Fazla işçinin ilave yükleri var

Çalışma mevzuatı ve diğer mevzuatlarda yer alan, "işçi sayısına bağlı" yükümlülükler ve öngörülen para cezaları aşağıdaki gibi.

TERÖR MAĞDURU ÇALIŞTIRMAK

Aynı il sınırları içinde 50 ve daha fazla işçi istihdam eden işverenin, yüzde 2 oranında "terör mağduru" çalıştırması gerekiyor. Aksi halde, istihdam etmediği her terör mağduru için; her ay asgari ücretin 10 katı yani 5.310 YTL idari para cezası uygulanıyor (3713 sayılı Yasa Ek Md. 1). Buna göre, terör mağduru 2 kişi çalıştırmayan işverene, yılda 127.440 YTL ceza uygulanıyor.

ÖZÜRLÜ VE ESKİ HÜKÜMLÜ

Aynı il sınırları içinde, 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işverenin, yüzde 3 özürlü ve yüzde 1 eski hükümlü istihdam etme zorunluluğu var. (Hesaplamada, yarım ve üzeri tama dönüştürülecek). Özürlü ve hükümlü istihdam etmeyen işverene, her özürlü ve eski hükümlü için, her ay 1.755 YTL idari para cezası kesiliyor (4857 sayılı Yasa Md. 30 ve 101). Buna göre, 3 özürlü ve bir eski hükümlü çalıştırmayan işverene ayda 7.020 yılda da 84.240 YTL idari para cezası uygulanacak.

TOPLU İŞTEN ÇIKARMA

20 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin, toplu işçi çıkarmaları halinde, işçi başına 312 YTL idari para cezası uygulanıyor (4857 sayılı Yasa Md. 29 ve 100).

İŞYERİ HEKİMİ

Aynı il sınırları içinde, 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin, işyerinde "işyeri hekimi" istihdam etmeleri gerekiyor. İstihdam etmeyenlere 783 YTL idari para cezası kesiliyor (4857 sayılı Yasa Md. 81 ve 105).

İŞGÜVENLİĞİ GÖREVLİSİ

50 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin, işyerinde iş güvenliği ile görevli mühendis ya da teknik eleman istihdam etmeleri gerekiyor. Buna uymayanlara 783 YTL idari para cezası uygulanıyor (4857 sayılı Yasa Md. 82 ve 105).

TÜKETİM KOOPERATİFİ

İş Kanunu’nda, işyerlerinde 150 ve daha fazla işçi çalıştırılması halinde, işçilerin ve ailelerinin gerekli ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla işçiler tarafından kurulacak tüketim kooperatiflerine, işverenlerce yer tahsisi yapılma yükümlülüğü öngörülüyor (4857 sayılı Kanun Md. 115).

EMZİRME ODASI VE KREŞ

100-150 kadın işçi çalıştıran işverenlerin "emzirme odası" kurması, 150’den çok kadın işçi çalıştıran işverenlerin ise, "kreş" açmaları gerekmektedir. Bu yükümlülüklere uymayanlar hakkında 783 YTL idari para cezası öngörülüyor (4857 sayılı Kanun Md 88 ve 105).

İŞÇİ ÇIKARMA YASAĞI

30 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler, kıdem ve ihbar tazminatlarını ödese bile, geçerli sebep göstermeden işçiyi işten çıkaramaz. Çıkardığı takdirde, mahkeme işe iade eder. Buna rağmen işçiyi çalıştırmazsa, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat öder. Ayrıca mahkeme kararının kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları da ödenir (4857 sayılı Yasa Md. 21).

Görüldüğü gibi, çok sayıda işçi çalıştıranın, çeşitli yükümlülükleri ve cezası var. İş Müfettişi Arif Temir’in, Yaklaşım Dergisi’nin Mayıs 2006 sayısında yeralan araştırmasına göre, yükümlülükler yukarıda belirtilenlerle sınırlı değil. 500’den fazla memur ve işçi çalıştıran kuruluşlar ve fabrikalar, spor tesisleri yapmak ve antrenör tutmak zorundalar.

İşin doğrusu, pratikte yukarıdaki yükümlülüklere harfiyen uyan işveren çok az. Bu aşamada, istihdam edilen işçi sayısı arttıkça vergi, SSK primi indirimi ve ucuz enerji gibi kolaylıklar getirilmesi, hem kayıtdışı istihdamı hem de işsizliği önleme bakımından, ciddi katkı sağlayabilir.