İthalatçının 230 milyon dolarını haksız aldılar

Yüzyıllar öncesine ait bu olay halen güncelliğini koruyor.

Yılbaşından bu yana, Deli Dumrul'u bile gölgede bırakan bir uygulama var. Hiçbir yasal dayanağı olmadığı halde, ithalatçılardan keyfi olarak yüzde 3 oranında Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) alınıyor. İsterseniz, sözü fazla uzatmadan, olayın ayrıntılarını açıklayalım.

Önce bir yasa çıktı, ardından bu yasa ile verilen yetkiye dayanarak, Bakanlar Kurulu, bir kararname ile ‘‘İthalatta Alınan Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu’’nu yürürlükten kaldırdı.

Aradan altı ay geçti. Merkez Bankası, bir genelge yayınladı ve kaldırılan bu fonun tahsil edilmeye devam olunacağını açıkladı! İster inanın, ister inanmayın, böyle bir uygulama oldu ve halen devam ediyor...

OLAYIN AYRINTILARI

Olayın ayrıntılarını açıklamak için, sizleri fazla rakama ve kararnameye de boğmadan, bazı Resmi Gazeteleri, yasa ve kararnameleri, kısaca özetlemek gerekiyor.

1- Yaklaşık 14 yıl önce, bir kararname ile ‘‘Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatta’’, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) alınması öngörüldü (Bkz. 7 Haziran 1988 Tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar, Madde 3/d). Bu kararname ile de, fon uygulaması başladı.

2- Aradan 13 yıl geçti ve 12 Temmuz 2001 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2001/2698 sayılı Kararname ile ‘‘Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar ile Ek ve Değişiklikleri’’ 1 Ocak 2002'den itibaren yürürlükten kaldırıldı (Bkz. 2001/2698 Sayılı Kararnamenin Eki Karar Md.4). Hemen belirtelim, bu fona yönelik sert eleştiri ve tepkiler, yürürlükten kaldırılmasının başlıca nedeniydi...

3- T.C. Merkez Bankası da 31 Aralık 2001 Tarih ve 2001/4 sayılı KKDF Genelgesi ile bir duyuru yaparak; KKDF kesintilerinin, bu konuda yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, yürürlükten kaldırılan 88/12944 sayılı Karar hükümlerine göre, tahsil edilmeye devam olunması gerektiğini açıkladı.

Böyle olunca da işler karıştı. 12 Temmuz 2001 tarihli kararname ile kaldırılan fonun, bir genelge ile yapılan duyuruya istinaden, tahsiline devam olunacağı açıklandı. Şu anda da, ithalatçılar, yüzde 3'lük bu fonu kuzu kuzu ödüyorlar. Oysa, hukukun temel ilkelerine göre, genelge ile kararnamenin önüne geçilemezdi. Bunun için, yeni bir kararname ya da yasa gerekiyordu...

MERKEZ NE DİYOR?

T.C. Merkez Bankası'na sorduk, onlar da özetle şunu söylediler;

‘‘Genelgeyle bu uzatma işini biz durup dururken yapmadık. Maliye Bakanlığı bize bir yazı gönderip, ‘uzatın' dedi. Biz de ona göre uzattık!.. (Bkz. Maliye Bakanlığı'nın Merkez Bankası'na gönderdiği 28 Aralık 2001 Tarih ve 69906 sayılı yazısı)’’

Bir örnekle açıklamak gerekirse, adamın biri gidip masada oturan kişinin ensesine sert bir tokat atıyor. Tokatı yiyen, ‘‘Ne yapıyorsun be adam’’ diye hışımla ayağa fırlayınca, adam gayet sakin bir şekilde, ilerideki birini gösterip ‘‘Bana ne kızıyorsun, bak bu adam bana tokat at dedi, ben de onun için sana tokat attım. Haydi, git muhatabın o kişi’’ diyor. Merkez Bankası’nın açıklaması da aynen böyle...

Bu yazdığımız azımsanacak bir rakam değil. 2002 yılı vadeli ithalat tutarının (teşvikli yatırımlar hariç) yüzde 3'ü oranında yani yüzmilyonlarca dolar!.. Araştırdık, Ocak-Ağustos 2002 döneminde 6 milyar 326 milyon dolarlık ithalattan tam 190 milyon dolar KKDF yasalara aykırı olarak alınmış.

Boşuna nefes tüketip de, ‘‘Merkez Bankası özerk bir kuruluş, Maliye Merkez Bankası'nın amiri değil, Türkiye hukuk devleti, hukuka göre genelge kararnameyi iptal edemez’’ demeyin. Ne yazık ki oluyor. Burası Türkiye!..


Akkaya: Genelge ile fon kesintisi olmaz


ANKARA Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Akkaya, ithalatçılardan yapılan fon kesintisiyle ilgili şu yorumu yaptı:

‘‘Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu, 20.6.2001 tarihinde kabul edilen 4684 Kanunun 16 ıncı maddesinin (e) bendi ile kaldırılmıştır. Ancak aynı yasanın geçici 3 üncü maddesinin (a) bendi, ‘Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintilerinin yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar yürürlükten kaldırılan hükümlere göre tahsil edilmeye devam olunacağını; kesinti oranlarını sıfıra kadar indirmeye veya onbeş puana kadar yükseltmeye veya kesintiyi tümüyle kaldırmaya Bakanlar Kurulu'nun yetkili olduğunu' öngörmüştür. Bu düzenlemenin yürürlük tarihi 1.1.2002 dir. Bakanlar Kurulu da, yasanın Resmi Gazete'de yayınlanmasından sonra 03.07.2001 tarih 2001/2698 sayılı Kararnamesi ile Kaynak Kullanımını Destekleme Fonunu kaldırmıştır. Bu Bakanlar Kurulu Kararının yürürlük tarihi de yasa ile uyumlu biçimde 01.01.2002 dir. Buna rağmen, Merkez Bankası'nın, bir genelge ile yasayı ve kararnameyi adeta yok sayıp, 1 Ocak 2002'den bu yana ‘Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatta' yüzde 3 KKDF alınmaya devam etmesi, hukuka aykırıdır. Bütçe Kanunu'na bir hüküm konularak bu fonun tahsil edilmesi yasal olamaz. Çünkü gerek Anayasanın 'Bütçe Kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz' biçimindeki (161/4) hükmü gerek Anayasa Mahkemesi'nin bu konudaki artık yerleşik hale gelmiş kararları, bütçeye, bütçe dışı hükümler konulmasına izin vermemektedir. Türkiye son yıllarda ilginç bir ülke oldu. Anayasa'nın 73. maddesinin ‘Vergi, resim ve harç ancak kanunla alınır' şeklindeki açık hükmüne rağmen, tebliğlerle ya da genelgelerle vergi, fon ve benzeri mali yükümlülükler getirilmeye başlandı. Yapılan uygulamalardan birinin de genelge ile alınmaya çalışılan KKDF ile ilgili olduğunu ve haksız yere yüzmilyonlarca dolar fon tahsil edildiğini görüyoruz. Oysa, Bakanlar Kurulu'nun KKDF'yi, 4684 sayılı Kanundaki yetkiyi kullanarak 1.1.2002'den itibaren kaldırması karşısında fonun tahsili için yasal dayanak kalmamış olup, Merkez Bankası genelge ile fon tahsili de hukuken mümkün değildir.’’