bulaşmaz.
Köpeklerde görülen koronavirüs enfeksiyonları ise özellikle yavru ve genç köpeklerde ağır bağırsak enfeksiyonları ishal ve kanlı dışkı ile karakterize olup çok bulaşıcıdır. Köpekten köpeğe kolaylıkla bulaşabilen bu hastalık yetişkin köpeklerde de akut ve şiddetli ishallere sebep olabilir ancak ölümcül değildir. Yavru ve genç köpekleri aşılama yöntemi ile bu hastalıktan korumak ve bağışık hale getirmek mümkündür. Kedi ve köpeklerde ayrı formlarda görülen ve farklı hastalıklara sebep olan koronavirüs kediden köpeğe ve köpekten kediye bulaşmaz.
***
Çin’de başlayan ve ülkemizde de korkuya sebep olan koronavirüs enfeksiyonları da bu virüsün bambaşka bir formudur ve köpekler ile kedilerdeki koronavirüsten tamamen farklıdır. Dolayısıyla köpekten yada kediden insanlara koronavirüs enfeksiyonu bulaşmaz. Köpekler ve kedilerden insanlara bulaşabilen hastalıklar (zoonoz) olabildiği halde koronavirüs bunlara dahil değildir.
Evlerimizde beslediğimiz ve ailemizin bir parçası olan sevimli dostlarımızın sağlık bakımları ve aşı programlarını düzenli takip ettiğimiz takdirde bizim sağlığımızı tehdit edecek hiçbir hastalığa yakalanmayız. Tüm bunlara ek olarak evcil hayvan besleyen yetişkin ve çocukların bağışıklık sistemlerinin daha güçlü ve dinamik olduğu da bilimsel bir gerçektir.