Neriman Teyze’nin beyan etmeyi unuttuğu miras

Haftalardır anneme “Oğlun gelirse bana haber ver. Önemli bir konum var, onu soracağım” diyormuş.
Datça’ya gittiğimde annem “Oğlum, zamanın varsa bizim komşu Neriman Hanım, 5 dakika gelip bir şey sormak istiyor” dedi.

NERİMAN TEYZE’NİN SORUNU

Neriman Teyze geldi ve doğrudan konuya girdi;
“- 10 yıl önce vefat eden babamdan, bir arsa ve bir de ev kaldı. Babamın tek mirasçısı benim. Yıllar sonra duydum ki bu evi ve arsayı beyan edip, vergi ödeyecekmişim. Arsayı kat karşılığı verecektim, müteahhit uyardı ve ‘Bu arsa senin üzerine gözükmüyor’ dedi. Şaşırdım kaldım. Bana bir yol göster evladım, ne yapayım? Bunları üzerime almam için çok ceza gelir mi?”
“- Rahat ol Neriman Teyze. Senin durumunda olan yüzbinlerce kişi var. Ceza falan ödemeden, bu olayın çözüm yolu var. Hatta Hürriyet’te yazayım, senin durumunda olanlar da okusunlar” dedim.

BEYAN EDİLMEYEN MİRAS

Neriman Teyze gibi birçok mirasçı, miras kalan arsa, arazi ya da evi “veraset ve intikal vergisi beyannamesi” ile beyan etmiyor ancak araziyi ekip biçmeye, evde de oturmaya devam ediyorlar. Daha sonra onlar ölüyor, yine değişen bir şey olmuyor. Gayrimenkul tapuda dedenin adına kayıtlı, araziyi ya da evi kullananlar ise torunlar...
Neriman Teyze gibi çok kişi, beyan etmediği ya da beyanname verirken unuttuğu bir gayrimenkulü veya menkul malı, yıllar sonra beyan ettiğinde, “yüklü bir vergi ve ağır bir ceza ile ödeyeceğini” düşünür. Oysa bu doğru değil.
Ceza ödemeden de bu sorunlarını çözebilirler. Üstelik daha az da vergi ödeyerek...

CEZASIZ ÇÖZÜM

Maliye Bakanlığı’nın konuyla ilgili 2000/1 Seri No.lu “Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu (VİVK) İç Genelgesi” var. Buna göre;
- Verilen veraset ve intikal vergisi beyannamesinde gösterilmeyen mallar ile beyanname verilmeyen hallerde, mükellefiyet; intikal eden malların idarece tespit olunduğu tarihte başlamaktadır.
- İntikale konu malların, mükellefler tarafından, idarece beyana davet edilmeden kendi rızalarıyla veya beyana çağrı ile tanınan ek süre içinde beyanı halinde, yapılan tarhiyat, bu mallar için ilk tarhiyat olacak.
- Bu gibi durumlarda, ikmalen, re’sen veya idarece tarhiyattan söz edilemeyeceğinden, tahakkuk eden vergiler için “vergi ziyaı cezası” ve “gecikme faizi” de uygulanmayacak.
Gecikme nedeniyle, sembolik tutarda ikinci derece usulsüzlük cezası uygulanacak.

ŞİMDİ BEYAN EDİN

Yukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği gibi, miras kaldığı halde beyan edilmesi unutulan mal, şimdi de beyan edilebilir. Beyan edilecek değer ise, intikal eden malların, mirasın açıldığı gündeki değeri olacak (VİVK. Md. 11). “Mirasın açıldığı gün” ise, ölümün meydana geldiği gündür (MK. Md. 517).
Varisler; kısmen ya da tamamen beyan etmeyi unuttukları mirası, aradan beş yıl veya 10 yıl geçmiş olsa da beyan edebilirler. Beyan edilecek değer ise, ölüm tarihindeki değerdir. Beyanname verildiğinde, vergi dairesince, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası da uygulanmaz.