Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi kime ne getiriyor

Bir süre önce, sosyal güvenlik sisteminde, "reform" niteliğinde kapsamlı bir düzenleme yapıldı. Bu yazı dizisinde, yeni düzenlemeleri ilginç örneklerle hem açıklayacak hem de aksayan veya dikkat edilmesi gereken yönlerine dikkati çekeceğiz. Bu arada, sizlerden gelen soruları da yanıtlayacağız. Bugün ele alacağımız konular aşağıdaki gibi.

EMEKLİ OLUP ÇALIŞAN ESNAFIN CANI YANACAK

Sosyal Güvenlik Kurumu Yasası’ndan, emekli olup çalışanlar olumsuz yönde etkilenecek. Örneğin;

Bağ-Kur’dan emekli olup esnaflık yapanlar, yürürlükteki asgari ücretin yüzde 33.5’ini,

Bağ-Kur’dan emekli olup, bir şirkete ortak olan ya da ortaklığı devam edenler de asgari ücretin yüzde 33.5’ini,

"sosyal güvenlik destek primi" olarak ödeyecekler. Bu tutar, yanında sigortalı işçi çalıştıranlarda daha yüksek olabilecek.

Yasadan önce de böyle bir prim vardı ama yüzde 33.5 değil, emekli aylığının yüzde 10 ödeniyordu.

İŞYERİ AÇAN İŞÇİ VE MEMUR EMEKLİSİ

SSK ya da Emekli Sandığı’ndan emekli olup, kendi adına işyeri açanlar ya da şirket ortağı olanların da canı yanacak. Bunlar, yürürlükteki asgari ücretin yüzde 33.5’ini "sosyal güvenlik destek primi" olarak ödeyecekler. Bu tutar, yanında sigortalı işçi çalıştıranlarda daha yüksek olabilecek.

Örneğin, emekli aylığı alan bir memur emeklisi, kendi adına işyeri açtığında, bugünkü asgari ücrete göre yaklaşık 178 YTL "sosyal güvenlik destek primi" ödeyecek. Bu tutar, yasadan önce, herkes için sabit bir tutar olarak 62,70 YTL olarak uygulanıyordu.

EŞ, ÇOCUK VE KAYNANA ADINA İŞYERLERİ ÇOĞALACAK

Yasa, emekli olup çalışanları cezalandırdığı için, emekliler eş, çocuk ve diğer yakınları adına işyeri açma yolunu seçebilecekler.

Böylelikle, boşuna prim ödemektense eşi ya da kayınvalidesinin, sigortalı olmasını sağlayabilecekler.

AVUKATLAR UNUTULMADI

Emekli olup, avukatlık yapanlar da yürürlükte olan asgari ücretin yüzde 33.5’i oranında "sosyal güvenlik destek primi" ödeyecekler. Bu ödeme daha önce emekli aylığından yüzde 15 oranında yapılıyordu.

GURBETÇİLERE DÖVİZLE BORÇLANMA KALKIYOR

Yurt dışında çalışan ve kesin dönüş yapan gurbetçilerin döviz üzerinden Türkiye’de emeklilik borçlanması yapması uygulaması sona erecek. Her işgünü için 3,5 dolar üzerinden borç hesaplamasından vazgeçilerek, YTL üzerinden borçlanmaya geçilecek. Borçlanmada, alt ve üst sınır getirilecek.

MAAŞ ALMAK İÇİN BOŞANANA CEZA

Yıllardır sürdürülen ilginç bir uygulama var. Daha önce Hürriyet’te de yazdığımız gibi, evli karı-koca var. Kadın, kocasından muvazaalı (danışıklı işlem) şekilde boşanıp ölen babasından emekli aylığı alıyor. Ancak kocası ile birlikte yaşamaya da devam ediyor.

Yeni yasa ile ölüm geliri ve aylık bağlanması için eşinden danışıklı olarak boşanma olayı önleniyor. Buna göre, eşinden boşandığı halde boşandığı eşi ile birlikte yaşadığı belirlenen eş ve çocukların, bağlanmış olan gelir ve aylıkları kesilecek. Ayrıca, o tarihe kadar ödenmiş olan tüm paralar, faiziyle geri alınacak.

ERKEKLER, EVLENMEK İÇİN 2007 YILINI BEKLEYİN

Yeni yasaya göre, 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren evlenecek olan erkek çocuklara "evlenme yardımı" verilecek.

Buna göre, evlenme yardımı, daha önce bu yardımdan yararlandırılmayan, yetim aylığı almakta olan erkek çocuklara da ödenecek.

Evlenme yardımının tutarı, erkek çocuğun aldığı yetim aylığının "bir yıllık tutarı" kadar olacak.

ERKEKLERE 1 MİLYAR LİRA EMZİRME PARASI

Sigortalı olmayan karısı doğum yapan sigortalı erkeğe, doğum sonrası altı ay boyunca "emzirme yardımı" verilecek.

O tarihte geçerli olan asgari ücretin üçte biri tutarında olan emzirme yardımı, şu andaki asgari ücrete göre; 531/3 x 6 ay şeklinde hesaplanacak. Buna göre, altı aylık emzirme yardımı 177 x 6 ay = 1.062 YTL (1 milyar 062 milyon lira) olacak.

Kayınpederimle evlenebilir miyim

SORU: Lütfen beni yanlış anlamayın. Kocam yıllardır işsiz. Kayınpederimin evinde kalıyor ve onun emekli aylığı ile geçiniyoruz. Bir süre önce, kayınpederimin kanser olduğunu öğrendik. Bir yıllık ömrü kalmış. Geçenlerde eşim anlattı. Böyle bir olay yaşayan bir ailede, kadın kocasından boşanıp, kayınpederi ile evlenmiş. Kayınpederi ölünce de karısı olarak ona aylık bağlanmış. İşsiz olan eşim, "Biz de boşanalım, sen babamla evlen" diyor. Çok şaşırdım. Ne dersiniz, böyle bir şey olur mu?

YANIT: Böyle bir uygulama maalesef çok yaygın. Geçim sıkıntısı ve işsizlik, insana neler yaptırıyor. Ancak, kayınpeder ile evlenme olayında, evlendirme memurluğu ve aylık bağlayan sosyal güvenlik kurumunun dikkatinden kaçan bir nokta var. O da şu; Medeni Kanun’un 129. maddesine göre; alt soy - üst soy arasında, kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenler arasında ve kayınpeder ya da kayınvalide ile evlenilemez.

Bu nedenle evliliğiniz geçersiz olur. Yetkililer bu durumu atlasalar bile ihbar ya da başka nedenle bu olay ortaya çıktığında, size ödenen aylıklar, faiziyle geri alınır.

Yurtdışında tedavi mümkün mü

SORU: Yeni sistemde, sigortalılar yurtdışında tedavi gibi bir olanaktan yararlanabilecekler mi?

YANIT: Duruma göre evet. Şöyle ki; sigortalının tedavisi Türkiye’de mümkün değilse, tedavinin mümkün olmadığına dair hastane raporu aranılacak. Bu rapor, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ilgili yönetim kurulunda onaylanacak. Sonra hakem hastane olan Numune Hastanesi’nden onay alınması gerekiyor.

Babaannemin çift maaşı kesilir mi

SORU: Babaannem, Bağ-Kur emeklisi olarak, emekli aylığı, Emekli Sandığı’ndan da yetim aylığı alıyor. Yeni sisteme göre bu aylıklardan biri kesilecek mi?

YANIT: Kesilmeyecek. Her iki aylığı da almaya devam edecek.

YARIN: HEMEN EMEKLİ OLMAKTA YARAR VAR MI? ÜCRETLER VE EMEKLİ AYLIĞI DÜŞECEK Mİ?