Gurbetçinin kira geliri ne olacak?

1- İşyeri Kira Geliri: Maliye Bakanlığı tarafından 6 Mart 1998 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmış olan 210 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 6 aydan fazla oturma ve çalışma izni alarak yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının ‘‘Dar Mükellef’’ kapsamında vergilendirilmeleri benimsenmiştir.

Buna göre, dar mükellefiyet kapsamında vergilendirilecek olan bu vatandaşlarımızın, Türkiye'de elde ettikleri gelirlerinin sadece tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş işyeri kira gelirlerinden ibaret olması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecekler. Dolayısıyla gelir vergisi de ödemeyeceklerdir.

Örneğin, Almanya'da çalışan (A)'nın İstanbul Akmerkez'de bulunan işyerinden 2002 yılı içinde 200 milyar lira geliri elde etmiştir. Bu kira geliri üzerinden 40 milyar lira gelir vergisi tevkifatı ve 4 milyar lira da fon payı tevkifatı yapıldığını varsayalım.

Almanya'da çalışan (A), üzerinden 40 milyar lira gelir vergisi, 4 milyar lira fon payı kesilen ve gayrisafi tutarı 200 milyar lira olan 2002 yılına ait işyeri kira geliri için beyanname vermeyecek, tek kuruş dahi ilave vergi ödemeyecektir.

2- Konut Kira Gelirleri: Yurt dışında çalışan veya oturan Türk vatandaşlarının 2002 yılında konut kira gelirlerinin belirli bir haddi aşan kısmı beyana tabidir.

a- Konut Kira Gelirlerinde İstisna: Konut kira gelirlerine uygulanan istisna, 228 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2002 yılı konut kira gelirlere de uygulanmak üzere 950 milyon lira olarak belirlenmiştir. Bu istisnadan yararlanmak içinde elde edilen kiraların tam ve zamanında beyan edilmesi koşulu getirilmiştir. Kira gelirlerini hiç beyan etmeyenler ve eksik beyan edenler bu istisnadan yararlanamayacaklardır.

b- Beyanname Verme ve Vergi Ödeme Zamanı: 2002 yılında, Türkiye'deki gayrimenkulünden, konut kira geliri olan yurt dışındaki vatandaşlarımız, kiranın elde edildiği yılı takip eden yılın Ocak ayı sonuna kadar; yıllık gelir vergisi beyannamesi verecekler ve tahakkuk eden vergilerini de Ocak, Nisan ve Temmuz aylarında olmak üzere üç eşit taksitte ödeyeceklerdir.

c- Çocuk, Ana-Baba ve Kardeşlerin Kirasız Oturduğu Konut: Yurt dışındaki vatandaşımızın konutunu çocuğuna, ana-baba veya kardeşine, kira almadan oturmaları için tahsis etmiş olması halinde bu konutlar için herhangi bir kira geliri hesaplanmayacak ve beyanname verilmeyecektir. Ancak, bunlarında dışındaki kişilere konut olarak tahsis edilmesi halinde, kira alınmasa dahi emsal kira bedeli uygulanacaktır.

d- Konut Dışındaki Gayrimenkuller: Çocuk, ana-baba, kardeşin ya da akraba, hısım, arkadaş, vb. kişilere kira almadan işyeri tahsis edilmesi halinde, örneğin dükkanın kim olursa olsun bedelsiz olarak tahsisi halinde, üzerinden emsal kira bedeli hesaplanarak kira almış gibi beyanname verilecektir.


Emsal kira bedeli


1- Uygulama Esasları: Kira gelirleriyle ilgili olarak, Gelir Vergisi Yasası'nın 73. maddesinde, ‘‘Emsal Kira Bedeli’’ başlıklı bir madde yeralmaktadır.

Bir vergi güvenlik önlemi niteliğinde olan bu maddeye göre; ‘‘Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bina ve arazide emsal kira bedeli, belirlenen vergi değerinin yüzde 5'idir.’’

Yukarıda ilgili bölümüne yer verilen maddede açıkça yazılı olduğu gibi,

- Kiraya verilen gayrimenkullerin vergi değerinin yüzde 5'i, beyan edilmesi gereken asgari kira tutarı olacaktır.

2- Emsal Bedel Ne Zaman Uygulanmaz?: Gelir Vergisi Yasası'nın, ‘‘Emsal Kira Bedeli Esası’’ başlıklı 73. maddesinde, emsal kira bedelinin uygulanmayacağı durumlar 4 bent halinde aşağıdaki gibi sıralanmıştır.

a- Boş kalan gayrimenkullerin muhafazası amacıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması (Usul, füru ve kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise işlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.),

b- Konutların, mal sahiplerinin oğlu, kızı, torunu, annesi, babası veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi,

c- Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi,

d- Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda, emsal kira bedeli esası uygulanmaz.

Ayrıca, yetkili özel mercilerce ya da mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş bir kira varsa, bu kira tutarına da itibar edilir.